चुडटाची शेंदरी इतिहासजमा जावपाचे वाटेर

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

दायज फुडें व्हरता जाण्ट्यांची निमाणी पिळगी, नवी पिळगी घेना रस

भांगरभूंय । समीप नार्वेकार

पणजीः चुट्टा पासून शेंदरी तयार करपाची आदावासी समाजाची कला ही इतिहासजमा जायत चल्ल्या. धांवत्या संवसारांत सगळेच आधुनीक जाल्ल्यान हे शेंदरेक आतां मातूय मागणी ना. गोंयांत फक्त बोटार मेजपी कारागीर आसात जे हें दायज सांबाळटात. ही शेंदरी करपी जाण्टी ही गोंयची निमाणी पिळगी. आतांची पिळगी हें दायज फुडें व्हरपाक तयार ना.

चुडटां पासून शेंदरी तयार करप ही गोंयची सामकीच आदली कला. आतां ह्यो शेंदऱ्यो चडश्यो दिश्टी पडनात. पणजे लोकोत्सवांत आदिवासी हस्तकला दालन भरलां, थंय केपें म्हालांतल्या नेत्रावळी वाठारांतल्यो मानगाळ ह्या खेडे गांवांतल्यान आयिल्ल्यो चंद्रावती वेळीप, तुळशी वेळीप आनी लक्ष्मी वेळीप ह्यो चुडटांच्यो शेंदऱ्यो विणटात आनी विकपाक दवरतात.

हे विशीं म्हायती दितना चंद्रावती वेळीप हांणी सांगलें, ती माडाचीं चुडटां हाडटात. ताचे व्हीर काडून बारीक चिरतात आनी ती विणून शेंदरी तयार करतात.

ही शेंदरी तयार करपाक 15 ते 16 दीस लागतात. हे खातीर पुराय दीस वतात. 15 दिसांचो हिशेब करून ही शेंदरी 2 हजारांक विकतात. हो दर आमकां परवडना, पूण आमकां दुसरो आनी कांय उपाय ना. गावांत फकत सुमार धा लोक हो वेवसाय करतात, अशी म्हायती चंद्रावती हांणी दिली.

ही शेंदरी विकपा खातीर आमी बाजारात व्हरनात. जर कोणेय मागल्यारूच आमी त्यो तयार करून दितात. हे शेंदरेक मागणी ना. जर कोणाक जाय ते आमच्या गांवांत येतात आनी व्हरतात. तशी मागणी आसल्यार आमी पसऱ्यार व्हरून विकपाचीं. लोकांक हे विशीं चड कांय खबर ना. जर मागणी आसली जाल्यार आमी कितल्योश्योच शेंदऱ्यो तयार करपाचीं, अशें चंद्रावती म्हणटा.

आमी भुरग्यापणा सावन ही कला सांबाळटात. हें आमचें जाण्ट्यांचें दायज आमी फुडें व्हेलां. ही कला आमचे आवय वा सासुमाय कडल्यान घेवन ती आतां आमी फुडें चलयतात. आतांची पिळगी हातूंत रस घेना. आमच्यो सुनो सगळ्यो मोबायलांत आसतात. तांका हें शिकपाचें ना. हे जर तांणी शिकिल्ले जाल्यार बरें जावपाचें. पूण तीं ‘आधुनीक’ लोक आसात. तांच्या भुरग्यांक लेगीत ही कला फुडें व्हरपाची ना, अशीं खंत चंद्रावती हांणी उक्तायली.

हीं चुडटां आमकां हाडपाक जाय. तीं ओलीं करून आमकां सुकोवपाक जाय. उपरांत व्हीर काडून आदोळेर चुडट बारीक कातरून घेवपाक जाय. सूत तयार करून ते विणपाक जाय. हे सगळे प्रक्रिये खातीर आमकां म्हयनोभर तरी लागता ही शेंदरी तयार करपाक, अशें तुळशी वेळीप हांणी सांगलें. शेंदरी तयार जातकत दोन हजारांत आमी त्यो विकतात. पुराय म्हयन्याचो हिशेब केल्यार कांयच फायदो सुटना. फकत खंयूय कार्यावळींक आपयले वा कोणेंय करपाक सांगल्यारूच आमी त्यो करतात. व्हड प्रमाणांत बाजारांत हाडून विकिनात. हे खातीर सरकारी येवजण बी कांय ना. आमी आमचो खर्च करून विकपाच्यो आनी आमीच खांवपाचे. सरकार आमकां कांय दिना. आमी व्हड प्रमाणांत शेंदऱ्यो करिनात. आतां लोकोत्सवा उपरांत सरकार कितें दिता बी जाल्यार पळोवया, अशें वेळीप म्हणटा.