भांगरभूंय | प्रतिनिधी
साहित्य अकादेमीचो प्रतिश्ठीत पुरस्कार कवी परेश नरेंद्र कामत लिखीत ‘चित्रलिपी’ ह्या कोंकणी कविताझेल्याक 2018 वर्सा मेळ्ळो. ह्या पुस्तकाचो हिंदी अणकार गोंय विद्यापिठांतले हिंदी प्राध्यापक आदित्य दयानंद सिनाय भांगी हांणी केला. 3 एप्रिल 2024 दिसा गोंय राज भवनांत राज्यपाल पी. एस. श्रीधरन पिल्लय हांचे हस्तुकीं उजवाडाक हाडलो. आदित्य भांगी हांची वळख एक भाशाशास्त्रज्ञ म्हणून आसा. ते सदांच हिंदी व्याकरण आनी भासविज्ञाना विशीं उलयल्ले कारणान तांचें कलात्मक रूप चड दिसून येना. पूण ‘चित्रलिपी’च्या हिंदी अणकारान ही गजाल फट थारायल्या. तांचें हें पयलेंच पुस्तक.
चित्रलिपीचो हिंदी अणकार नवी दिल्लीच्या साहित्य अकादेमीन छापला. कविता झेलो 87 पानांचो आसा आनी ताचो मोल 135 रुपया आसा. कांय कवितांचो हिंदी अणकार परेश बाबान दिल्ली वेगवेगळ्या कार्यावळींनी वाचिल्लो तेन्ना पुस्तक येवचें पयलींच कविता गाजताल्यो. ‘चित्रलिपी’ हें नांव ह्या झेल्याक कित्याक दिलां आसत हें कविता वाचतना कळटा. चित्रकाराक कसलेंच बंधन आसना. कवी परेशबाब स्वता चित्रकार आशिल्ल्या कारणान तांणी शब्दांच्या आधारान चित्रां रेखाटल्यांत अशें म्हणूं येता. हीं चित्रां कोंकणी भाशेंतल्यान हिंदी भाशेंत व्हरपाचें काम आदित्य भांगी हांणी केलां. हेच फाटभुंयेर ह्या अणकाराचीं खाशेलेंपणां पळोवया.
कांय लोकांक दिसता की अणकाराचें काम सोंपें, फकत उतरान-उतर अणकारीत करप. पूण हांगा उतरूच न्हय, तर उतरा वांगडा ताचो भावार्थ, ताचे फाटलो उद्देश, शब्दांची तिव्रताय सगळें सारकें पळोवचें पडटा. आदित्यबाबान गरज आसा थंय कांय नवे, कांय दुसरे भाशेंतले, कांय मूळ शब्द वापरपाचें धाडस केलां. भाशाशास्त्रांत आवड आशिल्ल्या कारणान तांणी शब्दकोशांत सोदून-सोदून शब्द अचूक बसोवपाचो यत्न केला. कोंकणी संस्कृताय आनी भाशेंत अशीं कितलींशींच उतरां आसात जीं हिंदी भाशेंत मेळनात. अश्या वेळार कवितेचो भावानुवाद करप कितलें कठीण आसतलें ताचो आमी फकत विचार करपाक शकतात.
ह्या झेल्यांत 70 कविता आसात. ‘प्रेम, पानी, जंगल, रंग, अँधेरा, आँखें’, ह्या उतरांची पुनरावृत्ती जावन लेगीत प्रत्येक कवितेंत त्या उतरांचें वेगळें रुपक आसा, एक वेगळें चित्र आसा, जें कवितेक एक वेगळोच अर्थ दिता. सुरवातीच्यो 15 कविता (‘नाव’, ‘तरंगते समय’, ‘पत्थर’, ‘जलतरंग’, ‘कुछ नावें पानी में’, ‘पानी की प्रतिमा’, इत्यादि) उदकाचें रूपक घेवन बरयलां तरी लेगीत तातूंत वेगळेंपण आसा हें स्पश्ट जाता. ‘अँधेरा’ जरी दुख्खाचें प्रतीक आसलें तरी ‘तेज: पुंज’, ‘लहराना’, ‘जड़ें पाती हैं आँखें’, ‘उजाले का गर्भ’ सारकिल्ल्या कवितांनी एक नवो दृश्टीकोण दिसून येता. ‘जामुनपक्व’, ‘देहबोली’, ‘चंद्रमुखी’ ह्या कवितांनी शरिराचें वर्णन करपाक वापरिल्ल्या हिंदी शब्दांनी खंयच अश्लीलता दिसून येना. कवितेचो आकार आनी लय लक्षांत दवरून योग्य शब्द वापरल्यात. कांय समान शब्द मेळूंक नाशिल्ल्या कारणान हिंदींत वापरनात अशे शब्द वापरिल्ले पळोवपाक मेळटात. हिंदींत हालीं उर्दूंतल्या ‘नुक्ता’चो प्रयोग कमी जाला आसत, पूण अणकारांत हो ‘नुक्ता’ प्रकर्शान वापरला. हाका लागून हिंदी वाचकाक अमूक शब्दांत ‘नुक्ता’ आशिल्ल्याची जाणविकाय जातली. पुस्तकाच्या भुमिकेंत गोंयचीं आडनांवां ‘ळ’ सकट हिंदींत तशा तशींच दवरल्यांत. हिंदींत कांय कडेन केळेकाराचें केलेकर, वेळुस्काराचें वेलुस्कर, आनी हेर कडेन ‘कारा’चें ‘कर’ (बोरकाराचें बोरकर) करतात. तें हिंदी अणकारांत तशेंच दवरिल्लें आसा.
अणकारप्याच्या म्हण्णया प्रमाण तांणी प्रत्येक कविता धा खेपे पळयल्या. हिंदींतले नामनेचे भाशाशास्त्रज्ञ डॉ. योगेंद्रनाथ मिश्र हांणी 6 जानेवारी 2024’क फेसबुकार एक धाकलीशी समिक्षा बरयल्ली जातूंत तांणी ह्या संग्रहांतल्या भाशेविशीं मत स्पश्ट केल्लें. तांचें लक्ष सगळ्यांत पयलीं खंय चुकलां ताचेर वता. तांकां ह्या अणकारांत खंयच चूक सापडूंक ना. कोंकणी भाशी आसून लेगीत अणकार बेस बरो केला अशें तांचें मत.
‘चित्रलिपी’चो अणकार वाचतना तो अणकार नासून मूळ कविताच कश्यो दिसतात अशें आसामचे प्राध्यापक कृष्ण मोहन झा हांचें मत. कवी अनुपम तिवारी हांच्या मतान ‘उर्दू शायरीवरी कमी शब्दांनी खूब कितें सांगून वचपी ह्यो कविता. कांय उतरां फुडें-फाटीं केल्यार कवितेंतल्यान उत्कृश्ट अर्थ येता. खूब वर्सांनी अकादेमींतल्यान उत्कृश्ट अशें अणकाराचें पुस्तक छापून आयलां’. स्वता अणकारपी आपल्या अणकारा विशीं उलयतना सांगता की कांय साहित्यीक खूब बरयतात पूण एकाच खंयचेय काणी, कविता, कादंबरेक लागून चर्चेंत येतात. हिंदी लेखक चंद्रधर शर्मा गुलेरी हे खूब काणयो, कविता, पत्रां, निबंध बरोवन लेगीत आज तांची एकूच काणी ‘उसने कहा था’ वाचकप्रिय जाल्या, तशें म्हजीं आनीक पुस्तकां आयल्यार लेगीत ‘चित्रलिपी’ खातीर म्हजी चर्चा जातली.
हिंदी साहित्याचें जग खूब व्हड आसा. गोंय अहिंदी राज्य आशिल्ले कारणान कोंकणी साहित्य दुसरे भाशेंत गेल्या उपरांत चलतलें, पचतलें, गाजतलें, काय ना, हो दुबाव आसता. पूण यत्न केल्यार आमच्यांनी कोंकणी साहित्य खूब फुडें व्हरूं येता हाची उत्कृश्ट देख म्हळ्यार ‘चित्रलिपी’ हो कविता झेलो.
बेबीनंदा शेटकार
पणजी
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
