चिंतनां मनाशांतीक पोशक जाय

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

जिणेंत वागपाची कला कळूंक जाय. उलोवप कितें, कशें, खंय तें कळूंक जाय. शिकलो म्हणून वेवस्थीत वागूंक, उलोवंक कळटाचशें ना.

खूब जाणांक दरेका गजालीची खुबूच विस्कटावणी करपाची संवय आसता. काथ्या सारखी. आंबो मेळ्ळा काय तो खावचो. रूचीन. मानकुराद काय तो हापूस काय तो संकरीत काय तो कर्नाटकाचो… ही चिकित्सा करून आनी बाकिच्यांकूय प्रस्न विचारून कांय जाण तकलेक ताप करून घेतात. आंबो खावपाचोय उरलो आनी जिणेचो रोस घेवपाचोय उरलो.
म्हजे कांय मित्र एकेकदां शब्दांची व्याकरणाची इतली विस्कटावणी करतात की तें आयकून तकली कणकणटा. विश्लेशण जाय. पूण मुळांतूच कांय गजाली वादग्रस्त आसतात त्यो घांसून, घश्टून, किसून, किसोवन कांयच मेळना. आपली शांत मात वता. देखीक अमूक उतर एक फारसी काय उर्दू काय हिंदी काय संस्कृत काय तें अपभ्रंश जावन मराठी, कोंकणींत आयलां हाचेर कांडून कांडून कांयच फायदो आसना. एके मर्यादे भायर तें आमचे प्रगतीक बाधक थारता. गाडी मुखार वचूंक जाय.
ल्हान भुरग्यांचें आपलें बरें. ते सदांच आनंदांत आसतात. खेळ खेळ खेळप. पुरो जायसर. तांकां विस्कटावणी करपाक येना. आनंदाचीं कारंजीं तांच्यांतल्यान उसळत आसतात. तांचे दोळे पळोवचे. मुखामळ पळोवचें. भुरगीं वर्तमानात जगतात. आतांच्या खिणांत.
दोन इश्ट चलत वताले. दनपार जातकच तांणी व्हडल्या झाडा मुळांत बसून आपलें टिफिन उकतें केलें. शीतळ सावळे पोंदा तांणी खावन घेतलें. पोट जड जालें म्हूण थोडो वेळ विसव घेवपा निमतान ते थंयच आड पडले. गुटली करून वरभर तांणी आराम केलो. उठले. एकल्यान म्हळें – बरें थंड आं ह्या झाडा पोंदा. झाडा पोंदा सावळीच सावळी. सुस्त न्हिद लागली. या मरे आतां?
दुसरो झाडाचे तेंगशेक पळेत आशिल्लो.
ताणें म्हळें – म्हाकाय न्हिद लागली रे. सावळीय बरी. पूण हें झाड बरेंच वांकडें तिकडें मरे. त्यो खांदयो पळे, अश्टवांकूड कश्यो. झाडाक आकारूच ना.
पयल्या मित्रान ताका सांगलें – अती चिकित्सा नाका रे. तुका सावळी मेळ्ळी मरे? काम जालें. झाड कसलें, खांदयो वांकड्यो, फळां ना… असल्या प्रस्नांच्या जंजाळांत स्वताक घुस्पावन घेवन जिणेची खोशी कित्याक वगडायता रे?
आमीय जिणेंत खूब खेपे अशेंच करिनात? पावस पडलो काय पांचूच मिनटां पडलो म्हूण शेरे. प्रत्येक गजालीची चिकित्सा. पावस तांगेर चड पडलो, म्हगेर कमी ही रड. जीण मेळ्ळ्या, खीण मेळ्ळा ताचो स्विकार करचो सोडून कागाळी, पिरंगण करपाची कांय जाणांक संवय. जें पोशांत पडूंक ना ताचे हुस्के. जें मेळ्ळां ताचें पडून वचूंक ना. पोसो भरून जें येता ताचो आनंद घे.
जीण ल्हान आनी अनिश्चित. तातूंत मोडणा मोडणार, पेण्यार, दवरण्याचेर विसव घेवचो आनी मुखार वचचें.
एकदां एका राजाक सपन पडलें. सपनांत ताणें पळेलें – आपले सगळे दांतूच नात. सकाळीं उठतकच राजान वचून हारशांत तपासून पळेलें. सगळे दांत तशेच आसात.
राजान भितल्ल्यान काचाबूल जाल्लो. सपनांक अर्थ आसता हें तांणी वाचिल्लें. तो राजदरबारांत गेलो. ताणें दरबारांतल्या शाण्या बुदवंताक आपयलो. सपन सांगलें आनी विचारलें – हाचो अर्थ कितें? बुदवंतान सांगलें – हाचो अर्थ, तुमचे सगळे सोयरे तुमचे आदीं मरतले. राजाक मारली तिडक. ताणे आदेश सोडलो. त्या नालायकाक पन्नास चाबकाचे फटके मारात.
रातचो राजा न्हिदलो. परत तेंच सपन. दांत गायब जाल्यात. राजा उठलो, हारशा कडेन गेलो. दांत आसात. राजा तडक राजदरबारांत गेलो. दुसऱ्या बुदवंताक आपयात. राजालो हुकूम तो. दुसऱ्या बुदवंताक आपयलो. तो शाणो. ताणें राजालें सपन आयकलें. अर्थ सांगलो – राजा, तूं खूब जियेतलो. खूब. तुज्या सोयऱ्यां परस सगल्यांत चड.
राजान हुकूम दिलो – हाका पन्नास म्होरो दियात.
अर्थ तोच. पयल्या बुदवंताक सांगपाची रीत नाशिल्ली. दुसऱ्याक खंय, कितें, कशें, कोणाक सांगप तें पक्कें खबर आशिल्लें.
जिणेंत वागपाची कला कळूंक जाय. उलोवप कितें, कशें, खंय तें कळूंक जाय. शिकलो म्हणून वेवस्थीत वागूंक, उलोवंक कळटाचशें ना. चूक दाखयतना लेगीत सुदारपाक योग्य अशीं उतरां वापरचीं पडटा. राग व्यक्त करतनाय तशेंच. शिकिल्ले विटयतात. अन्नाड्यां कडल्यान कसली अपेक्षा मड्याची?
दोन शिश्य वताले. तांणी पळेलें – एक बावटो. ध्वज. पयल्यान म्हळें, झॆंडो धोलता, हालता, हुबता. दुसऱ्यान सांगलें- वारो हालता रे नेटान. वाऱ्या तालार नेटार बावटो नाचता. दोगूय वाद घालूंक लागले. पयलो म्हणटा म्हजें खरें. दुसरो आपलें खरें म्हणूंक लागलो. वादावादी वाडली. इतल्यान तांचो गुरू पावलो. ताणें स्पश्ट केलें – झगडूं नाकात रे. वारोय हालना, बावटोय हुबना. तें सगळें थीर आसा. तुमचेंच मन थाऱ्यार ना. अजून कच्चेच आसात तुमी. चलात येयात सवंगांनो, मन थीर करपाचो विधी शिकयतां. गुरू अपुरबायेच्या शिश्यांक घेवन गेलो.
मन थीर दवरप खेळ न्हय. आयुश्यभराचो सराव तो. तें अस्वस्थ जातकच शरीर आनी भावना हांकांय भरकटायता. मनाचो कांटो नीट थीर जाय. तेन्नाच वर्तन शुद्ध दवरूं येता.
एकदां एकलो गौतम बुद्धा कडेन गेलो. ताणें विनंती केली – आपल्या तकलेंत एक सारके विचार येत रावतात. खंयच्यान, कशे, कितले, कशे तरेन हे विचार येतात कांयच कळना.
बुद्धान ताका एक काणी सांगली.
एकदां एक राजा शिकारेक वतालो. रानांत. अकस्मात एक बाण आयलो आनी राजाच्या छातयेंत रिगलो. रक्तबंबाळ जावन राजा न्हिन्नळत सकयल पडलो. ताचे सगळे सेवक चाकर धांवत म्हऱ्यांत आयले. आतां सांग, बुद्धान म्हळें. पयलें प्राधान्य कित्याक दिवया, बाण खंयच्यान आयलो, कोणे मारलो, कित्याक मारलो ही चिकित्सा करपाक काय सगळ्यांत पयलीं हड्ड्यांत रूतिल्लो बाण अळंग काडपाक?
तो सज्जन बुद्धान दिल्ली कुरू- रूपी शिटकावणी समजलो.
अती चिकित्सा बरी न्हय. नाका आशिल्ले विचार तकलेंतल्यान काडटकच उरता ती शांती. सूख.

मुकेश थळी
फोंडें