भांगरभूंय | प्रतिनिधी
‘लवलवती’ न्हय, ‘लवथवती’ विक्राळा तें. ‘लाविले भस्म कपाळा’, ताका कांय लोक ‘लाविल्या भस्माच्या पाळा’ म्हणटात.
चवथ आयली. खूब गोंयकार उमेदीन, नेटान चुकीचे उच्चार करून आरती म्हणपाक फुडें आसतात. इतलीं वर्सां चुकीचेंच म्हणत आयल्यात हें लेगीत खूब लोकांक खबर नासता. दर वर्सा चवथीचे कांय दीस पयलीं समाज माध्यमांचेर एक पोस्ट येता, ‘एकदां तरी मातशे आरतेचीं पुस्तकां पळयात रे, अजून वेळ आसा!’
खूब लोक सुरवातेकूच चुकयतात. ‘सुखहर्ता’ दुःखहर्ता न्हय, ‘सुखकर्ता’ दुःखहर्ता तें. अशीच एक आरती कोंकणींत लेगीत केल्या – ‘सुखां हाडपी दुखां व्हरपी अशी तुजी किर्ती’ म्हणून. कोंकणी- मराठी वादाचो विशय सोडात, म्हाका जाल्यार चवथीच्यो आरत्यो मराठींतूच आवडटात. ‘वार्ता विघ्नाची नुरवी’ म्हणल्यार विघ्नूच न्हय, तर ताची वार्ता लेगीत उरची न्हय. पूण आतां लयेन गावपाक ‘नुरवी पुरवी’ अशेंच सगले म्हणटात. ‘ओटी’ शेंदुराची न्हय, ‘उटी’ शेंदुराची. एक वर्सा तर एका आमदारान आरत्यांक बसून नेटान लंबोदर पितांबर ‘फळीवर वंदना’ म्हणिल्लें. आतां ताणे खंयच्या वंदनाक खंयचे फळयेर बसयिल्लें, ताका देंवयलें काय ना, तें ताकाच खबर! तें फळीवर, फणीवर आनी वंदना तर न्हयच, ‘फणिवर बंधना’ तें! ‘फणिवर’ म्हणल्यार ‘नाग’, जाचे कमराक नाग बांदिल्लो आसा असो म्हणल्यारूच गणपती.
‘लंबोदर’ म्हणल्यार जाचें उदर (पोट) लांब आसा, म्हणल्यारूच गणपती. लंबोदर शब्दांत बहुव्रीहि समास आसा. ‘संकष्टी’ पावावे न्हय, ‘संकटी’ पावावे. दास रामाचा वाट पाहे ‘सजणा’ न्हय, ‘सदना’! सजना, सजनी, साजन असलें कांयच ना हांगा. ‘दर्शन म्हात्रे’ न्हय, ‘दर्शन मात्रे’ मनः. तशेंच ‘अना थनाते अंबे’ न्हय, तर ‘अनाथ नाथे अंबे’ तें. ‘सेतू भक्तालागी’ न्हय, ‘तेतू भक्तालागी’. ओवाळूं आरत्या ‘सुर्वंट्या’ न्हय, ‘कुर्वंड्या’ येती. ‘व्याघ्रांबर फणिवरधर’, ‘व्याघ्रांवर’ न्हय! आनी गोंयकारांनो, मुखेल म्हणल्यार तुमचें कोंकणीचें ‘फ’ चें उच्चारण न्हय तें. ‘मुक्ताफळांची’, ‘फणिवरधर’ हातूंत मूळ ‘फ’ चें उच्चारण जशें संस्कृत, मराठी, हिंदींत आसा, द्विओष्ठ्य, तशें उच्चारण तें. आरती मराठींत आसात, तातूंत तुमचें कोंकणीचें ‘फ’ घुसय नाकात. हांवें कितले खेपे सांगलें, बरयलें तरी आज लेगीत 99 टक्के गोंयकार मराठी-हिंदी उलयतना, पदां म्हणटना ‘फ’चें उच्चारण सारकें करिनात. द्विओष्ठ्य ‘फ’ तें, दंतोष्ठ्य न्हय.
‘लवलवती’ न्हय, ‘लवथवती’ विक्राळा तें. ‘लाविले भस्म कपाळा’, ताका कांय लोक ‘लाविल्या भस्माच्या पाळा’ म्हणटात. त्यामाजी अवचित ‘हलाहल’ जे उठले. हलाहल म्हणल्यार वीख, खूब लोक ‘हळहळ’ म्हणटात, हळहळ म्हणल्यार तळमळप. ‘हे भोळ्या शंकरा’ तें, ‘ये’ भोळ्या शंकरा म्हणून कितें शंकराक ‘ये’ म्हणून आपयतात काय कितें? हे भोळ्या शंकरा आरतेन तर आतां खूब किदें जोडलां आनी ताचें रिमिक्स लेगीत केलां. जशें – पार्वतीचा तू पती, बाळ तुझा गणपती, हो… पार्वतीचा तू पती पती पती पती, बाळ तुझा गणपती, पती, पती….
दुर्गे दुर्घट भारी आरतेंत – ‘हारी पडलो’ आतां सारकें आसा. पूण ‘चारी श्रमलो’ न्हय, ‘चारी श्रमले’ तें, म्हणल्यारूच चारूय वेद लेगीत थकले. खूब लोक हें लिंगाचे संदर्भाक जोडटात. थोडे अती विद्वान सांगतात बायलांनी म्हणटना हारी पडले, चारी श्रमले म्हणप आनी दादल्यांनी म्हणटना हारी पडलो, चारी श्रमलो म्हणप. कांय लोक तर ‘च्यारी’ लेगीत म्हणटात!
एक आदलो आमदार आज लेगीत भाशणांत पुराय आत्मविस्वासान ‘शिगमोस्तव’, ‘गणेशोस्तव’ म्हणटा. आरे तें ‘शिगमोत्सव’, ‘गणेशोत्सव’. ‘गणेश’ + ‘उत्सव’, ‘उस्तव’ न्हय. स्पश्ट करपाक रोमनांत बरयतां – Utsav, Not Ustav. 2020 वर्सा एक इंग्लीश पेपरांत तर बरयल्लें – Lord Ganesh idol installed by… ‘installed’ न्हय, ‘worshipped’ तें. तरी बरें मागीर विसर्जनाक ‘uninstalled’ बरयलें ना. ‘सृजन’ हें उतर चुकीचें, आतां मागीर लोकांनी कितलोय प्रचलित करूं. सृज् + अन् = सर्जन् अशें उतरें जाता. मराठी, हिंदींत सर्जन. कांय लोक सर्जन उतर इंग्लीशेचें surgeon अशें दिसतलें म्हणून सृजन बरोबर म्हणटात. अशें कांय ना, अरबी उतर सफ़र (journey) आनी इंग्लीशेचें सफर (suffer) एकाच उच्चारणाचीं दोन वेगळीं उतरां, अशीं खूब एक सारकीं उच्चाराचीं उतरां आसात. कृत्, नृत्, वृत् हांचे पासून कर्तन, नर्तन, वर्तन अशीं उतरां तयार जातात. तशेंच सर्जन हें उतर तयार जालां. ताका ‘वि’ उपसर्ग लावन ‘विसर्जन’ हें उतर. आमी गणपतीचें ‘विसृजन’ म्हणीनात, ‘विसर्जन’ म्हणटात. कारण ‘सृजन’ हें उतर चुकीचें, फकत ‘सर्जन’ बरोबर. आतां खूब लोकांनी ‘सृजन’ उतरा वेल्यान ‘सृजनोत्सव’ अशेंय उतर तयार केलां. सारकें उतर ‘सर्जनोत्सव’, ‘सृजनोत्सव’ न्हय. ‘भाशेंत बदल जायत रावता’ हो संदर्भ दिवन लोक कसलींय उतरां घडोवपाक लागल्यात आनी मागीर भाशातज्ञांनी कितेंय म्हणल्यार तांकां ‘अतीशुद्धतावादी’ म्हणप हें आतां सदांचें जालां.
घालीन लोटांगण म्हणटना – ‘करोनी यज्ञम’ न्हय, ‘करोमि यद् यत्’ तें. तशेंच ‘दीपकजोशी नमोस्तुते’ न्हय, ‘दीप ज्योती नमोस्तुते’. सोडात, सारकें कळना जाल्यार शिकात पयलीं आनी तरी जमना जाल्यार चवथीक बेश्टें ‘जय देव जय देव’ तरी म्हणात. बाकीची आरती आयकपाक येवूं येनाका, खूब घरांनी फकत ‘जय देव जय देव’ मात आयकपाक येता. चवथीचे पयलीं लोकांचे सदांचे प्रस्न – कितले दिसांचो गणपती, आमगेर यो आं आनी मागीर चवथीचे उपरांत – कशी जाली चवथ, पावयलो? वाटेर मेळटकच बेश्टें कितें ना कितें विचारपाक जाय म्हणून तें. जशें – ‘और बताओ कैसे हो, सब ठीक, तुम बताओ’ तसलें प्रकरण.
चलात तर, सगल्यांक चवथीच्यो परबीं…रावात रावात, आनी एक याद जाली. ‘हॅप्पी’ गणेश चतुर्थी न्हय, तर ‘हॅपी’ गणेश चतुर्थी तें, तशे तुमी हरशीं इंग्लीशेंत एक्सपर्ट, पूण हांगाय चूक करतात.
आदित्य सिनाय भांगी
पणजी
9673585953
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
