चंदनाचो शूळ, भांगराची बेडी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चिंतन – 84

तुकाराम महाराज म्हणटात —

चंदनाचा शूळ सोनियाची बेडी ।

सुख नेदी फोडी प्राण नाशी ॥

ह्यो ओळी जिणेचें एक सामकें सूक्ष्म पूण खोलायेन तत्वगिन्यान. भायली सोबीतकाय, गिरेस्तकाय, सुगंध, चमक — ह्यो गजाली आकर्शक आसल्यो तरी, आमकां भितरली शांती, मोग, सत्य हांचे पासून पयस व्हरतात जाल्यार मागीर तीं फकत “चंदनाचो शूळ” आनी “भांगराची बेडी” जाता.

चंदन थंड, सुगंधी — सगळ्यांक आवडटा. पूण त्या चंदनाचोटच शूळ आंगांत भितर घुसलो जाल्यार त्या सुगंधाचो कांयच फायदो ना; वेदना मात खरी.

आयचो मनीसूय असोच आसा — आमचे कडेन चंदनां सारकीं साधनां आसात: स्मार्टफोन, गॅजेटी, आलिशान घरां, आनी प्रतिश्ठेचें वजें. पूण ह्या सगळ्यांत शांतताय ना जाल्या.

भांगर म्हळ्यार प्रतिश्ठा, आकर्शण, शक्त. पूण बेडयेच्या रुपांत आयल्यार मागीर तीं बेडी चड घट्ट, जड आसता.

एक पावटीं एक फामाद अभिनेत्रीन म्हणलें — “हांव खंय वता थंय लोक फोटो काडटात, पूण म्हजो एकांत ना जालां, म्हाका म्हजे खातीर वेळूच ना.”

ती भांगराचे बेडयेंत, साखळींत आडखळ्ळ्या — सगळें थंय आशिल्लें, पूण स्वातंत्र्य नाशिल्लें.

आमकांय केन्ना केन्ना अशें दिसता — “जिवीत परिपूर्ण दिसता, पूण हांव स्वता खातीर जियेतां?”

हेंच आत्मपरीक्षण तुकोबा शिकयता.

खरे सुख भायल्या गजालींनी नासता; तें ‘बंधनाबगर‘ अवस्थेंत आसता. स्वताचें मन, लोभ, अहंकार जाणून घेवन तातूंतल्यान सुटका मेळोवपी मनशाकच खरें सुख मेळटा.

एक फावट एका ल्हान गांवांतल्या एका शिक्षकान आपल्या विद्यार्थ्यांक विचारलें —

“तुमकां भांगराचें सुकणें जावपाचें आसा?” सगळ्यांनी हय म्हणलें.

ताणें म्हणलें, “पूण याद दवरात, भांगराचें सुकणें उडना — तें सोबून दिसता, पूण बंदखणींत आसता.”

सगळ्यांच्या मुखामळाचेर शांतताय पातळ्ळी.

तें तुकोबाचें तत्वगिन्यान आशिल्लें — भांगर सोबीत करता, पूण बांदता; सादेंपण मुक्त करता.

आयज आमी करिअर, नातें, सोशल मिडिया, मान हांच्या भांगराचे बेडयेंत आडकून पडल्यात. आमी “फ्री” आसात, पूण “मुक्त” न्हय. आमचें सुख आध्यात्मिक समाधानाचेर न्हय तर ‘लाईक्स’चेर आदारून आसता.

भायलो झगमगाट मनाची शांती मोडटा जाल्यार तें सुख न्हय, तो भ्रम.

आमचीं “चंदनाचे शूळ” आनी “भांगराच्यो बेडयो” आमी वळखुपाक जाय —

मागीर ती नोकरी आसूं, नातें आसूं वा संवय आसूं.

ती गजाल आमकां मनान गुलाम करपाक लागल्या जाल्यार तिची चमकूय निरुपेगी.

– ह भ प देवदत्त दिगंबर परुळेकर