भांगरभूंय | प्रतिनिधी
रामदास स्वामी म्हणटात, ‘जीवन करि जीवित्वा अन्न हे पूर्णब्रह्म’… म्हणल्यार जेवण हें फक्त पोट भरपा खातीर न्हय तर तो एक प्रकारचो यज्ञ. अन्न कुडीक पुश्टीक घटक दिता आनी आमकां जिवे रावपाक मजत करता. मनीस जें कितें करता, तें पोटांत दोन घांस पडचे म्हूण. हे अन्न म्हणल्यार आमकां देवा समान. म्हणटकच देवाक जसो आदर दितात, तशें जेवणाचे बाबतींत जावंक जाय. कांय लोक जेवंक बसचे पयलीं अन्नाक नमस्कार करतात, ते ओगीच न्हय! मात आमचेच कांय लोक, तांकां दोन पायांचीं जनावरां म्हणल्यार चड सोबून दिसतलें, अन्नांत भेसळ करतात, खावप्यांक रोग, दुयेंसांचे भकीक घालतात. अन्न आनी सुरक्षा विभागान फाटल्या दोन दिसांनी राज्यांतल्या कांय वाठारांनी रसायनां लावन पिकयिल्लीं शेंकड्यांनी कील केळीं, आंबे जप्त केल्यात. दुकानां, हाॅटेलां सील केल्यांत. शेव, चिवडो, चक्री, काजू बियो जप्त केल्यात. उत्पादक आनी दुकानदारांक दंड घाला. आतां अदीं मदीं ह्यो धाडी पडपाक लागल्यात, ही खोशेची गजाल. नाजाल्यार चवथ, दिवाळी, नातलां अशें म्हूर्त पळोवन कारवाय जाताली. गीम आसूं वा पावस खावपाच्या जिनसांचे, फळांचे उत्पादक, विक्रेते हांचेर नदर दवरपाकूच जाय. भेसळींतलो ‘भे’ म्हणलो तरी तांकां कलकल सुट्टलो, इतली जरब, धांक, दरारो निर्माण केले बगर ही समस्या सुटावी जावची ना.
गोंयांत 40 वर्सां पयलीं भायलीं खाणां विकत घेवपाची रीत नाशिल्ली. हातांत पयसो कुतकुत्ता तेच घेताले, चडशे घरांतूच साबार जिनस करून खाताले. खाणां, मिठाय करपीय मेजकेच आशिल्ले. 1980 च्या दसकांत चित्र बदलत गेलें, भायल्यांच्या दुकानांची ‘टोळधाड’ आयली, गोंयकारांच्या बोल्सांनी दुडू घोळपाक लागलो आनी सगल्यांक भायल्या खाणाची चटक लागली. आयज ती इतली वाडल्या की थोडे घरा कडेन एक वेळ रांदिनात, रांदलेंच जाल्यार एक तरी जिनस भायल्यान विकत हाडटात! बदल हो सृश्टीचो नेम. तो कोणूच आडावपाक शकनात. खरें म्हणल्यार तो स्विकारपा इतले आमी लवचीक आसूंक जाय. पूण कितलेय बदल्ले तरी निजाचें सोडूंक जायना. खाणा- जेवणाच्या बाबतींत हें दिसना. गोंयचे परंपरीक जिनस वर्साक दोन ते तीन फावटी आमी करतात. खतखतें, मुगा गांठी, मणगणें आनी हेर जायते. नेवऱ्यो, शंकरपाळी, धोदोल, सान्ना, धोणस, पोस, शेव, चिवडो, चक्री, शिरवळ्यो, घावन, तवसळी, साठां, हालवो, लोणचीं, पापड…. करप दुर्मीळ जालां. नवे पिळगी युट्यूबाचेर घालपा पुरतेच ते जिनस करता! सगलें विकतें मेळटा म्हणटकच करपाची तशी गरज नासली तरी ही कोंकणी खाद्य संस्कृताय नश्ट जावपाच्या मार्गार आसा, हाचो हुस्को आमकां आसपाक जाय. ती फुडल्या पिळग्यां खातीर जिवी दवरप, म्हयन्याच्या म्हयन्याक जिनस करपाचो सराव करप ही आमची लागणूक!
नोकरी, कामा, धंद्या मुखार वेळ मेळना, म्हणटकच विकत हाडप जाता. पूण खरेदी करतना आमी दर्जो मतींत घेवपाक जाय. कितले लोक एक्स्पायरी डेट पळयतात, कितले उत्पादक म्हाल पॅक करचे पयलीं तो चाखून पळयतात, कितले जाण नितळ जाग्यार तो तयार करतात, कितले लोक तातूंतली भेसळ तपासतात वा खात्रीच्या विक्रेत्या कडल्यान तो विकत घेतात…. प्रस्नार प्रस्न. बाजारांत वचपाक पोती हातांत घेतली काय हाचो विचार करपाक नाका?
अन्न आनी वखदां प्रशासनान धाडी घाले उपरांत जिल्हो न्यायदंडाधिकाऱ्यान दंड दिला. काजू बियो उत्पादन करपी एका परप्रांतीय उद्देजकाक दोन लाख रुपया, खावपाचे जिनस करप्यांक 10, 20 हजार. ज्या म्हालाक चड गिरायक आसा, तो म्हारग आसूं वा सवाय दंडाची रक्कम वाडोवची. म्हयन्याची जोड दंड भरपांत गेली काय घडये हे उत्पादक, विक्रेते सुदारतले. फक्त दर्जोच न्हय, तर वजनाचेर, म्हालाच्या लेबलांचेरूय लक्ष दिवप गरजेचें. पाव कील शेवाच्या पाकिटांत तितलो शेव आसता? भेळपुरी करपी नितळसाण दवरतात काय नात तें देखचें. सरकाराचें सातत्य नासल्यार हें आसा तशेंच चलतलें हें सगल्यांनी घट मतींत दवरचें. दरेका दुकाना सामकार सरकारान कागाळ पेटूल दवरपाक जाय. अन्न आनी वखद प्रशासनान फोनक्रमांक, वॅबसायटीची म्हायती लोकांक सेगीत दिवंक जाय. म्हणटकच गिरायकांक कागाळ करपाक मेळटली. स्वराज्य संस्थांकूय पोंवटो, शिळो, इबाडिल्लो म्हाल तपासपाचे अधिकार आसचो. समाजूय जागृत आसल्यार बरें. घरा जिनस केल्यार, आंबे, पणस, पोपायो, फळभाजयांचें पीक घेतल्यार वा शेतकारांनी तो म्हाल सवाय भितर गांवांत विकल्यार लोकांक ताजो म्हाल मेळटलो. आपमजत गटांनीय गांवकारांक पयलें प्राधान्य दिल्यार बरें.
अन्नाचो भलायकेचेर थेट परिणाम जाता, ताका लागून दर्जो नाशिल्लो म्हाल विकपी, ताचें उत्पादन करपी हांकां ख्यास्त ही मेळपाकूच जाय. तीय शक्य तितली खर!
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
