भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गोंयांत सगल्याक गांवांनी शिगम्याचे मांड आसात. शेंकड्यांनी वर्सां जालीं ताका. शिगमो लागीं तेंकलो काय ताची नितळसाण जाता. हे मांड झगमगून वतात. फाल्गुनांतली पुनव ही शिगम्याची. ह्याच दिसा मांडाच्या धोलार तोणी मारली काय शिगमो सुरु जालो, हें रोखडेंच कळटा. धोल, ताशांच्या आवाजांत संबंद वाठार दुमदुमून वता. तोरण बांदतात. हुंबऱ्याचेर रांगोळी घालतात. फांतोडेर उठून बायलां शिवराक रांदतात. खास करून पुरणपोळी, मुगा गाठी, पुरयो करतात. पुजा जाली काय देवाक जेवणाचो नेवैद्य दाखयतात. केळीचें एक पान गायेक तर दुसरे कावळ्याक दाखयतात. मागीर सगले पानार जेवण वाडून घेवन पंगतीन जेवपाक बसतात.
शिगम्याच्या मांडार जाणकार लोक रोमाट वाजयतात. तें वाजोवपाची दरेका गांवांत एक खाशेली पद्दत आसा. धोल- ताशे वाजपाक लागले काय जण एकलो नाचपाक लागता. भुरगीं तोंडाक तरेकवार म्होंवाळीं लावन, तोपयो घालून ‘शबयचे बावलें तारी कडेन पावलें, आयनाच्या बायना घालले बगर जायना, शबय शबय’ म्हणीत दारांनी भोंवत पयशे मागतात. कांय लोक पयशे दितात थोडे तांकां खावपाक दितात. आतां जमानो बदल्ला. ही परंपरा खूब प्रमाणान ना जाल्या. कांय जाण गटांनी येवन मात शबय घालतात.
दुसरे दीस गांवचे लोक देवळांत तबकांत गुलाल घेवन गांवांतल्या देवाक नमन घालतात आनी रंगपंचम सुरू जाता. सगले लोक एकमेकांक गुलाल लायतात. वाड्या वाड्यार होळी खेळटात. बायलां, दादले, भुरगे तातूंत वांटेकार जातात. रंगाची पिचकारी मारतात. थोडे सुवातेर बायलो बालदेंत रंगीत उदक करून एकमेकांचेर मारतात. तांबयांनी बायलांक न्हाणायता. सगले हो सण उमेदीन करतात. रंगाचो हो शिंवर पळोवन दरेकल्याक तातूंत वांटेकार जावचें अशें दिसता. थोडे जाण होळये दीस भांग पितात. मागीर ती चडटकच कितेंय उलयतात. फाटल्या 30 – 40 वर्सां सावन हो उत्तर भारतांतलो रंगपंचमेचो सण सगले गोंयकार मनयतात. कालूच सगल्यांनी तो मनयलो. सगल्यां मदलो एकवट पळोवपा सारको आसतात. थोडे तरणाटे डीजे लावन नाचतात. एकमेकांक गुलालान रंगयतात.
थोड्या गांवांनी रोमटा मेळ, तालगडी, लेझीम, टिपरी दरेकाच्या दारांत खेळटात. ल्हान भुरगीं तरेकवार वेशभुशा करून हनुमान, राम, श्रीकृष्ण जातात. नाचतात. संवाद म्हणटात. तांचो मुखेल झांज वाजयता. वांगडा धोलकूय आसता. ते खेळे दारांत आयले काय पाटार तबकांत तांदुळ, नाल्ल, पानाचो विडो, पयशे दवरतात. कुशीक दिवली पेटोवन दवरतात. दरेका गांवांत शिगम्याची वेगवेगळीं पदां म्हणटात.
थोड्या गांवांनी शिगम्याचे चार- पांच दीस वेगवेगळे कार्यक्रम आसतात. कांय कडेन घोडेमोडणी जाता. हो पारंपरीक उत्सव. दिवचले, सांखळे, गांवठणांत घोडेमोडणी जाता. सांखळेकारांची ग्रामदेवता पर्यां गांवांतल्यान सप्तशती भुमिका मातेची घोडेमोडणी सांखळे गांवांत येता. घोड्या वांगडा गांवचीं सगलीं रोमटां फाटोफाट येतात. हो उत्सव पळोवपाक शेंकड्यांनी लोक येतात. हातांत तरसादी घेवन घोडे तालाचेर नाचतात. गांवठणचे घोडे लढाय करतात. ती पळयतना आंगार कांटो येता.
घोडेमोडणीच्या पांच दिसां उपरांत पर्येच्या देवळांतल्यान देवीचो नाल्ल सुवारी वादनाच्या तालाचेर सांखळे- पर्येंचे गांवकार बाजारांत आशिल्ल्या शिगम्याच्या मांडार दवरतात. थंय तांची पुजा जाता. सत्यनारायण महापूजा जाता. दुसऱ्या दिसा सावन पांच नाटकां जातात. शेंकड्यांनी लोक नाटकां पळोवपाक येतात. संवसार पाडव्याच्या दिसा धुळवड म्हणजे गुलाल एकमेकांचेर मारतात. ही आमची गोंयकारांची रंगपंचम. दरेका गांवांत ती वेगवेगळ्या दिसांनी जाता. संवसार पाडव्याच्या आदले रातीं गोंयच्या भोवतेक गांवांतलो शिगमो सोंपता.
असो हो शिगमो. खेळीमेळीचें वातावरण, मौजमजा, मस्ती, करमणुकीचो त्रिवेणी संगम. भावपणाची जाग, मोग, एकवट हांचें जितें जागतें रुप. शिगम्याक गांवकारांचो एकचार पळोवपा सारको. सगले मतभेद विसरून हिंदू संस्कृतायेचें दायज तांणी तिगोवन दवरलां. राग, दुस्मानकाय विसरून सगले भाव- भाव म्हणीत हातांत हात घालून ओस्सय ओस्सय म्हणीत धोल- ताश्यांच्या तालार नाचतात. चित्ररथ पळयतात, लोकनाच करतात. होच तो शिगमो. सगल्यांनी पळोवपा सारको.
– सिद्धी तिळवे
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
