भांगरभूंय | प्रतिनिधी
फाटले पंद्रशींत अखिल गोंय कन्नड महासंघाचे अध्यक्ष मा. सिद्धण्णा मेटी हांणी समस्त गोंयकाराक आवाहन केलें कीं ताणी ह्या राज्यांतल्या कन्नड भौसाक घांटी म्हूण हिणसावचें न्हय म्हूण.
खरेंपणानशी, घांटी हें उतर कदीम काळा सावन कोंकणी भाशेंत घोळणुकेंत आसा. हे उतर घांट या नामा वयल्यान घडलां. घांट म्हणल्यार दोंगरी प्रदेश. कोंकणींत एखाद्या खर चडावाकूय आमी घांट म्हण्टात आनी घांटार रावपी मनशांक, भंयच्या मोनजातीक आनी थंय पिकपी पिकावळींकूय घांटी म्हण्टात.
घांटी ह्या शब्दाचो दुसरो एक अर्थ म्हळ्यार पेलो वा परकी, आनी ह्या अर्थान या उतराचो उरफाटो अर्थ थळावो वा गांवठी असो जाता. देखीक गांवठी तांतयां, गांवठी वखद बी. घांटी हें कोंकणी भाशेंतलें एक भोवच पोरणें उत्तर असा अशें म्हणपाक सबळ पुरावे आसात. कित्याक तर ह्या उतराचो उल्लेख हे भाशेंतल्या हुमाण्यांनी आनी म्हाणींनी जाल्लो दिश्टी पडटा. आनी हुमाणी आनी म्हणी हे खंयच्याय बी भाशेचे पुरातन खजिने आसतात. आमी ‘भुरगेपणान एक हुमाणे आयकताले ‘घांटा वयल्यान आयला जोगी, सात कामरुणां घेवन बसला वगी.” आनी ह्या हुमाण्याची जाप, आसली कांदो. तेच प्रमाण घांटाचो उलेख आसलेली कोंकणीतली एक ओपार अशी : “मोग आसल्यार हून वडे घांटार पावतात.”
गोंय हो सखल प्रदेश. देखून आदी सावन जे गोंया भायले लोक गोंयांत येताले ते चड करून घांटमाथीं देवून येताले आनी तांकां थळावे लोक घांटी म्हण्टाले. हांगा कोणाकूच हिणसावपाचो यत्न नासलो. कालांतरान घांटी ह्या उतराच्या अर्थान इल्लो- इल्लो विस्तार जावंक लागलो. तो म्हणल्यार घांटी म्हणचे भायले. जे थळावे न्हय ते. पुर्तुगिजाच्या मुस्तीन गोंयच्या शिमांचेर नाकेबंदी आसली. देखून भायल्यानच्यान गोंयांत येवपी मनशांची आंकडो तेन्ना भोवच उणो आसतालो.
गोंयचे सुटके उपरांत ह्यो नाकेबंद्यो बंद जाल्यो आनी व्हडा प्रमाणात गोंया भायले देशवासी गोंयांत येयत रावले. हे सगळेच लोक कांय घांटा वयल्यान येय नासले. केरळ हें कांय दोंगराळ राज्य न्हय. पूण थंयच्या लोकांकूय आमी घांटीच म्हण्टाले. संवयेन गोंयकार सरसकट सगळ्याच बिगर गोंयकारांक घांटी म्हणूक लागले. घांटी ह्या उतराच्या अर्थाची व्याप्ती वाडत रावली. त्याच सुमाराक आनीक एक उत्तर तेन्ना उजवाड झोतान आयलें. तें म्हणल्यार ‘पावणे ‘हें उतर. तें अधिक करून महाराष्ट्रातल्या श्रमजिवी लोकांक उद्देशून तेन्ना गोंयकार वापरताले. मराठीत पावणे म्हणल्यार सोयरे. घांटी आनी पावणे हीं दोनूय उतरां एका काळार गोंयांत समान अर्थी कशी- शीं आसलीं. पूण उपरांत हळू- हळू पावणे ह्या शब्दाचो वापर उणो जायत रावलो आनी घांटी हें उतर मुखार वचत रावलें.
गोंयांत येवन हांगाच रावपी भायले लोक हे चडशे कश्टकरी आनी ल्हान वेवसायीक आसले. ते गरीब आसले. तांकां रावपाक घरां-दारां नासली. सभाविकच तांकां नितळसाणीची जाणविकाय नासली. हाका लागुन हळू-हळू घांटी हें उतरूय म्हेळें जायत गेलें. आयज जो गोंयकार नितळ रावना ताकाय बी आमी घांटी म्हण्टात. ते कित्याक, जे आदले घांटी हांगा घरां- दारां बांदुन नवे गोंयकार म्हणून रावल्यात ते नव्या भायल्याक घांटी म्हण्टात ! देखून घांटी हे आयज गोंयांत खंयच्याच समुदायाचे नांव उरुंक ना. ते निखटे विशेषण म्हूण उरलां !
मा. सिद्धण्णा मेटी म्हण्टात तशे गोंयकार फक्त कानडी लोकांकूच घांटी म्हणनात. गोंयकारांची कानडी समाजा कडेन भोवच पुरातन संबंद आता. इतिहास काळात चार कानडी राजवटींनी गोंयाचेर राज्य केलां. त्यो राजवटी म्हणचे चालुक्य, राष्ट्रकूट, विजयनगर आनी कदंब. कदंबान सादारण तिनशें परस चड वरसां आमचे भुमीचेर राज्य केलें आनी त्या पर्वांत कानडी गोंयची राजभास आसली. व्हडले गोंय हें शार तेन्ना कदंबाचे राजपाटण आसलें आनी ह्या शाराचें नांव तेन्ना गोपकपट्टण आसलें.
आयज घांटी या उतराक आदलो निरागस अर्थ उरुंक ना. घांटीच किल्याक, हेर काय उतरांचेय अशेच जाल्लें दिश्टी पडटा. पतीक म्हूण बाप्पा हें उतर घेवया. हें एक भोवच पोरणें आनी प्रतिश्ठीत कोंकणी उतर, बुद्धीचें दैवत गणपतीक लेगुन बाप्पा हें भोवमानाचे उतर वापरतात. बापूय ह्या नात्याक मराठीत बाबा, उर्दूत अब्बा, कानडीत आप्पा जाल्यार कोंकणीत बाप्पा म्हण्टात. पूण बाप्पा ह्या उतराक आयज आदली शान आनी मान ना. आयज ह्या उतराचो अर्थ झेंपो, धोनो असो जाता. ‘बाप्पा शिवराक ‘ म्हूण एक वाकप्रचार आमचे भाशेंत घोळणुकेंत आसा आनी ताचो अर्थ वेव्हारांत तिगनाशिल्लो मनीस असो जाता.
प्रदीप लवंदे
9923292022
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
