भांगरभूंय | प्रतिनिधी
1832 त जर्मनींतल्या नीस नांवाच्या अभ्यासकान कार्वी फुलांक स्ट्रोबिलांतीस कालोसा अशें नांव दिलें. कांय वर्सां उपरांत एकदांच फुलतात म्हूण ह्या फुलांच्या झोपांक प्लास्टोसियल्स म्हणटात अशें कळ्ळें.
उटंगराचो पावस पडून गेलो
रानां वनां झोडपून गेलो
सात वर्सांचो काळ सोंपलों
कार्वीचीं फुलां फुलोवन गेलो
चोर्लाचो घाट गालांत मुरगुटलो
सात रंगाचो इंद्रधोणू लजेलो
श्रावण म्हयनो लागतांच चवथीची हुरहुर लागता. चवथ म्हळ्यार खरेदी करपाचें एक निमित. गणपतीच्या नांवान हें घेंवया काय तें घेंवया. खरेदी म्हळ्यार बेळगांव वचप ना जाल्यार कोल्हापूर. हरशीं केन्ना सुटयेच्या निमतान खंय वतलीं जाल्यार चोर्ला घांटांतल्यांतनूच वचप जाता. अंदू मात्शी येवजण फसली. चवथीची खरेदी न्हय तर मागीर आॅक्टोबरांत कास पठार वचपाक चोर्ला घांटांतल्यांत वचप जालें. घांट फाटीं वचपाक लागलो तसो घांट दोनूय वटेन गुलाबी, जांबळोसो मदीं निळसार दिसपाक लागलो. झाडांचेर बरीं फुलां फुलिल्लीं दिश्टी पडटालीं. रस्त्या लागीं हीं फुलां लागच्यान पळेवपाक मेळटात, थंय थंय गाडयो थांबोवन फोटे काडटात. फुलां तर इतलीं सुंदर, विचारुच नाकात. आनीक वेळ काडूंक ना. गाडी थांबोवन, गाडयेंतल्यांत देवून फुलां पळेवपाक गेलें. एक दोन जोडपी थंय रावून फुलां पळेतालीं आनी तांची फोटे काडपाची कार्यावळ चालूच आसली.
फुलांचो रंग गुलाबी कसो जांबळ खावन ताच्या रसाचो एक ठिपको धव्या कपड्यार पडतकूच रंग जाता पळय तसो. झोंप चार ते पांच मिटर लांब आसुंये. पूण कांय कडे हाचेवून व्हड झोंपां. फुलांक पळेना फुडें कर्ण्यांच्या फुलांचो उगडास जालो. कर्णो म्हणल्यार हळदुवींच कपां जातात तीं. इंग्लिशींत तांकां ओलियंडर म्हणटात. पूण हीं फुलां मात्शीं पसरट कशीं आनी तांकां बारीक बारीक कात्रे आसले. फुनेलां कशीं. ल्हान- ल्हान फुनेलांचें झाड. कळे हरशिल्या फुलां बशेन पानां मदीं नासले. झोपांच्या खोड जांव खांद्या सावन भायर सरलले, बिंबलांच्या झाडाक बिंबलां जाता पळय तशीं. ह्या फुलांनी वाठार सारको गुलाबीच करून दवरललो. जमनीर पडलेलीं फुलां पळेवन दिसलें गुलाबी लेंवसार जांभळ्या रंगाचें कोणेंय हांगा व्हडलें कपयाळें हांतरून दवरलां काय. ह्या फुलांक कार्वीचीं फुलां म्हणटात. कळें आनी ती खंय दर सात वर्सांनी फुलतात. अंदूं तीं आठ वर्सांनी फुल्लीं. हांवेंनूय फोटे काडले आनी जशीं फोनाक सिग्नल मेळपाक लागलें तशें गुगल मावशेक विचारून सोडलें. गुगल मावशेनूय वेळ काडूंकना. रोखडेंच सांगलें, तांचे शास्त्रीय नांव स्ट्रोबिलांतीस कालोसा म्हूण. असलीं कामां करपाक मात हे गुगल मावशेचो बेस बरो उपेग जाता.
इतली म्हायती मेळ्ळे उपरांत वाचपघरांत येवन म्हजो सोद वावर करपाक सुरवात केली. म्हाका राजेंद्र केरकार हांच्या ‘नचरल हेरिटेज’ ह्या पुस्तकांत ह्या फुलांची मनांतलें जाणून घेवपाक जाय तितली म्हायती मेळ्ळी. हालींसराक कांय नेमाळ्यांनी आनी हेर माध्यमांचेर ह्यो खबरो येताल्यो. हीं झोपां भारतांतल्या अस्तंत घांटांत आनी भारताच्या द्वीपकल्पांत मेळटात म्हणूनय कळ्ळें.
सैमा विशीं म्हायती दिवपी ‘विवेकानंद एन्वायरन्मेंट अवेरनेस’ संस्थेन हालींच कार्वी पुष्पोत्सव म्हूण म्हादय सोद केंद्रांत एक कार्यावळ घडोवन हाडलेली. चोर्ला घांटार ह्या वर्सा विलक्षण कार्वी फुलांचो भार पळेवपाक मेळतलो असो उल्लेख जाल्लो.
कार्वीचीं झोंपां बियो पडून किल्लतात, तांची किल्लपाची, वाडपाची प्रक्रिया सात वर्सां चालू आसता आनी सातव्या वर्सा आपली सगळी शक्त, उमळशीक पणाक लावन मोट्या जोमान तीं एकाच वेळार फुलपाक लागतात. ह्या फुलांक लागून सगळो घांट फुल पाकुलीं, म्होंवाचें मूस, म्होंवा खातीर येवपी हेर सुकणी, भिरमुट्यो असल्या किटकांनी भरून वता. हे सगळे जीव फुलांचेर भिरभिरताना अशें दिसता की तेवूय सात वर्सां वाट पळेताले काय? पूण मनशांवरी हे किटक न्हय, ते ह्या फुला सावन त्या फुलार भोंवून पुष्प पराग पसरावपाचें काम करतात. फुडल्या सात वर्सांनी येवपी कार्वी पुष्पोत्सवाची तयारी आसता ती. म्होंवाचे मूस तर ह्या फुलांतलें म्होंव एकठांय करून व्हडल्या- व्हडल्या रुकांचेर म्होंवाचीं मालीं करतात. ह्या फुलांच्या हंगामांत ह्या म्होंवां माल्यांचो आंकडो वाडटा अशें कळटा. घांटाची धूप जांवची न्हय हाची ह्या झोंपांचीं मुळां जतनाय घेतात. हांच्यो चार- पांच तरा गोयांत मेळटा खंय. दरेकलें आपलो म्हूण खाशेलो असो काळ घेतात.
प्रा. राजेंद्र केरकार म्हणटात, हीं फुलां चोंब्यांनी फुलप हो ह्या फुलांच्या जिविताचो निमणो पांवडो. आनीक कांय दिसांनी फुलां सयत झोपांय मरपाक लागतात. ह्या वाठारांत रावपी धनगर समाजाक ह्या झोपांच्यो बडयो खूब उपकाराक पडटात. खोंपी सारक्यो करपाक जांव त्यो बांदपाक वापरतात. ह्या बडयांचेर मातयेचो लेप लायतात. हे खातीर खोपींत थंडाय उरता. 1832 त जर्मनींतल्या नीस नांवाच्या अभ्यासकान कार्वी फुलांक स्ट्रोबिलांतीस कालोसा अशें नांव दिलें. कांय वर्सां उपरांत एकदांच फुलतात म्हूण ह्या फुलांच्या झोपांक प्लास्टोसियल्स म्हणटात अशें कळ्ळें. हें मुंबयच्या सैमाच्या इतिहासाचो सोद घेवपी संस्थेचे चार्ल्स मेकान हांणी सोदलें. हीं फुलां सात वर्सांनी एकदां खंडाळ्याच्या घांटांत फुलतात म्हूण कळ्ळें. ह्या सगळ्या सोद वावर, जेज्युईत पाद्री, पाद्र एच संतापाव हांणी 1942 आनी 1949 वर्सां स्पश्ट केलें. ब्रेमकेम्प नांवाच्या मनशान ह्या फुलाचें गांवगिरें नांव कार्वी घेवन ताका कारविया केलोसा म्हूण इंग्लिशींत नांव दिलें. पाद्र एच संतापाव हांकां हीं फुलां इतलीं आवडली की तांणी ह्या फुलांक ‘किंग आॅफ खंडाळा स्लोप्स’ अशेंय म्हणलां. खंडाळा वाठार खंय ह्या फुलांनी एकदम भरून आसतालो आनी फुलल्या फुलांचे दृश्यूय एकदम मोनेळ घालपी कशें आसतालें. रानांनी झाडां कापपाचें प्रमाण वाडूंक लागलां. खंडाळा घांटांत फुलांचें दृश्य आतां कमी जालां.
तिळारी घांटांतल्यान प्रवास करतना कार्वी फुलांचो बहर नदरेक पडटा. सुंदर अश्या ह्या फुलांचो सैमीक महोत्सव एकदम पळेवपा सारको आसता. जे बागेचो देव माळी आसत तर ती बाग कितली सोबीत, आकर्शक आसूं शकता, हाचो एक जिवो अणभव म्हणल्यार कार्वी फुलांचो पुश्प उत्सव.
प्रीता परब.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
