घराची घुस्मट

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

घरांतल्या आंगणांत सदांच फुलपी, हळडुव्या चाफ्याचो परमळ दिसान दीस उणो जायत आसा. तुमची वाट पळोवन पळोवन तो चाफो निरशेल्ले वरी जाला आनी इल्लो इल्लो बावूंक लागला.

तुमी शारांत गेलीं ती गेलीं, म्हजे कडेन मात तुमी सामकीच फाट घुंवडायली… सुरवेक, म्हयन्यान एक-दोनदां तरी शेनवारा, आयतारा तुमी येतालीं. घर निवळ उरतालें, झाडां पाचवीचार उरतालीं, गोठ्यांत गाय, पाडूंक आसतालें. तेंवूय खरें, की वेतभर पोटा मुखार आनी पयशा मुखार कोणाचें शाणपण चलना…
पूण तुमचे बगर ह्या तुमच्या घराक घरपण ना…. सामकें मसंडीचें रूप आयलां. एक एक खीण हांव झरत-मरत, म्हजे जिणेंतले निमाणें खीण मेजत आसता. निमाण्या खिणाक तरी तुमी सगलीं येवन म्हाका मेळात. हांव तुमकां दोळेभर पळोवन निमाणो स्वास घेतां आनी दोळे धांपून घेतां! हांव जरी पडीक घर कशें दिसता, तरी अजून म्हज्यांत जीव आसा आनी तो जीव तुमच्यांत गुथिल्लो आसा. दोळ्यांत जीव हाडून ही वास्तू तुमची वाट पळयता. पोरणे दीस याद करून म्हजें मन जळटा, तीळ तीळ तुट्टा, पूण खंय कोणाक म्हजें मन कळटा??
तुमचे वाटे कडेन दोळे लावपाक पयलीची वाट लेगीत उरूंक ना. ते वाटेर आतां कोणूच यो-वच करिनात. ते वाटेन आतां कोणूच वर्सुकी गणपती माथ्यार धरून हाडिनात. ती वाट आतां लजेन लिपून बसल्या. ते वाटेर आतां काटे तोपपी लाजरेचीं झाडां काट्यांनी फुलून आयल्यांत.
घरांतल्या आंगणांत सदांच फुलपी, हळडुव्या चाफ्याचो परमळ दिसान दीस उणो जायत आसा. तुमची वाट पळोवन पळोवन तो चाफो निरशेल्ले वरी जाला आनी इल्लो इल्लो बावूंक लागला… सुकूंक लागला. पारजातान आंगणांत, धव्या फुल्ल फुलांचो सडो शिंपडावपाचो सोडून दिला. हापूस आंब्याच्या झाडाक बेनुल्ल्यांनी चारय वटांनी गुठलावन घेवन, झाडाची घुस्मट केल्या.
घरा फाटली आशिल्ली बांय खूब वर्सा जालीं उस्पिल्यार. ताका लागून उदकाक एक तरेचो बुरसट वास येवपाक लागला. बांयंत आशिल्ले थिगूर, चिकाले, बेबे तुमचे यादीन आड्डी मारून मारून तडफडून मेल्यात आसतले, असो दीस-रात म्हाका भास जाल्ले भशेन दिसता.
तुमी येवन भाताचे आशे घालतलीं हे आशेन रानांतल्यान मोर, घराचे पडवेर येवन येवन वतात. आयजूय येतले!! तांकां हांव किदें म्हणून सांगू?? आंगणांत आशिल्ली मातयेची तुळस सुकून आनी बावून गेल्या. ज्या आंगणांत आनी वसरेर, चान्न्याचे रातीं, सगलीं मेळून भेंड्यांनी वा अंताक्षरी खेळटालीं, ज्या आंगणांत तुमच्यो खबरो रंगताल्यो, त्या आंगणांत आतां कोयराच्याे, पत्र्याच्यो राशी तयार जाल्यात, आनी वाड्या वेल्या सुण्यांनी, माजरांनी, गोरवांनी, पाडकांनी आंगणांत कायमचो राबितो केला.
तुमी ल्हान आसतना ज्या व्हाळार वराचीं वरां न्हाताले, मस्ती करताले, पावसांत कुल्ल्यो दिपकावपाक वताले, तो घरा फाटल्यान व्हांवपी सोबीत, सुंदर आनी नितळ असो व्हाळ लोकांनी हळशीक करून उडयला… सोऱ्याच्या रित्या बाटल्यांनी भरून गेला. मेल्लीं जनावरां, तांचे अवयव, कोयर, फॅक्टरींतले बुरशें उदक, कॅमिकल ह्या व्हाळांत हाडून सोडलां. व्हाळाची पयलीची सोबीतकाय आनी सुंदरकाय शेंणल्या आनी तो व्हाळ एके जाण्टे बायले सारखो, आयिल्ल्या गेल्ल्या कडेन तुमची खबर घेता… आपले अावतिकायेचो तुमकां निरोप दी अशे सांगून हुंदक्यांनी रडटा.
ज्या राजांगणांत चवथ, दिवाळी परबेच्यो जेवणावळी लागताल्यो, घरचीं बायलां दादले मेळून फुगड्यो घालतालीं, चवथीक घुमट आरती रंगताल्यो, भुरगीं-बाळां आपा-लिपांनी खेळटालीं, सांजवेळार शेजारी-पाजारी येवन खबरेक बसतालीं, रेडियो वेल्यो बातम्यो आयकूंक एकठांय जमतालीं, त्या राजांगणांची दशा आतां मसंडे परस पास्ट जाल्या.
घराचे मातयेचे वण्टीक वेंरो पडिल्ल्यो आसात आनी दिसान दीस त्यो व्हड जायत आसात. मनीस कुडीक कॅन्सर जावन तो रोग तांकां पोखरीत वता, तशेंच ह्यो वेंरो म्हाका पोखरीत आसात. थोड्याच दिसांनी पावस लागतलो आनी वांगडा भिरांकूळ वारो-वादळ आनी जोगलां मारतलीं आनी हीं सगलीं एकठांय जावन म्हाका जमनीर आड घालतलीं.
म्हणूनच तुमकां पांय पडून सांगतां की आदली झगडीं-झुजां विसरून वचात…. तुमच्या घरा येवपाची वाट आनी तुमचे मन निवळ करात आनी जाता तितले बेगीन ह्या पडक्या घराक मेळपाक येयात. हांव व्हड उमळशिकेन तुमची वाट पळयतां…
हाचे मुखार, एखादे वेळार हांव तुमकां आपोवणें धाडूंक आसत-नासत!! भिरांत-भिरांत कशी दिसता!! जाता तितले बेगीन म्हाका मेळपाक आयल्यार म्हजेर सासणाचे उपकार जातले!!

एकनाथ सामंत
9226219723