ग्रंथालयां बंद पडटात

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भुरग्यांनी वाचन संस्कारांची संस्कृती रूजोवपाक आनी बिंबोवपाक शालेय पांवड्यार आनी घरचे आघाडेर सातत्यान यत्न जाय. हें आव्हान पेलपाक आमी यशस्वी जावं.

पुणे- कोथरुडांतल्या डहाणुकर कॉलनींतल्या बुकस्पेस लायब्ररीन फाटल्या सप्तकांत मान उडयली. लेखाचो माथाळो आनी लेखाचें हें पयलें वाक्य बरयतना काळजाक खूब वायट दिसता. कारण आमी आयुश्यभर पुस्तकांचेर, ज्ञानाचेर प्रेम केलें. पूण ही वास्तवता. ग्रंथालयां बंद पडूंक लागल्यांत ही खबर स्विकार करपाक आनी पचोवपाक जड वता हें खरें. पुणें हे ज्ञानाचें, विद्येचें कुळार म्हणटात तें बरें आसा. थंयच हें घडपाक लागलां ताचे वयल्यान जीण कूस परतूंक लागल्या हें असल्या परीवर्तना वेल्यान दिसून येता. पुणेच्या एकंदर सांस्कृतीक रचणुकेक आनी आटयेक हो धपको कसो. तें बंद करतकच खूब जाणांनी गळो काडलो अशें वाचनालयाचे धनी प्रसाद कुलकर्णी हांणी सांगलें. ते वेवसायान चार्टर्ड एकावंटंट.
हालींच एका टीव्ही चॅनलान हें पुस्तकालय बंद पडटा म्हूण थंय वचून बातमी वितरायली. कुलकर्णीन दोन लाख पुस्तकां बऱ्याच उण्या सवलतींत दिवपाची खबर समाजीक माध्यमांचेर वितरायली. लायब्ररी बंद करचे पयलीं तांणी पुस्तकां पुस्तक मोग्यांच्या संग्रहाक तरी उरचीं हाची जतनाय घेतली. हजारांनी रूपयांचीं पुस्तकां चिमटीभर मोलाक हें कळनाफुडें घे गर्दी जाली तांच्या बंद जावपी दुकानाचेर. खूब जाणांनी दुख्ख उक्तायलें. कांय जाणांनी खंत उक्तायली. पूण पुस्तकां ग्रंथालयांत आसतना ह्या लोकांक ताचें म्हत्व नाशिल्लें अशें कुलकर्णीन सांगलें.
लोकांच्यो रांको लागल्यो. इतल्यो रांको की शिस्त दवरपाक पुलिसांक लेगीत आपोवचे पडले. पुस्तकांच्या मोगान कुलकर्णीन 2014 वर्सा कोथरुडांत लायब्ररी सुरू केली. स्वताचे लाखांनी पयशे गुंतयले. कांय वर्सां ती येसस्वीपणान वावुरली आनी वांगड्यांचो आंकडो अडेज ते तीन हजार मेरेन जालो. पूण ल्हवू ल्हवू वांगड्यांचो आंकडो देंवतेक लागलो. अशें आसून लेगीत कुलकर्णीन जिद्दीन, चिकाटेन ग्रंथालय चालू दवरलें. निमाणें वांगडी संख्या उणी जावन 25- 30 जाली आनी वाचप्यांच्या उणावाक लागून ताका पसरो बंद करचो पडलो.
ह्या वाचनालयांत सुमार दोन लाख पुस्तकांचो खजिनो आशिल्लो. कुलकर्णीन लायब्ररी बंद करपाचें थारायलें तेन्ना ताणें हो खजिनो 50- 75% सवलतीन विक्री खातीर दवरलो. दोन दिसां भितरूच सवाय लाख पुस्तकां लोकांनी येवन सवाय मोलांत व्हेलीं. कांय पुस्तकां 500 रुपया मोलांत गेलीं. देखीक – शेवण्यां विशींचें एक पुस्तक जें एमॅझॉनचेर 50 हजारांक मेळटा, तें 500 रूपयांनी व्हेलें अशें कुलकर्णीन मिडियाक सांगलें.
पुण्यांत जायत्यो लायब्ररी बंद पडपाचो एक रोग कसो आयला हिवूय खंतीची गजाल. फाटल्या दोन ते तीन वर्सांत पुण्यांतलीं 15 वाचनालयां बंद जाल्यांत, ही गजाल जायत्या जाणांक खबर ना. आयज खूब उण्या लोकांक वाचनालयांची गरज जाणवता. पुणेची ब्रिटीश काउन्सिल लायब्ररी ही नामनेची. ती ऑनलायन जाल्या. थंय यो वच करून पुस्तकां सोदप, चाळप, ढवळप हो आनंद घेवंक मेळना.
वाचप्यांचो आंकडो वाडला हें निश्चीत. नवी पिळगेक लेगीत वाचपाची उमेद आसा, पूण ग्रंथालयांची आवड उणी जाल्या. ग्रंथालयां तिगोवन दवरपा खातीर सगल्यांनी उण्यांत उणें एका वाचनालयाचे वांगडी जावंक जाय, अशें कुलकर्णी हांणी आवाहन केलें.
काळा प्रमाण माथ्याक कुरपणो म्हणटात. ग्रंथालयां म्हणजे छापील कागदांच्या पुस्तकांच्यो आलमारी. आयच्या भुरग्यां कडेन मोबायल स्मार्टफोन, टॅब हीं खेळणीं आयल्यांत. भुरगीं कागदी पेपर वाचिनात अशें दिसलें तरी तांकां बातम्यो, घडिचार खबर आसतात. कारण वॉट्सएप, यु ट्यूब, फेसबूक, इन्स्टाग्राम हांचे वरवीं तांचे मेरेन ही माहिती पावता. पावसावरी पावत आसता. वयल्यान पळोवप, आयकप हें दोळ्यांनी वाचपा परस सोंपें आसता. यादूय बरी उरता.
मुळांतूच वाचनाच्यो व्याख्या बदलल्यात. मानदंड बदलल्यात. एक कथा वाचचे परस कथेचेर आदारीत एक विडियो पळोवप कोणूय तरणाटो पसंत करता. कारण तातूंत effects आसतात. आवाजाचे, संगिताचे, दृश्य परिणाम ती कथा बरे तरेन पळोवप्यां मेरेन पावयता. वाचपाचो आपलो जादू आसाच. आनंद आसाच. पूण हांगा आयच्या काळा प्रमाण लोकांची पसंती आनी प्राधान्य म्हत्वाचें. ही वस्तुस्थिती. दुसरी गजाल म्हळ्यार आयज कितले लेखक बरयतात, फामाद, लोकप्रिय आसात, कितले लेखक बरें सकस बरयतात होवूय संशोधनाचो विशय. कसदार लेखनूय देंवलां. मुदलांतूच वाचक वाचनाक आकर्शित जायनात हें खरें. ताकाच लागून ग्रंथालयांक कुलपां मारपाक सुरवात जाल्या. केन्ना चिंतूंक नाशिल्लीं खाण जेवणाचीं हॉटेलां रांकेन येवपाक लागल्यांत. तो फोल्गांचो भाग जालो. विचारां खातीर अन्न जाय आसता हें आमी विसरतात. तें पुस्तकां दितात. हीं पुस्तकां, हीं ग्रंथालयां प्रगल्भ व्यक्तिमत्वां घडयतात.
पुणेची खबर ही दोळ्यांत अंजन घालपी. कितें घडटा तें हांवें सांगलें. एकलो इश्ट विदेशांतल्या ग्रंथालयांचेर उलोवंक लागलो. थंयची यंत्रणा कितली बरी, तंत्रगिन्यानान ती वाडटा ताचेर सांगूंक लागलो. तांच्या अती आर्विल्ल्या गजालींचेर ग्रंथालयां वाडटा आसूं येता, लोकांची वाचनाची आवड आनी गोडी वाडत आसतूय. ताचो आमकां कांयच फायदो ना.
सरकारी ग्रंथालयां सयत थळाव्या पांवड्यार वाचक घडोवपी गल्लीगल्लींतल्यो ‘सर्क्युलेटिंग लायब्ररी’ फटाफट बंद पडत आसात. हें सद्याचें चित्र. तांचो अर्थीक संघर्श फाटल्या तीन- चार वर्सांतल्या वांगड्यांचो आंकडो सामको अर्द्यार वा आनीकूय उणो जाल्ल्यान दिशींदिशीं परिस्थिती बिकट जाल्या. टीव्ही, मोबायलाक लागून वाचनसंस्कृती देंवतेक लागल्या ही पिरंगण वीस वर्सां चालू आसली तरी ह्या खाजगी वाचनालयांतलो वांगड्यांचो आंकडो हालींच्या 3- 4 वर्सांत बरोच सुकला.
ग्रंथालयां म्हळ्यार विचारांची सांठवण. कागदी पुस्तकांच्या रूपांत आसूं वा हेर तरेन, पूण वाचन मनशाक घडयता आनी परिपूर्ण पांवड्यार ताचें व्यक्तिमत्व फुलयता. जावं पुस्तकां वा खबरांपत्रां, छापील माध्यमांचेर हावळ आयल्या हें मात गंभीर सत्य हें ह्या चित्रावेल्यान दिसून येता. हो काळाचो महिमा. भुरग्यांनी वाचन संस्कारांची संस्कृती रूजोवपाक आनी बिंबोवपाक शालेय पांवड्यार आनी घरचे आघाडेर सातत्यान यत्न जाय. हें आव्हान पेलपाक आमी यशस्वी जावं.

मुकेश थळी
फोंडे