गोंयांत उदरगतीक इतलो विरोध कित्याक ?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गोंयची खाशेली अस्मिताय तिगोवन दवरपा वांगडा प्रगतीचें समतोल दवरप हें एक आव्हान.

भारतांतलें गोंय राज्य, ताची दर्यादेग, पाचव्या पाचव्या वाठारांनीआनी गिरेस्त सांस्कृतीक दायजा खातीर वळखतात. पूण, गोंयाक आता आनीक एक वळख मेळ्ळ्या ती म्हळ्यार- सरकारी प्रकल्पांक सातत्यान विरोध करपी. म्हामार्ग बांदप, पूल बांदप वा हेर मुळाव्या साधन सुविधांचो विकास आसूं, गोंयांत खूबदां प्रतिकार आनी विरोध दिसता. गोंयांतल्या सरकारी प्रकल्पांक जावपी प्रतिकार समजून घेवपा खातीर पयलीं इतिहासीक संदर्भ पळोवचो पडटलो. वेगळी अस्मिताय आशिल्ली गोंय ही पुर्तुगेझ वसाहत आशिल्ली आनी ती 1961 वर्सा मुक्त जावन भारतांत विलीन जाय मेरेनआशिल्ली. ह्या इतिहासीक दायजान राज्याची संस्कृताय आनी सरकारी हस्तक्षेपा सयत भायल्या प्रभावा विशींच्या लोकांची वृत्ती घडोवन हाडल्या. पुर्तुगेझ वसाहतवादी सत्तेची याद गोंयकारां मदीं आत्मनिर्भरतायेची आनीआत्मनिर्णयाची भावना सोडल्या. थळाव्या लोकांनी आपली जिणेपद्दत आनी संस्कृताय तिगोवन दवरपाची इत्सा उक्तायतना आयकप हें नवें न्हय, जी तांकां भारताच्या हेर देशां परस वेगळी दिसता.
गोंयांत सरकारी प्रकल्पांक विरोध करपाचें एक मुखेल कारण म्हळ्यार पर्यावरणाचो खोलायेन हुस्को. दर्यादेग, रानां, न्हंया सयत राज्याची सैमीक सोबीतकाय ही एक मोलादीक संपत्ती. ह्या साधन संपत्तीची राखण आनी तिगोवन दवरपाची गरज गोंयच्या लोकांक बरीच जाणविकाय आसा. म्हामार्ग विस्तार वा पूल बांदप अशे प्रस्तावीत मुळाव्या साधन सुविधा प्रकल्पांक लागून पर्यावरणाक जावपी संभाव्य लुकसाणे विशीं चड करून हुस्को निर्माण जाता. रानां कापप, दर्यादेगे वेल्या पर्यावरण यंत्रणेचो नाश, प्रदुशण वाडपाचो हुस्को गोंयकारांक आसा. ह्या प्रकल्पांक खर विरोध करप हें तांच्या सैमीक भोंवतणची राखण करपा खातीर तांणी केल्ल्या वचनबद्धतेचें प्रकटीकरण.
पर्यटन हो गोंयचे अर्थवेवस्थेचो एक मुखेल चालक, आनी ह्या उद्देगांत कसलोय व्यत्यय आयल्यार ताचे पयस मेरेन परिणाम जावंक शकतात. राज्याचे येणावळींत पर्यटनाचे म्हत्वाचें योगदान आसून लोकसंख्येच्या व्हड भागाक रोजगार मेळटा. ताका लागून गोंयच्या पर्यटन थळांची शांतताय आनी सोबीतकाय धोको निर्माण करपी खंयच्याय सरकारी प्रकल्पाक प्रतिकार जाता. देखीक- नवो म्हामार्ग वा व्हड प्रमाणांत रिसॉर्ट बांदप हें राज्याच्या सौंदर्य आकर्शणाक हानिकारक अशें दिसूं येता. विरोध, अशा प्रकरणांत लोकांच्या उदरनिर्वाहाची राखण करपाची आनी पर्यटन उद्देग तिगोवन दवरपाची इत्सा दाखोवपी.
सरकारी प्रकल्पांचें नियोजन आनी अंमलबजावणी करतना लोकांचो सल्लो ना अशें जाणवपी गोंयकारांची एक सामान्य कागाळ. थळाव्या लोकांचीं मतां आनी हुस्को लक्षांत घेनासतना निर्णय घेतात अशी भावना चड करून विरोधाक इंधन दिता. निर्णय घेवपाक पारदर्शकताय आनी नियोजन प्रक्रियेंत सक्रीय वांटो घेवपाची नागरिकांची अपेक्षा आसा. जेन्ना तांकां आपलो आवाज आयकूंक मेळना अशें दिसता तेन्ना तांकां तांच्या जिविताचेर आनी पर्यावरणाचेर परिणाम करपी प्रकल्पांक प्रतिकार करपाची चड शक्यताय आसता. गोंयच्या समाजीक अर्थीक मळार वर्सां वर्सां म्हत्वाचे बदल घडल्यात. रियल इस्टेट उदरगतींत वाड जाल्ल्यान आनी नोकरेची संद सोदपी स्थलांतरीत लोकांचो प्रवाह जाल्ल्यान राज्याची लोकसंख्या आनी परंपारीक जिणे पद्दतींत बदल जाला. ह्या बदलाक लागून थळाव्या लोकां मदीं असुरक्षीततायेची भावना निर्माण जाल्या. सरकारी प्रकल्पांक विरोध करप हें तांची संस्कृतीक अस्मिताय आनी जिणे पद्दत नेटान शारीकरण आनी अर्थीक उदरगतीच्या दबावा आड तिगोवन दवरपाचें साधन म्हणून पळोवंक मेळटा. गोंयाक एक बारीकसाणीन दुविधा आसा ती म्हणल्यार उदरगतीची गरज आनी ताचें खाशेलें संस्कृतीक आनी सैमीक दायज सांबाळप हांचे मदीं समतोल कसो दवरचो. थळावे समाज आनी पर्यावरण वावुरपी लोकांचो वाद आसा की उदरगत टिकावू आनी जबाबदारपणान करची. प्रगतीची गरज पुराय करतना पर्यावरणाक आनी संस्कृतायेक हानी जायना अशे पर्याय सोदपाचेर ते भर दितात.
गोंयांतल्या सरकारी प्रकल्पांक विरोध हो इतिहासीक, पर्यावरणीय, समाजीक अर्थीक, आनी सांस्कृतीक घटकां वयल्यान निर्माण जाल्लो एक भोवआयामी प्रस्न. राज्याची उदरगत जावंक जाय, पूण तातूंतल्या रहिवाशांचे हुस्के आनी तांच्या जमनी कडेन, संस्कृताये कडेन आनी पर्यावरणा कडेन तांचो खोलायेन संबंद वळखप गरजेचें. गोंयांतली उदरगत टिकावूपण आनी जबाबदार वाडीच्या तत्वां कडेन जुळटा हाची खात्री करपाक सरकार, प्रकल्प समर्थक, आनी थळाव्या समाजा मदीं रचनात्मक संवाद म्हत्वाचो आसा. गोंयची खाशेली अस्मिताय तिगोवन दवरपा वांगडा प्रगतीचें समतोल दवरप हें एक आव्हान.
गोंयांतल्या सरकारी प्रकल्पांक विरोध फक्त शारांनीच मर्यादीत ना; ह्या चळवळींत गांवांचोय म्हत्वाचो वांटो आसा. जायते गोंयचे गांव मुखेलपणान शेतवडीचे आसात, तांचो उदरनिर्वाहाक शेतकाम आनी नुस्तेमारीचेर आदारून आसात. मुळाव्या साधन सुविधा प्रकल्पांची सुरवात जाल्ल्यान तांच्या परंपरीक वेवसायांक चड करून धोको निर्माण जाता. देखीक- पूल वा म्हामार्ग बांदल्यार जमनीचें संपादन जावन शेतकारांक स्थलांतरीत जावन तांचो शेतवडीचेर परिणाम जावं येता. तांच्या जिणेपद्दतींतलें हें खंडन विरोधा फाटल्यान एक मुखेल चालक शक्त. गोंयांतल्या गांवांनी चड करून गिरेस्त सांस्कृतीक परंपरा आसा आनी आपल्या सांस्कृतीक दायजाचो अभिमान आसा. व्हड प्रमाणांत प्रकल्प सुरू जाल्ल्यान इतिहासीक थळां, पवित्र सुवाती आनी संस्कृतीक स्थळांचो नाश जावंक शकता. गांवच्या लोकांक हे प्रकल्प आपल्या दायजाचेर हल्लो अशें दिसूं येतात, जाका लागून आपली संस्कृतीक अस्मिताय तिगोवन दवरपाच्या यत्नांत खर विरोध जाता. गोंयच्या गांवांनी सरकारी प्रकल्पांक विरोध जावप हें थंयच्या लोकांची जमीन, उदरनिर्वाह, संस्कृताय, पर्यावरणाची राखण करपाची इत्सा आसा. उदरगत गरजेची आसली तरी थळाव्या समाजाच्या बरेपणा खातीर आनी दायजाच्या मोलाचेर ती येवंक फावना. प्रगती आनी संरक्षण हांचे मदीं समतोल दवरप हें एक गुंतागुंतीचें आव्हान आसा आनी शारांतल्या आनी गांवगिऱ्या वाठारांतल्या लोकांच्या हुस्क्याक आदर दिवपी उपाय सोदप गरजेचें आसा.
एक सुसंवादात्मक उदरगत प्रक्रिये खातीर सरकार, प्रकल्प समर्थक आनी थळाव्या समाजा मदीं पारदर्शक आनी समावेशक संवाद म्हत्वाचो आसा. सहकारी आनी सहानुभुतीपूर्ण पद्दतींतल्यानच गोंय उदरगत आनी संरक्षण हांचे मदल्या तणावाक मार्गदर्शन करपाक शकता, सगल्या रहिवाशांचे टिकावू आनी समृध्द फुडार सुनिश्चीत करपाक शकता. सरकारी प्रकल्पांक जावपी विरोध हो गोंयकारांक आपले जमनीचेर, संस्कृतायेचेर आनी परंपरे कडेन कितलो खोलायेन मोग आसा हाची गवाय.

मनोज मंगेश कुंकळ्येंकार
9764215365