भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गोंय 1961 वर्स सोंपतना स्वतंत्र जालें. पुर्तुगेज सत्ता हांगा आसतना सगलें तांचेंच आशिल्लें. भास, भेस आनी भूस. पूण चडश्या गोंयकारांंनी आपली भास सोडली ना, भेसूय सांबाळ्ळो आनी भूस बऱ्याच प्रमाणांत एकसारकें उरलें.
गोंय स्वतंत्र जातकच सत्ता गोंयवाद्यांची येवंक फावो आशिल्ली, पूण जालें ‘अजिबूच’!! सत्ता गेली महाराष्ट्रवाद्यांच्या हातांत आनी गोंयवादी उरले विरोधांत. देखून, जें सगलें किदें तें कोंकणी जावंक जाय आशिल्लें तें जालें मराठी. म्हणजे, शिक्षणांत मराठीचो वापर स्वातंत्र्या पयलीं भशेन उरलो. पूण तो मुळाव्या पांवड्या मेरेनूच.
स्वातंत्र्या पयलीं गोंयांत पंदरायेक मराठी शाळा आशिल्ल्यो. म्हणजे, तांचें मॅट्रिके मेरेनचें माध्यम मराठी आशिल्लें. मॅट्रीक म्हणजे आतांची धावी. मॅट्रिकेक कांय काळान SSC हें नांव पडलें आनी पयलीं इकरावी SSC आशिल्ली ती 1974 साकून धावी जाली.
गोवा बोर्ड जातकच कोंकणी ही फ्रॅञ्च, पुर्तुगेज, संस्कृत आनी मराठी ह्या भाशांचे बाराबरीन तिसरी भाशा म्हणून घेवंक मेळूंक लागली. पयली (माध्यमाची) इंग्लीश, दुसरी हिंदी आनी तिसरी कोंकणी.
गोंयच्या 95 प्रतिशें लोकांची भाशा कोंकणी म्हणून ती राजभाशा जाल्या, पूण शिक्षणाचें माध्यम जावंक ना ती नाच (ताचीं कारणां राजकी), तिचो दरजो तिसरोच आसा. पयल्या दरज्याचीं पुस्तकां तय्यार आसात, पूण भास कोण घेना म्हणून तीं चेपणाक पडून आसात. हाका एकूच उपाय आसा आनी तो म्हणल्यार पयल्या दरज्याचीं पुस्तकां चालीक लावप.
पयरूच एक बरी घोशणा जाल्या. शणै गोंयबाब विद्याशाळेच्यो डीन, अनुराधा वागळे, हांणी सांगलां तशें राष्ट्रीय शिक्षण धोरणा प्रमाणें फुडल्या वर्सा साकून शिक्षणाचें माध्यम कोंकणी आसतलें. ते खातीर पुस्तकांचो अणकार कोंकणींत करूंक घेतला. पूण अणकारसो? आमी कोंकणीच पुस्तकां तयार करपाचीं, पूण मुळांतूच चुकलें. तें सोडात. आतां तरी कोंकणी माध्यम चालीक लागतलें अशें मानुया.
कोंकणी हें शिक्षणाचें माध्यम जावचें म्हणून सुरवातीच्या काळांत कांय प्रयत्न जाल्ले. एके वटेन मराठीवाद्यांचे आनी महाराष्ट्रवाद्यांचे धपके सोंसतां सोंसतां सुरेशबाबा असल्या खर पोटतिडकीच्या शिक्षकान मुळावीं पुस्तकां हातान बरोवन काडलीं (एक, एक पुस्तक – तेन्ना झॅरॉक्स ना) आनी तीं शिकयलीं. विद्यार्थी कितले? तीन काय चार. कारण, मराठीच्या त्या (सांखळेच्या) “बालेकिल्ल्यांत” एक भुरगें मेळप म्हणजे मारामार! चार म्हणजे दुदांत साकर…
ओपिनियन पोलांत हार खाले उपरांतूय महाराष्ट्रवादी शाणे जाले नात आनी हेरांकूय केले नात. आपुणूच शाणो नासन जाल्यार दुसऱ्याक कसो करूं येत? भाशावाद उण्या चड प्रमाणांत धुमसत उरलो. 1986 वर्सा सुरेशबाबान (सुरेश जयवंत बोरकार) बरयिल्लें आधुनीक कोंकणी व्याकरण कोंकणी भाशा मंडळान उजवाडायलें. 2012 वर्सा मंडळाच्या अर्दशेंकडी वर्सदिसा ह्या स्तंभलेखकान दिल्ल्या पालवान ताची सुधारीत आवृत्ती प्रकाशीत जाली. आतां पुस्तकाची चवथी आवृत्ती छापूंक वता.
कोंकणींत बाराखडी ना. कोंकणींत आसा ती चवदाखडी. कारण, ए आनी ओ हांकां उकते आनी धांपते अशे दोन दोन उच्चार आसात. एक (धांपतो) दादलो, बायल. एक (उकतो) भुरगें. ओड (धांपतो) – क्रियापद आनी नाम दोनांयनी. ओडटा.. अकर्मक क्रियापदांत उकतो. सकर्मकांत धांपतो. आनी सारासार विचार करून हे चवदाखडयेक आमी सगल्यांनी नांव दिलें – वर्णमाळ.
कोंकणी भाशेक 1975 वर्सा साहित्य अकादेमीची मान्यताय मेळळी, आनी 1977 वर्सा सावन कोंकणी लेखकांक पुरस्कार मेळूंक लागले. पूण सगलीं पुस्तकां व्याकरणी चुकीं बगर आसतलींच अशें म्हणूं नजं. खंयच्याय पुस्तकाचीं पानां फर्र करून परतीन जाल्यार म्हजे असल्या ‘दोळेफुटक्या’क पायलेक पंचवीस चुकी मेळटात. तुमी म्हणटले हो आनीक मदींच दोळेफुटको कोण आयलो? सर्वसाधारणपणान, जाका दिश्टी पडना वा जाची नदर लागता ताका आमी दोळेफुटको म्हणटात. पूण म्हज्या शब्दकोशांचो प्रकाशक प्रभाकरबाब भिडे (राजहंस) हाणें खूब प्रुफां वाचतां म्हणून म्हाका हो ‘अजीब’ किताब दिला.
सुरेशबाबाच्या संपादनान राजहंसान व्याकरणाचीं “कोऱ्यो सुवातो भरात” असलीं णव पुस्तकां निर्माण केलीं. आज, कोंकणींत हें आसा? तें आसा? अशें विचारपाक मात्तूय सुवात ना. पयलें पुस्तक “कोंकणी व्याकरण सहज अभ्यास” हें 23 जून 2012 वर्साचें, जाल्यार हेर आठ पुस्तकां – लिंग, वचन, अनुस्वार, ऱ्हस्व-दीर्घ, धांपते उच्चार, उकते उच्चार (दोन वांटे) आनी उरफाटणां – हीं एकाच बाराबर 2019त आयल्यांत. हीं वेवस्थीत वापरीत जाल्यार कोंकणी शिक्षणाक एक आगळीच दिशा दिवन वतलीं हातूंत मात्तूय दुबाव ना..!
कसलीय भाशा शिकतलो जाल्यार शब्दकोशांचीय गरज लागता. आमचे कडेन आतां कोंकणी- इंग्लीश, इंग्लीश- कोंकणी, कोंकणी सचित्र अश्टांगी अभ्यासकोश, मराठी- कोंकणी (सगले राजहंस) अशे जायतेच कोश आसात. दो. मनोहरराय, गुरुनाथबाब, श्रीपाद देसाय, प्रो. शांताराम हेदो, पांडुरंग भांगी हांचे आधुनीक कोश आसात. मोंसिञ्योर सेबास्त्यांव रुदोल्फ दाल्गाद हांचे पुर्तुगेज- कोंकणी आनी कोंकणी- पुर्तुगेज कोश आसात. अशेच दान्तश, माफेय, बी हांचे कोश मेळटात.
शब्दकोश भाशा थीर करता आनी तिका पुश्टी दिता. कोंकणी राजभाशा म्हणून चालीक लागपाक जें जें गरजेचें तें तें सग्गलें तय्यार आसा. ना ती प्रशासकी इत्सा (will). प्रशासनकारांनी फकत म्हणूंक जाय: “फाल्यांच्यान कोंकणी लागू”. जायना अशें किदेंच ना.
स्वतंत्र गोंयचीं 65 वर्सां फुकट गेल्यांत. म्हणजे, अडेज पिळग्यो फकत भरकटत गेल्यो. आतां तरी सरकारान पक्को, कडक आनी कणखर निर्धार करून खंबीरपणान कोंकणीचो कणो बळिश्ट आनी फोर्त करचो. करचोच!!
गोंयांत सोंपेपणां (infrastructure) 100 वर्सां खातीर तयार जाल्यांत खंय. कोंकणी भाशेचीं सोंपेपणां हजार (1000) वर्सां खातीर तयार करपाक नेटान पावलां उबारुया…
दामोदर घाणेकार
84599 98914
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
