भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गों यची भूंय हीं चवथी कडेन भांगराळ्यां भूंयेचे स्वरूप घेता. श्रावणांतले पाचवोचार शालू नेसून जातगीर भाताच्या भांगराळ्यां कणसांचो शृंगार गोंयभूंय भाद्रपदांत करता. शेतकामत्याचे कश्ट फळादीक जातात. ताच्या आनंदान तो भुंये विशी कृतज्ञताय परगटावपा खातीर चवथ मनयता. ताच्या खोशीयेचो आनी घामां कश्टान रूजोवन पिकयल्ल्या पिकावळींचो चवथ हो उत्सव पर्व. देखून गोंयची चवथ हो भांगरभूंयेचो उत्सव.
भांगरभूंयेच्या ह्या चवथीक गणपतीची मातयेचीं मुर्त पुजेक लायतात. हांगाय जाता तें भूंय पुजनूच. जें भूंयेर घामां कश्टान वावर केलो आनी उपरांत सैमाच्याच आदारान जंय धान्य पिकयले ते भूंयेक दैवी स्वरूपांत पुजपाचो हो कृतज्ञ भाव. श्रावण सोंपता आनी भाद्रपदाक सुरवात जाता. कृषी संस्कृतायेंतलो राखणदार म्हूण जाका देवत्व मेळ्ळा असो नाग पुजल्या उपरांत तशेंच गोकुळ हें बाळ गोपाळांच्या बाळ कृष्णाक अष्टमीक पुजल्या उपरांत येता तीं चवथ. बुधवारच्यान सुरू जाल्ली ही चवथ अनंतचतुर्दशी मेरेनूच थंय तर कांय कडेन 21 दीस पसून चलतली.
मातयेचीच मुर्त ह्या चवथीक पुजपाचे कारण म्हणल्यार भूंये विशी आशिल्ली दैवी कृतज्ञताय अभिव्यक्त करप. इतलेच न्हय जाल्यार चवथ हाच्याय अधिक समृध्दताय आनी भरभराटीचो उत्सव. जें जें कितें आपल्या जमनीर पिकले तें तें सगळे त्याच भूंय देवतेच्या अंश रूपाक गणाधीशा म्हादेवापूताक मंगलमूर्तीक भक्ती भावार्तान समर्पित करपाक लागून ताच्या मुर्तेच्या बरोबर मुखार वयर फळफळावळींनी भरील्ली माटोळी बांदप. रानांतलीं तरेकवार फळां, वनस्पत जातूंत वखदी आनी भोव गुणी वनस्पतींचोय आसपाक आसता अशा गजालींनी हीं माटोळी सुफळ पुराय जाता. चवथीच्या आदलें दीसा जाता तय. तयेक चिड्डो, हरणें आदी सैमांतली वनस्पत एकठांय करून ताची चूडी कासाळ्या खोल्यान बांदून प्रकृती शक्त स्वरूपांत गणपतीची आवय गौरीक पुजपाची रित आसा. तिका दुवाळे लागतात अशीं धारणा लोकमानसांत आशिल्ल्यान तिका नैवेद लेगीत तेचपरी करप.
हांगा सैम देवतेची पुजा जाता. म्हादेव रूपांत पुजेक लायिल्लो नाल्ल होवूय सैमाचोच एक मुखेल भाग. पंचमीक नव्याची परब जाता. ‘नवें’ म्हणल्यार भाताची कणसां. भांगराळी अशीं भाताची कणसां कापणी करून देवळांत हाडप गांव देवतेच्या पांयां कडेन तीं ओंपून मागीर घरा हाडून गणपती फुड्यान तीं पुजेक लावप. केदी व्हडली रित हीं! ज्या भूंयेर पिकयले तिकाच तें परतून नमळायेन समर्पित करप. नैवेद म्हण पायस. रानांतल्यो पाच तरेच्यो भाज्ज्यो. हळडीच्या पानार केल्ल्यो पातोळ्यो तशेच मोदक नेवऱ्यो आदीं. अशेतरेन सैम प्रकृतीक केल्ले हे आदीवन नमन.
गोंयची चवथ म्हणटकच आनीक एक गजाल मुखेलपणान येता तीं म्हणल्यार मातयेचे घुमट. जाका गोंयचे लोकवाद्य म्हूण व्हड सुवात लोकवेदीचेर आसा. वाजोवपाची बाजू जरीय चामड्याची आसली तरीय घुमट हें मातयेचेच. परत हांगा भूंयेचो प्रत्यक्षपणान सहभाग चवथींत आशिल्लो दिसता. चवथ उत्सव घुमटाच्या आरत्यां बगर गोंयांत तरी केन्नाच पुराय जायना. तर अशें रितीन जसो गोंयच्या ह्या भुंयेन हांगसल्ल्या कश्टकऱ्यांक उत्सव दिलो तेच प्रमाण कलाकाराक ताचें वाद्य लेगीत दिलें आनी भावार्थी मनशाक ताचो देव मेळोवन दिलो.
गोंयच्या भांगरभूंयेचो हो उत्सव मनयताना हीं भांगरभूंय सासणाची तिगोवन दवरपाक त्या सिद्धिविनायकान आमकां गोंयकारांक बरी बुध्द दिवंची अशें सांगणे ताच्या पांयांकडेन करता. गोंयची संस्कृताय आनी गोंयचे दायज सदांच तिगचे. गोंयचे उत्सव मनयताना गोंयभूंयेची जतनाय आनी राष्ट्र सेवेची उमाळी आमच्या मनांत सदांच आसूंक जाय. लोकमान्य टिळकान स्वातंत्र्यतायेच्या फाटभूंयेर राष्ट्रीय एकात्मतेक चालना दिवपाच्या हेतांतल्यान सुरू केल्लो सार्वजनिक गणेशोत्सवाचो खरो हेत आमीं जाणा जावन घेवन तातूंतल्यान राष्ट्र मोग रूजवणाक हाडपाक जाय. चवथ मनयताना पर्यावरणाक आनी मनीस कुडीक घातक आशिल्ल्या प्रदूषणाक पयस दवरूया आनी खऱ्या अर्थान भूंयेक पुजूया. चवथीची भांगराळी परबीं.
।।श्री गणेशाय नमः।।
साष्टांग नमन म्हाजे तुका, गौरीपूता विनायका
भक्ती भावार्थान याद केल्यार, व्हड पिराय गावता
कामां सगलीं सादता
पयलें नांव वक्रतुंड, एकदंत दुसरें तें
तिसरें कृष्णपिंगाक्ष, चवथें गजवक्र तें
पाचवे श्री लंबोदर, सव्वे विकटमेव तें
सातवे विघ्नराजेंद्र, आठवे धुम्रवर्ण तें
णव्वे श्री भालचंद्र, धाव्वें श्री विनायक
अकरावे म्हागणपती, बारावे श्री गजानन
देवां नांवां अशीं बारां
तिनसांजेचो म्हणटा जो मनीस
विघ्नांचीं भिरांत ना तेका
देवां तूं सगल्यो सिद्धी दिता
विद्यार्थ्याक मेळटां विद्या
धनयाक मेळटा धन, पुत्रार्थ्याक मेळटा पूत
मोक्षार्थ्याक मेळटा मोक्ष
जपल्यार म्हागणपती स्तोत्र
स म्हयन्यांत हें फळ, मेळटा सिद्धी ना कसलोच दुबाव
नारदान रचयिल्ले जालें पुराय स्तोत्र हें
श्रीधरान मराठींत अनुवादिल्लें
गोकुळदासपूतान कोंकणींत अणकारलें
।। मंगलमूर्ती मोरया।।
गौरांग गोकुळदास नायक
gvgngokuldasaputa2021
@gmail.com
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
