गॉड ऑफ द गॅप: पन्नाशी हुंपतना…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

फक्त चिंतप कोंकणींतल्यान जाता म्हूण हांवें कोंकणी बरोवप सुरू केल्लें. दावी, उजवी, वेली, सकयली विचारसरणी, तांबडी, पाचवी, निळी वा सर्वधर्मी चळवळ, मोग, निश्ठा आदी, ह्यो सगळ्यो गजालींचो विचार लेगीत करूंक ना. मुळावें शिकप मराठींतल्यान जालां. पोटांक लागून हांव ज्या वेवसायांत आसा, थंयसरली भास फक्त इंग्लेज! अशें जाल्ल्यान ह्या तिनूय भासांचेर प्रभुत्व मेळोवंक शकलों ना. घरांत उलयतात ती भास मायभास इतलेंच हें हांव जाणां. कॉलेज शिकताना कोंकणी बरोवप केल्लें. फुडें वेळ मेळना म्हूण बंद जालें. वेवसायांत आतां मात्सो मेकळो वेळ मेळटा आनी मदीं- मदीं केन्नाय बरोवप जाता. कोंकणी व्याकरण, मुळावे नेम, उतरां वयर तोपी काय ‘कायल’ घालप? कांयच कळच नाशिल्लें, आनी आतां लेगीत घुस्मट्टाच. एक दीस डॉ. पुर्णानंद च्यारी लिखीत “चाणक्य” कोंकणी नाटकाच्या निमतान जुस्त विशाल “सराची” गांठ पडली. सराचें पुराय नांव विशाल गुरूदास सिनाय खांडेपारकार. फोंडें तालुक्यांत घोड़े वाडो- शिरोडें गांवांत शणै खांडेपारकार घराब्यांत 6ऑक्टोबर 197५ वर्सा ताचो जल्म जालो. आपलें मुळावें शिकप ताणें पयली तें चवथी मराठी भाशेंतल्यान केलें. धावी तें बारावी शिरोड्यां गांवांत जालें. उपरांत ताणें रिवणा आपल्या आत्याच्या घरा रावन केंपे सरकारी महाविद्यालयांत बी.ए. मेरेनचें शिकप केलें. फुडें गोंय विद्यापिठांत एम.ए. करून, बी.एड. डि.एड. केल्या उपरांत विद्याभुवन कोंकणी शाळेंत कोंकणी शिक्षक म्हण नोकरी सुरू केली. आयज ती शाळा मडगांवच्या कोंकणी भवनांत चलता. फाटलीं 24 वर्सा सावन तो कोंकणी शिक्षक म्हूण नोकरी करता. आयज तो थंयसरलो एक जेश्ट कोंकणी शिक्षक जावन आसा. कोंकणी भवन लागसार म्हजें घर. तो कोंकणी शिक्षक जाल्ल्यान हांवें म्हजें कोंकणी नागरी बरोवप तांचे कडसून तपासून घेवप सुरू केलें. भुरग्यांची शिकवणी घेवपाची संवकळ जाल्ल्यान बरोवप तपासूंक ताणें मोठ्या मनान हयकार दिलो. ताच्या लिखाणाचें जेन्ना वाचन केलें, तेन्ना खात्रेन जाणवलें, रोमी भाशेचेर लेगीत ताचें नागरी इतलेंच वजन आनी प्रभुत्व आसा. रोमींतलें साहित्य ताचे कडसून बरें तरेन समजून घेवंक मेळ्ळें म्हूण, पिरायेन म्हज्या परस ल्हान आसून लेगीत हांव ताच्या शिकपी माणकुल्या भुरग्या वांगडा “विशाल सर” म्हणटा.
शिकपाच्या आवडी पासत वर्स 2003-04 ह्या वर्सा, विशालाक गोंयांतली पयली गोवा कोंकणी अकादमीची ‘क्लारीसा वाझ ई मोरेनास संशोधन वृत्ती’ फावो जाल्ली. डॉ नंदकुमार कामत, सर्गेस्त कवी नागेश नागेशबाब करमली, डॉ हरिश्चंद्र नागवेंकार, डॉ. भूषण भावे हांच्या मार्गदर्शना खाला रावन गोंयच्या माडांचेर 4 वर्सां सोद वावर करूंक मेळ्ळो, हें तो मोठ्या उमेदीन सांगता. ताचो तोखणायेचो गूण म्हणल्यार कोंकणीच्या कसल्या आनी खंयच्या वाठारांत ताची निसुर्वाथीपणान वावर करपाची तयारी आसता. अशे विशाल भशेन कोंकणी भाशेचेर पिश्यावरी मना सावन वावर करपी कार्यकर्ते अजून गोंय आनी हेर कोंकणी वाठारांत वावुरतात, तेन्ना मन भरून येता. आनी हेंच कोंकणीचें जैत म्हणूं येता. ह्या आदी लेगीत खूब अशे कार्यकर्ते जाले जांची ज्या वेळार दखल घेवंक जाय तशी घेवप जाली ना तरी कोंकणीवेल्या मोगा पासत विशाला भशेन कितलेशेच जुवान कोंकणीच्या मळार वावुरतना दिसतात. ह्या पासत 2016-17 वर्सा, तेन्नाचे अकादेमीचे अध्यक्ष भौ पुंडलीक बाब नायक, डॉ पुर्णानंद च्यारी, डॉ हनुमंत चोपडेकार आनी साहित्यीक विन्सी क्वाद्रुस हांच्या फुडारपणा खाला रावन फोंडें म्हालांत, गोवा कोंकणी अकादेमी आयोजीत युवा कोंकणी साहित्य संमेलनांत सचीव म्हूण वावुरपाची ताका संद फावो जाली. साहित्याचो कडक कसाय घेवन लेखनाची आवड आनी साहित्य हाताळपाची एक वेगळीच शैली ताणें आपणायली. 2018 ह्या वर्सा, मार्ग अभियानाचे वतीचे बेळगांव, कर्नाटक राज्यांत स. गुरूनाथ केळेकार आनी स. रमेश वेळुस्कार हांच्या मार्गदशर्ना खाला कोंकणी कविता संमेलनांत वांटेकार जाल्लो. तशेंच ताणें राजभास आंदोलनांत आनी ‘इंग्लीश वाय कोंकणी जाय’ ह्या आंदोलनांनी संक्रीय वांटो घेतला.
पदरी कसलीच अपेक्षा दवरी नासतना कोंकणी मळार फाटलीं 27 वर्सां तो कार्यकर्तो आनी वावराडी म्हूण वावुरता. माणकुल्यां मदीं वावुरतनाच सरस्वती सेवाय तो करता. ताणें आकाशवाणी रेडियो केंद्र, पणजी कोंकणी कार्यावळींनी किलबील, नाटकुलीं आदी, सारक्या कार्यावळींनी वांटो घेतला. ह्या भायर ताणें आकाशवाणी रेडियो केंद्रार ताणें आपणाल्यो कोंकणी कविता आनी कथांय सादर केल्यात. आयज मेरेनचीं लेखक म्हूण विशालाचीं कविता झेले, चरित्रां, बाल कथां, रोमी-कथां, रोमी-चरित्रां, समिक्षा लेख ,शिक्षणीक लेख आदी, ह्या सगळ्याचो आसपाव आशिल्ली 16वयर पुस्तकां प्रकाशींत जाल्यांत. भुरग्यां खातीर इंग्लिशींतली कोंकणी अणकार केल्लीं, “आपोल आनी नोना” आनी “सादाको आनी कागदाचे हजार बगळे” ह्या दोन पुस्तकांचो हांगा मुजरत उल्लेख करीन दिसता.
2016-2017 ह्या वर्सा, साहित्य अकादेमी नवी दिल्ली हांणी ताच्या “शिमेवयलो देंवचार” कथेक ‘उत्क़श्ट युवा सृजनशील कथाकार’ म्हूण ‘पुरस्कार फावो केलो. 2019 ह्या वर्सा, त्याच पुस्तकांतल्यो कांय कथांचो कन्नड भाशेंत अणकार, डॉ. गीता शॅणोय हिणें केल्यो. अखिल भारतीय कविता लेखन सर्तींत, ‘कॉक्रीटाचो म्हजो गांव’ ह्या ताच्या कवितेक 2022 वर्सा तिसरें इनाम फावो जाल्ले. त्या वर्साचो “जड “ कांशयाव कथा पुस्तकाक कोंकणी थॉमस स्टिफन्स कोंकणी केन्द्राचो मार्तियर फ्लॉरीयाचो वाझ सर्वोकृश्ट कोंकणी साहित्यीक पुरस्कार फावो जाला. 2024 वर्सा, ‘आकाशवाणी , केंद्र नवी दिल्ली’ हांच्या वतीन आयोजीत रांची ,झारखंड राज्यांत ‘राष्ट्रीय कवी संमेलनांत’ आनी परिसंवादांत तो वांटेकार जाल्लो. गोवा कोंकणी अकादेमी, गोंय, 2023 ह्या वर्सा, “जड कांशयाव” ह्या तांच्या कथा पुस्तकाक सर्वोकृश्ट कोंकणी साहित्य आनी भाशा सेवा पुरस्कार फावो जाला. त्याच वर्सा कोंकणी लेखक संघ गोंय हांणी ताच्या ‘रेंवटांतलो जावंय’ ह्या कथेक उत्कृश्ट कथा पुरस्कार फावो केलो. असो हो एक बरो बरोवपी, समिक्षक, संशोधक, पत्रकार, अणकारपी, कवी, लिप्यांतकार आनी शिक्षक म्हूण कोंकणीच्या मळार मुकाट्यान वावुरता. आपल्या नोकरे वांगडा वावरांड्यांचो इश्ट, भांगरभूंय, हेराल्ड, कोंकणी दायज, गुलाब (मासिक) हांचे सांस्कृतीक बातमीदार म्हूण काम करता. तशेंच जाग, बिम्ब, गुलाब, गोवन रिव्हूव, परमळ, दर्पण, कोंकण दिवो, मार्ग, वर्ममुद्रा, हारसो, अश्या साबार नेमाळ्यांनी खास लेखन करता. ताणें सुनापरांत दिसाळ्यांत लेगीत काम केला. आनी थंयसर काम करतल्ल्यांक बरेच लागीं सावन नियाळल्यात. सद्या शणै गोंयबाब कथामाळ सर्तीचो शिरोडें मतदार संघांत संयोजक म्हूण काम हाताळटा. तो एक हाडाचो लिप्यांतर करपी लेखक. आयज मेरेन ताणें रोमींतली कथा झेले, नाटक आनी एकांकी, निबंध, व्यक्तिं चरित्रां नागरीत लिप्यांतर केल्यात. ताची तीन पुस्तकां प्रकाशित जावपाच्या वाटेर आसात.
कोंकणी लिपींच्या वादांत वाडत आशिल्लो “गॅप” कमी करपाच्या ताच्या वावरा पासत ताका बीटीयाबिटो म्हणपी आसात. कोंकणीच्या नावान आयज काल सगळे कडेन इस्पिकांतल्या “ज्योकर” वरी कार्यकर्ते म्हूण घुसपी वाडीक लागल्यांत. सद्याच्या गिन्यानांतल्या अंतराचें व्यावहारीक शास्त्रीय विवरण दिवंक मेळटा तेन्ना देवा खातीर अंतरांचो देव वाद अपेशी थारता. विश्वाच्या उत्पत्तीचें अचूक स्वरूप शास्त्रीय गिन्यानांतलें एक अंतर उरलां हातूंत हांव वाद घालना. तेन्ना जोर्ज कार्लीन हो लेखक म्हणटा, ‘The God excuse, the last refuge of a man with no answers and no argument. (देव निमित्त, जाप नाशिल्ल्या आनी वाद नाशिल्ल्या मनशाचो निमाणो आलाशिरो.) असल्या वगतार गॉड ऑफ द गॅप भरून काडपाक विशाल सर माथें मारतना दिसता…ऑफकोर्स आनीक खूब जाणांनी यत्न केला आनी करीत आसात हातूंत निखालस दुबाव ना.
असो हो भोवरंगी मनीस जिणेच्या पन्नाशींत पावल घालतना आपली घरकान्न वर्धा, धूव वेदा आनी चलो वंश ह्या तिनूय मायेस्त मनश्यांनी आपणाक तांणी दिल्ल्या आधार आनी तेक्याची मुजरत याद करता. तेच परी ताचो दुसरो परिवार म्हणल्यार ताचे कोंकणींतले जिवाभावाचे इश्ट, शिक्षक, साहित्यीक हांकांय तो नमळायेन उगडास काडून दिनवासतां. कोंकणी साहित्य, कथा, कविता, अणकार आनी लिप्यांतराच्या ह्या विशाल सराक आमी ताचे कलीग, आमीग आनी हेर बरें मागपी फुडली मोलादीक आनी पर्जळीत जीण मेळची म्हूण देवा लागीं मागणें करतात. “जल्मदिसाचीं खुशालभरीत परबीं” विशाल सर !….

दादा हेगडे