गुलों में रंग भरे..

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सगळ्यांत व्हड असो ट्युलीप महोत्सव पळोवपाक जरी आमी काश्मिर आयिल्लीं तरी श्रीनगरच्या बाकीच्या बागांनी भेट दिवपाचें प्रवास येवजणेंत आशिल्लेंच.

फुल सैमाचो हो एक सोबीत भाग. मरगळिल्ल्या मनाक थाकाय दिवपी. फुलां कोणाक आवडना अशें ना. तीं तरेकवार रंगाचीं आनी वासाचीं तांचे मोगी खूब, कित्याक तर अशें सैम कोणाक नाका?
एन्थोफायल – म्हणल्यार फुलमोगी.. जो मनीस फुलांचेर मोग करता आनी जाका फुलांची तोखणाय आसता ताका इंग्लिशींत एन्थोफायल अशें म्हणटात. फुलां पळयतकच हांव तर सामकेंच भुल्लुसून वतां. फुलांचेर हांव मनाकाळजा सावन मोग करतां आनी झाडांचेर फुलिल्लीं फुलां तोखेवपाक म्हाका खुब्ब आवडटा. तांचे रंग, आकार, गंध हें सगळेंच म्हज्या मनाचेर मोनेळ घालता आनी म्हजीं हीं सगळीं लक्षणां पळयत जाल्यार म्हाका मात लेगीत दुबाव ना, हांव एक एन्थोफायल.
भुरगेपणांत आमी दारांत जायते गुलाब रोयिल्ले. तातूंत एक गुलाबी रंगाचो सुवासीक परमळाचो गुलाब फुलतालो आनी तो कश्मिरी गुलाब अशें म्हज्या आवयन म्हाका सांगिल्लें. खरें फट देव जाणा, पूण म्हज्या भुरगेमनान तें मानून घेतलें आनी चिंतलें की कश्मीरी गुलाब जर इतलो सोबीत आनी परमळीत जाल्यार काश्मीर कितलें सोबीत आसतलें? शिंयाळ्यांत पडपी झेलान भरिल्ले धवेफुल्ल दोंगर तशेंच गिमाळ्यांत फुलपी तरेकवार रंगाचे गुलाब अशें काश्मिराचें रंगयाळें चित्र भुरगेपणांत म्हज्या दोळ्यां मुखार उबें रावतालें. आनी काश्मिरा बद्दल एक अनामीक आकर्शण म्हज्या मनांत तयार जालें. फुडें व्हड जातकच काश्मिरांत चित्रीकरण केल्ल्या जायत्या सिनेमांनी काश्मिरची सोबीतकाय पळोवपाक मेळ्ळी. तेराव्या शेकड्यांतलें नामनेचे पर्शियन कवी अमीर खुस्रो हांणी काश्मिर पळोवन काडिल्लें “गर बर-रू-ए-ज़मीं अस्त; हमीं अस्त, हमीं अस्त हमीं अस्त” म्हणल्यार “जर धर्तरेचेर खंयूंय सर्ग आसा जाल्यार तो हांगाच आसा..हांगाच आसा..हांगाच आसा!” हे उद्गार जेन्ना वाचनांत आयलें तेन्ना काश्मिर वचून धर्तरेवेलो सर्ग पळोवपाकूच जाय अशें हांवें थारयिल्लें.
2007 वर्सा सावन जम्मू-कश्मीराच्या फुलशेती विभागान श्रीनगरांतल्या “इंदिरा गांधी मॅमोरियल ट्युलीप बाग” उक्ती करून थंय ट्युलीप महोत्सव सुरू केलो, तेन्ना सावन तो पळोवंक वचपाचे वेध म्हाका लागले. तो महोत्सव चडसो मार्चाच्या निमण्या सप्तकांत म्हणल्यार 20 मार्च उपरांत सुरू जाता आनी 20 एप्रिल म्हणल्यार म्हयन्या भितर तो सोंपता. गोंयांत हे दीस भुरग्यांच्या वर्सुकी परिक्षांचे आनी हांव शिक्षिका म्हणल्यार ते दिसांनीं सुटयो मेळप भोव कुस्तार. विमानान वचून दुसरे दीस परतुवप जरी शक्य आसलें तरी इतले पयस वचून (आनी तेय बी धर्तरेवेल्या सर्गार) आनी कांयच पळनासतना येवप हें मनाक कशें पट्टलें ? तरी आसतना 2023 वर्सा एप्रिलाच्या पयल्या आठवड्यांत हांवें फकत चार दिसां खातीर कश्मीर ट्रिप प्लॅन करून बूक केली. पूण एप्रिल म्हयन्यांतच शिक्षकां खातीर प्रशिक्षण आयलें म्हूण हांवें ट्रिप रद्द केली. अशे तरेन म्हजो ट्युलीप महोत्सव पळोवपाचो ते वर्साचो बेत फसलो.
अंदूं धावेच्यो आनी णववेच्योय बोर्डाच्यो परिक्षा मार्च म्हयन्यांतच आसतल्यो म्हूण समजलें आनी म्हजें मन परत एकदां काश्मिराची येवजण आंखपाक लागलें. गोंयच्याच एका टूर कंपनीन “ट्युलीप फेस्टीवल स्पेशल” म्हूण फेसबुकाचेर एक ग्रुप टुराची जाहीरात घाल्ली नदरेक पडली. हे खातीर म्हजे एके इश्टीणीक तयार केलें आनी 28 मार्चाचो ग्रूप टूर आमी जानेराच्या निमण्या सप्तकांतच बूक केलो. पूण मार्चाच्या 15 तारकेर टूर कंपनीन मॅसेज धाडली- ग्रुप टूराक जाय तितले बुकींग जावं नाशिल्ल्यान तें रद्द जालां. पूण कशेय भशेन वचपाचेंच थारावन आमी ताका आमच्या दोगांय खातीर खासगी टूर बूक करपाक लायलो आनी 28 मार्चाक दनपरां साडेबारांक श्रीनगरच्या विमानतळार व्हडा खोशयेन आमी देंवलीं.
युरोप खंडांत एम्स्टरडॅम ट्युलीप महोत्सवा उपरांत जावपी संवसारांतलो दुसरो आनी आशियां खंडांतलो सगळ्यांत व्हड असो ट्युलीप महोत्सव पळोवपाक जरी आमी काश्मिर आयिल्लीं तरी श्रीनगरच्या बाकीच्या बागांनी भेट दिवपाचें प्रवास येवजणेंत आशिल्लेंच. श्रीनगर हे बागांचे शार आनी थंयच्यो खूब पोरण्यो अश्यो -शालीमार, निशात, परीमहल, चश्म-ए-शाही,नसीम- बागो मुगल स्थापत्यकलेंन बांदल्यात, जंय बाग दोंगराच्या पालसणाचेर तीन-चार पांवड्यानी बांदिल्ली आसता आनी दरेका पांवड्याचेर वचपाक सोंपणां आसतात. बागेंत उदकाचे फवारे, झाडांक दिल्लें तरेकवार आकार, मदीं पाटानीं व्हांवपी उदक, मदी-मदीं कांय चिनाराचीं व्हडलीं झाडां, झाडां पोंदा बसपाक फातराचें सोपे वा बांक, जमनीचेर पाचवीचार हिरवळ आनी नाजूक फुलां अशीं मनभुलोवणी थाटाची बाग आसता.
आमच्या हॉटेला कडल्यान 3 किमी अंतराचेर आशिल्ल्या ‘बदामवारी’ नांवाच्या एका बागेंत रोयिल्ल्या बदाम, प्लम, चॅरी, जर्दाळू अश्या तरेकवार झाडांक मार्च म्हयन्यांत फुलांचो बहर येता अशें आमकां समजलें. जपानांत चॅरी ब्लॉसम वा सकुराचो बहर पळोवपाक पर्यटक मुद्दाम वतात. हांगां आमकां आमच्याच देशांत हो बहर पळोवपाक मेळटलो म्हूण वत मातशें मोव जातकच सांजेच्या साडेचारांक सुमार आमी त्या बागेंत वचपाक भायर सरलीं. बागेंत पांय दवरना फुडें काश्मिरान फुलांच्या बहरान आमकां येवकारील्ल्या भशेन दिसलें. पळयता थंय फिकट्ट गुलाबी, निळसर, जांबुळसर आनी धव्या रंगाच्या फुलांनी बहरिल्ली झाडां पळोवन थंयच्यान हालपाचें मनच जायना जालें. पूण वरभर थंय भोंवन फोटो, व्हीडीओ काडून आमी थंयच्यान परतलीं.
26 मार्चाक म्हणल्यार आमी पावचे दोन दीस आदीं सुरू जाल्ल्या ट्युलीप महोत्सवाक 30 तारखेक वचपाचें आमी थारायिल्लें. ते प्रमाण सकाळीं बेगीनच, ती बाग उक्ती जाता त्याच वेळार म्हणल्यार ज्युस्त णव वरांचेर आमी त्या बागेंत पावली. तिकेट दर 75 रुपया, जातूंत दोन वरां भोंवपाक परवानगी आशिल्ली. तिकेट काडून पुराय दोन वरां भोंवन सगळी बाग वेवस्थीत पळोवपाची अशें आमचे दोगांयचेय एकमत जालें.
2007 वर्सा जम्मू-काश्मिर राज्य सरकारान पर्यटन वाडोवपा खातीर ही इंदिरा गांधी मेमोरियल ट्युलीप बाग श्रीनगरांतल्या हेर बागां भशेन मुगल बांदावळींतच बांदिल्ली. ताका आदीं सिराज बाग अशेंय थळावें नांव आशिल्लें. सिराज म्हणल्यार अरेबियन भाशेंत कंदील वा दिवो. ते प्रमाण सिराज बागेचो अर्थ जाता “दिव्याची बाग’’. 74 एकर जमनीचेर ती बाग, सात चडट्या पांवड्यानी पसरल्या आनी बागेचे एके कुशींक दल तळें व्हांवता आनी तळ्याच्या दुसरे वटेन जबरवान नांवाच्या दोंगराची रांग आसा. ह्या वर्सा थंय 75 जातीचीं ट्युलीपाचीं एकूण 17 लाख रोपां रोयल्यांत. ते भायर हायसिंथ (गुल-ए-कुसूम), डेफोडिल (नर्गीस) आनी रॅनंक्युलस (चम्पा) अशींय 46 अन्य जातीचींय फुलझाडां रोयल्यांत. दर वर्सा फुलांच्या रोंपांचो आंकडो ते वाडयत आसतात.
थंय बांकार बशिल्ल्या दोन माळ्यांक विचारलें तेन्ना तांणी सांगलें, त्या बागेची देखरेख करपाक जवळपास साठ-सत्तर माळी वर्सभर, दीस-रात मेहनत घेतात. नोव्हेंबर म्हयन्यांत ते जमीन कसून तयार करून ट्युलीपाचे कांदे रोयतात. तेदे वेळार थंय कुडकुड्याची थंडी आनी झेल पडपाक सुरवात जाल्ली आसता. त्या कुडकुड्यांतय जमनीर पडिल्लो झेल निवळ केलो ना जाल्यार ते कांदे कुसतात. ट्युलीपाचीं रोंपां सामकी ल्हान म्हणल्यार फुट-देड फुट उंचायेची जातात आनी जेन्ना ताका फुलांचे कळे येवपाक लागतात तेन्ना झेल पडलो जाल्यार ते कळे फुलचे आदींच सुकून वतात.
आमी बागेंत भितर सरलीं तेन्ना सकाळचें मोव आनी भांगराळें वत फुलांचेर पडून तांची सोबीतकाय तें आनीकूय वाडयतालें. तांबडी, हळदुवीं, धवीं, निळीं, केसरी, जांबळी, चॉकलेटी, भगवीं, आकाशी, तपकिरी, गुलाबी, नारिंगी अशी सगळ्या रंगाची नांवा घेवन सोंपतली, तरीय थंयच्या ट्युलीप फुलांचे रंग सांगून जावचे नात इतली रंगरंगयाळीं फुलां थंय फुलिल्लीं. ती फुलां पळोवन सिलसिला सिनेमांतलें “देखा एक ख्वाब” हे पद आपसूकच ओंठार आयलें. थंयी बी स्पीकराचेर हें आनी हेर कश्मीरी लोक गीतां वाजतालीं. कांय फुलांचे ताटवे भरघोस फुलिल्लें तर कांय कुंडग्यानी फुलां अजून फुलचींच आशिल्ली. कोणेय हात लावचो न्ही म्हूण फुलांच्या कुंडग्या भोंवतणी वंय घाल्लीच, पूण तरीय ते माळी सगळ्यांचेर वेवस्थीत नदर दवरून आशिल्ले. दीस चडटा तसतशी वताची झळ वाडपाक लागली. पूण आमी ते फुलांचे ताटवे पळोवंक, थंय रावन फोटो-व्हिडीओ काडपाक इतलीं गुल्ल जाल्ली की वेळ कसो सरलो तें आमकां समजलेंच ना आनी आमी थंयच्यान सव्वा इकरा मेरेन जड मनान परतलीं.
एप्रीलाच्या 5-6 तारीक मेरेन सगळी बाग फुलानीं बहरून भाराचेर येता. मागीर ल्हवल्हवू एप्रील 15-20 मेरेन गरमी चडटा तशी चडशी फुलां करपुपाक लागतात आनी 20 एप्रिलाक ट्युलीप महोत्सव सोंपता. अंतरीक आनंद-अणभव दिवपी हो ट्युलीप फुलांचो सोबीत-सुंदर सैमोत्सव पळयतना मेहदी हसनान म्होंवाळ आवाजान गायिल्ल्या फ़ैज़ अहमद फ़ैज़ हांचे गजलीच्यो वळी याद जाल्यो..
गुलों में रंग भरे बाद-ए-नौ-बहार चले..
चले भी आओ कि गुलशन का कारोबार चले !

मंजुषा सिनाय तळावलीकार
9822981508