‘गुरू विणें रितें जिणें’

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आयचो गुरू पुनवेचो दीस सगल्या मळांनी आमकां गिन्यानाचें दान करपी गुरू विशीं नमळायेन आदराची भावना परगटावपा खातीर आसा.

गुरुर्ब्रह्मा गुरूर्विष्णु: गुरुर्देवो महेश्वर:|
गुरु साक्षात परब्रह्म तस्मै श्री गुरवे नम:||
आयज गुरू पुनव. आषाढ शुक्ल पुनवेचो दीस म्हळ्यारच व्यास पौर्णिमा. गुरू पुनवे निमतान ब्रह्मा, विष्णु आनी महेश ह्या साक्षांत परब्रह्माक म्हजो साश्टांग नमस्कार.
ह्या संवसारांत खंयचोच मनीस परिपूर्ण असो आसना. कोणाल्या तरी आदर्शरुपी तत्वांच्या व्यक्तीचो प्रभाव पडूनच मनीस नकळटां ‘घडत’ वता. दर एकल्याच्या जिविताक उजू मार्ग मेळचो, बरें वळण लागचें देखून शिक्षण घेवप जाता. शिक्षण म्हळ्यार आमच्या जिविताची बुन्याद. जिवितांतल्या काळखे रातीं पेटोवपाचो उजवाडाचो दिवो. ह्या शिक्षणा वरवींच मनशाची कूड, मन आनी बुध्द ह्या तीन म्हत्वाच्या गजालींची उदरगत जाता. कुडी खातीर संघटण, मना खातीर संस्कार आनी बुध्दी खातीर सेवा अशी तांची जोडणी जावं येता, आनी ही जोडणी लावपाचें मुखेल कार्य फक्त ‘गुरु’च करता. गुरुंच्या आचार -विचारांनी मनशाचेर संस्कार घडटात. ह्या संस्कारां वरवीं मनशाचे जिणेक एक वेगळोच आकार येत रावता. गुरुच्याच आचार विचिरांनी वा ताचे कडल्यान मेळिल्ल्या शिक्षणां वरवींच समाजांत परिवर्तन घडोवन हाडपी ‘विभुती’ निर्माण जातात.
गुरू कडल्यान मेळिल्ल्या शिक्षणान मनीस विनम्र, परोपकारी, सेवाभावी, कार्य तत्पर, घडटा. शिक्षणांतल्यान नवचैतन्य, नवसंस्कृताय, नवसमाज, निर्माण जाता. शिक्षणांतलो शिक्षक वा मार्गदर्शक होच मनशाच्या जिवितांतलो खरो गुरू. तो पिरायेन कितलोय जाणटो जावं पुणून मनान मात सदांच तरणाटोच उरता. ताचे वरवींच आमचे जिणेंत सदभावना, सदगुणांचो, सद विचारांचो, सुसंस्कारांचो प्रवाह जायत रावता. त्योच गजाली आमचें चारित्र्य घडयता. वेगळ्या उतरांनी सांगचें जाल्यार आमचें मनशाचें मनोरथ पुराय करपी कल्पकताय म्हळ्यार गुरू. गिन्यानाच्या गाभाऱ्यांत तो आमकां घेवन वता आनी थंयच्या गिन्याना कडेन आमकां एकरूप करून सोडटा. अशा गुरूंची आमचे जिणेंतली सुवात भोव मोलादीक, अवर्णनीय, अतुल्य आसा. जांचे कडल्यान आमी शिक्षण, विद्या मेळटात, जें विद्येच्या बळग्यार आमी आमच्या कुटुंबाचो, समाजाचो, राज्याचो आनी राष्ट्राचो उध्दार करतात, संवसारांतल्या सगल्या मळांनी निसुवार्थीपणान गिन्यानाचें दान करपी त्या गुरुची याद काडून ताचो मान राखप, आदरान कृतध्न्यताय उक्तावप, ताच्या चरणा कडेन नत मस्तक जावन ताचो आशिर्वाद घेवप हें आमचें पयलें कर्तव्य. ती आमची लागणूक.
गुरू म्हळ्यार गिन्यानाचो सागर. जशें बांयंत भरिल्लें उदक काडपाक तातूंत देंवयिल्ले कळसुलेंत कळसुलेची मान बागयले बगर बांयचें उदक भितर सरना तेंच प्रमाण गुरू मुखार नतमस्तक जाले बगर,नम्र जाले बगर मनशाक गिन्यान मेळना.
पुनव म्हळ्यार उजवाड. गुरू शिश्याक गिन्यान दिता. त्या गिन्यानाचो उजवाड आमचे मेरेन पावचो देखून दोनूय हात जोडून गुरुची प्रार्थना करपाचो, पुजा करपाचो दीस म्हळ्यार ही गुरू पुनव.
आयचो गुरू पुनवेचो दीस सगल्या मळांनी आमकां गिन्यानाचें दान करपी गुरू विशीं नमळायेन आदराची भावना परगटावपा खातीर आसा. महर्षी व्यासा सावन ही प्रथा चालीक लागल्या. ती आयजवेर चालूच उरल्या.
महर्षी व्यास हें भारतीय संस्कृतायेचे शिल्पकार तशेंच मुळाधार, जांणी आपल्या म्हान ग्रंथांतल्यान धर्मशास्त्र, नितीशास्त्र, वेव्हारशास्त्र आनी मानसशास्त्र दिलें. महाभारता सयत, अठरा पुराणां, ब्रह्मसुत्रां, चार वेद बरयले, ज्ञानियाचा राजा ज्ञानेश्वर माऊलीन ज्ञानेश्वरी ग्रंथ बरयतना “व्यासाचा मागोवा घेतू” अशें बरोवन आपल्या ग्रंथाची सुरवात केली त्या व्यास मुनींची “ओम नमोस्तुते व्यास विशाल बुध्दे” अशी प्रार्थना करून तांकां पयलें वंदन करपाची परंपरा आसा त्या व्यास मुनीच्या चलता कडेन नतमस्तक जावन आपल्या गुरूंक वंदन करपाचो, पुजा करपाचो आयचो हो मंगल दीस. महर्षी व्यासा इतलें विद्वान, ज्ञानसंपन्न गुरु, व्यासंगी आचार्य आयज मेरेन तरी जल्माक येवंक ना असो भावार्थ हिंदू धर्मांत आसा. अशा ह्या श्रेश्ठ आचार्यांक, गुरूंक साक्षात देवा इतले मानचें अशें पुराण शास्त्रांत सांगिल्लें आसा. ह्या गुरुची महिमा गायतना स्वामी समर्थ म्हण्टात, “सदगुरू विण जन्म निश्फळ”. संत कबीरदास म्हणटात, “गुरू बीन ग्यान कहां से लावूं”? जाल्यार जाणटीं मनशां सांगतात, “व्यासोच्छिश्टम जगत सर्वम” म्हणल्यार तुमी खंयचोय विचार मांडिल्लो आसत जाल्यार त्या विचाराचेर व्यासमुनींनी हाचे पयलींच विचार मंथन केल्लें आसा. अशा ह्या महर्षी व्यास मुनींच्या चरणा कडेन कोणेय नतमस्तक जावचेंच.
खंयच्याय मनशाच्या जिवितांत ताचें मनोदय, ताच्यो मनोइत्सा पुराय करपी ताच्या आवय- बापाय वांगडाची दुसरी व्यक्ती म्हळ्यार ताचो गुरू. शिकपी भुरग्याक संवसारा खातीर घडोवपी गुरूच आसता. तो फक्त आमकां घडयना पूण आमच्यांत खंयचे गूण बरे आसात हांचें भानय तो दिता. आमच्यांतले विशिश्ट गूण वळखून ते आपले शक्तीन आमच्यांत रुजयता. ताची पोसवण करता. आमी मेळयिल्ल्या यशाची तोंड भरून मेकळेपणान तुस्त करून फुडें वचपाक उर्बा दिवपी तो गुरूच.
संकश्टा वेळार आमी गर्भगळीत जावन वच्चें न्हय म्हूण गुरू आमकां उजू मार्ग दाखयता. सकारात्मकतायेन कशें रावचें हाची शिकवण गुरूच आमकां दिता. दुसऱ्या उतरांनी सांगचें जाल्यार अज्ञानाच्या काळखांत गिन्यानाच्या उजवाडाचो पेट्टो दिवो तोच आमचे मुखार धरतात. दर एकल्याच्या जिवितांत गुरूंचो व्हड मोलाचो वांटो आसता. तो कुशीक काडल्यार मनशाचे जिणें रितें रितें जातलें.
गुरू म्हळ्यार गिन्यानाचो व्हांवतो झरो. व्हांवत्या झऱ्याचें उदक आमी बावगत, नम्र जावन पियेतात तितलेच नमळायेन ताचे कडल्यान आमी बरोवंक वाचूंक शिकतात. संवसारांतल्या खंयच्याय गजालींचो अभ्यास करपाक वा विचार करपाचें बळगें आमच्यांत तोच हाडटा. आमची भोंवतण पारखूंक आमकां समर्थ करता. गुरूच्या सांगातान आनी आलाशिऱ्यान आमची बुध्द सुर्याच्या किरणांनी फुलपी फुलाच्या पाकळ्यां वरीं फुलून येता.
विचारांच्या झुंजांत पुस्तकांचीं शस्त्रां उपेगाचीं थारतात हिवूय शिकवण आमकां गुरूनच दिल्या. बुध्द ही शक्ती परसय श्रेश्ठ आसा होय मंत्र तांणीच आमकां दिला.
गुरू म्हळ्यार भावार्थ. गुरू म्हळ्यार भरवंसो. गुरू म्हळ्यार निश्ठा, लागणूक, वात्सल्य, तोच आदर्श, प्रमाणतायेचें मुर्तीमंत प्रतीक. जिणेरुपी दर्यांतलो तो दिपस्तंभ. जागृत देवताच ती. हें आमी केन्नाच विसरूंक फावना. गुरू बगर जें मेळना तें आनीक कोणूच दिवंक शकना. आमी कितलेय बुदवंत जावं, गिन्यानी आसूं, पूण गुरूच्या हाता खाला वावुरतना आमची बुदवंतकाय उणीच पडटा. गुरूंक लागूनच समाजा कडेन आमची वळख घडटा. जिणेच्या रेंवटांत हांसत्या मुखान मुखार कशें सरचें हें गुरूच आमकां शिकयता.
आयच्या गुरूपुनवेच्या निमतान, जांचे कडल्यान जें जें कितें शिकलां वा म्हाका घडोवपांत जांच्या कश्टांचें योगदान मेळ्ळां तांची काळजांत सावन याद काडून तांकां नमळायेन वंदन करतां…
….तशेंच, गुरू पुनव म्हळ्यार व्यास पौर्णिमेच्या समयार सगल्या आदरणीय गुरुजनांच्या चरणां कडेन नतमस्तक जातां.
“गुरूर्देवो भव “

उल्हास यशवंत नायक
8010061867