गिरायक होच राजा

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गिरायक होच बाजारपेठेचो राजा. कारण खंयचोय वेवसाय हो ताकाच लागून चलता, वाडटा. तो ना जाल्यार वा ताणें फाट केली जाल्यार विक्रेत्यांक साटली- पोटली कवळून घरा वच्चें पडटलें. गिरायकाक दिसपट्टे जिणेंत जें कितें लागता, तें तो विकत घेता. ताका देवाचोय दर्जो दिला. तो कितें घेता, तें पयशे दिवन विकत घेता. म्हणटकच ताका बऱ्यांतली बरी सेवा, म्हाल दिवप हें विक्रेत्याचें कर्तव्य. मात, बरेच फावट गिरायकाक फटवणुकेक तोंड दिवचें पडटा. विक्रेत्याक नाडपीय ग्राहक आसतले. गिरायकांक तांच्या हक्कांची जाणीव दिवपाक, तांची राखण करपाक केंद्र सरकारान 24 डिसेंबर 1986 दिसा गिरायक संरक्षण कायदो चालीक लायलो. तांच्या कागाळेंचेर बेगोबेग निर्णय जावचो, हे खातीर केंद्र, राज्य, जिल्हो पांवड्याचेर पसून ग्राहक कागाळ निवारण मंच स्थापन केले. आयज 23 वेर पणजे राज्य गिरायक हेल्पलायन सुरू जाता. उपरांत घरांत बशिल्ले कडेन गिरायकांक म्हाल, सेवे विशीं फोना वयल्यान कागाळ करपाक मेळटली. राज्य गिरायक आयोगान कांय इतिहासीक निवाडे दिल्यात. ते विशींच्या नेमाळ्याचेंय लोकार्पण जातलें. गिरायकांचे हक्क, जापसालदारकी आनी कायद्यां विशीं म्हायतीपूर्ण व्याख्यानूय जातलें. ताचीच आयज सगल्यांत चड गरज आसा. कारण
बऱ्याच गिरायकांक आपल्या हक्कां विशीं खबर नासता. कांय आडवाद सोडल्यार कोणूच म्हाल, सेवे विशीं कागाळ करपाक वचनात.
फाटल्या कांय वर्सां सावन गोंयकार गिरायक ब्रॅण्डेड म्हाल विकत घेवपाक लागला. आॅनलायन शाॅपिंग वाडलां. (गोंयच्या सगल्याच विक्रेत्यांनी, उत्पादकांनी तसो आॅनलायन जावपाचो वेळ आयला.) दर्जेदार म्हाल मेळचो, चार पयशे चड पडल्यार जाता, हो ताचे फाटलो उद्देश. वेपाऱ्यांनी हें समजून घेवपाक जाय. कांय जाण झटपट पयसो जोडपाच्या नादान कसलोय म्हाल गिरायकांच्या माथ्यार थापतात. उपरांत तें फटवल्लें गिरायक आपले कडेन परत येवचें ना, हाचें भानूय तांकां नासता. शारांनी गिरायकांचो आंकडो वाडला. दिसाक पांच गिरायकां गेलीं तरी धा नवीं येतात, म्हणटकच विक्रेत्याक व्हडलेशें लुकसाण जायना. खरें म्हणल्यार विक्रेत्यान कसलोय म्हाल गळ्यांत बांदलो जाल्यार ग्राहकान कागाळ करपाक जाय. पूण तो ती करताच अशें ना. ग्राहक मंचानूय बेगोबेग ह्यो केशी हाताळून निकाल दिवंक जाय. जानेवारींत कागाळ केली. मार्चांत चवकशी सुरू. जूनांत निकाल, मागीर वेपाऱ्यान आव्हान दिलें…. देड, दोन वर्सांनी जर गिरायकाक न्याय मेळपाक लागलो जाल्यार कागाळ करपी मुखारुच येवचे नात.
गिरायकांची कांय कर्तव्यां आसतात. कागाळ करप हें पयलें. तांणी सदांच कायदेशीर वस्तू खरेदी करपाक जाय. सवाय मेळटा म्हूण कितेंय विकत घेवप चुकीचें. त्या वस्तूचेर जर एक्स्पायरी, उत्पादनाची तारीख, भितर नेमकें कितें आसा ताची म्हायती, सरकारी परवान्याचो क्रमांक, मोल ना जाल्यार ती वस्तू बेकायदेशीर. हाचो अर्थ तुमी कायदो माड्डिलो. काळोबाजार, सांठेबाजीक उर्बा मेळटली, अशें पावल गिरायकान (आनी विक्रेत्यानूय) उखलूंक जायना. कोरोनाच्या वेळार हो प्रकार जातना दिशिल्लो. विकत घेतिल्ल्या म्हालाची सगली म्हायती मेळोवप हो गिरायकाचो अधिकार. वेपारी पोतयेंत जें कितें कोंबता, तें ताणें ओगी रावन घरा हाडप चुकीचें. बरेच ग्राहक एक्स्पायरी तारीख पळयनासतना म्हाल विकत घेतात. पिड्ड्यार जावपी वस्तूंचे बाबतींत तर गिरायकान सदांच सादूर रावंक जाय. खरें म्हणल्यार अन्न आनी वखद प्रशासनाच्या कर्मचाऱ्यांनी सणा- परबांच्या दिसांनीच न्हय, तर अदीं मदीं अचकीत तपासणेक वचपाक जाय. वर्साक दोन फावटी कोण बेकायदेशीर म्हाल विकतना सांपडलो जाल्यार ताच्या दुकानाक सोमतेंच सील मारु येता. दर्जो नाशिल्लो म्हाल विकपी, तो तयार करपी खूबजाण गोंयांत आसात. फळां, खावपाचे जिनस हांचे बाबतींत हे प्रकार चड. भेसळ तर सगलेच कडेन जावंक लागल्या. पसरकारांनी गरज आसा तितलोच म्हाल विकत घेतल्यार तो एक्स्पायरीची तारीख जावचे पयलींच खपता. उरलो जाल्यार म्हाल वितरकांनी तो परत व्हरपाक जाय. कांय (सगलेच न्हय) पसरकार तो नव्यान घेतिल्ल्या म्हालाच्या पाकिटांनी मिस्तुराद करतात. तो खपताय बी. ब्रेड सोडल्यार शेव, चिवडो आनी हेर जिनसांचे बाबतींत हें घडटाच. विचारल्यार 45 दीस कांय जायना, अशें पसरकार गिरायकांक सांगतात. सरकारी अधिकारी म्हाल तपासत रावल्यार हे प्रकार नियंत्रणा खाला येतले. ग्राहकांनीय शिटूक जावंक जाय.
गिरायकां खातीर हेल्पलायन सुरू जाता, तिचो तांणी प्रामाणीकपणान वापर करुंक फावो. ओगीच विक्रेत्यांच्या म्हाल आनी सेवां आड कागाळी करच्यो न्हय. गिरायकां कडेन लक्ष दितात, तशेंच सरकारान विक्रेत्यां कडेनूय दिल्यार बरें.