भांगरभूंय | प्रतिनिधी
जगभरांत गोंयचो लोक सुसेगाद म्हूण फामाद आसा. पूम गोंयकार खऱ्यांनीच सुसेगाद काय हाचो प्रत्यय खरें म्हणल्यार गिमाच्या दिसांनी कळटा. गोंयकार एक खऱ्या अर्थान कश्टाळू. गोंयकारां कडेन आपल्यो सगल्यो गरजो भागोवपाची तांक आसली. गोंयांत गोंयकारांक जाय तितलेंच पिकतालें आनी गोंयकारांक खंयच भायर वचपाची गरज पडनासली आनी हाकाच लागून गोंयकार सुसेगाद म्हूण चुकीच्या अर्थांत गोंय फामाद जालें.
गोंयकार शेतकामती आशिल्ल्यान पावसाच्या दिसांनी गोंयकार शेतांनी काम करताले. शेतांत आपले परी आपल्याक जाय तितले तांदूळ गोटो पिकयताले. हिंवाच्या दिसांनी हिंवांत जावपी पिकावळ घेताले आमी गिमांत परत पावसांत लागपी वस्तूंची बेगमी करपाक लागताले. आपलें काम, गांवचे उत्सव, जात्रा हेंच लोकांचे मनोरंजनाचें साधन आसतालें. एकामेकाचो आदार घेत लोक आपले जिवन जगताले. पावसांत लागपी खावपाच्या सामानाची लोक पुरवण करून दवरताले. उडदाचे डाळीचे पापड, लोणचीं, कुंवाळ्याच्यो वडयो, लोणचीं, वोटांबांची सोलां, भिरडांची सोलां, जून तोरां कापून सुकोवन केल्लीं सोलां, आमठाण, मीठ सुकोवप, पावसा खातीर गरम मसालो करप. घरच्या घरा नुस्तें सुकोवप असल्या जायत्या वावरान कार्यरत उरतालो.
गोंयांत भिरंडांचे रूख जायते आसात आनी ताका लागून भिरंडांचीं सोलां करप जायत्या गांवगिऱ्या वठारांनी लोक सर्रास करताले. ह्या भिरंडाच्या सोलांक मागणीय खूब आसताली. मार्च, एप्रील मेरेन भिरंडाच्या रुखार धरिल्लीं भिरंडां रुख हालोवन पिकिल्लीं भिरंडां झडोवन तीं एकठांय करप. भिरंडां बरीं धुलीं म्हणटकच भिरंडां फोडून बियो कुशीक काडप आनी भिरंडांच्यो साली वेगळ्यो करप. बियो काडून चेपणाक दवरून ताचो रस जाका आगळ म्हणटात तो एकठांय करून दवरप. फोडिललीं भिरंडां कडकडीत वतांत सात आठ फावटी सुकोवप. बरीं कुरकुरींत जालीं म्हणटकच आगळांत फुगत घालून परत सुकोवप. हें चार ते पांच फावटीं करून मोव जाल्ल्या सोलांक मागीर आगराचें मीठ लावन, आपले गरजे पुरतीं आचांव वा बुयांवांनी भरून दवरून उरिललीं विकप. सुकयिल्ल्या भिरंडाच्याे बियो सुकोवप आनी ताचें मागीर तेल काडप. ह्या तेलाचें कांय प्रक्रिये उपरांत भिंडेल तयार करप. भलायकेचे नदरेंतल्यान भिंडेल हें एकदम बरें मानतात. भिरंडाचो हंगाम सोंपसर हो सोलां करपाचो वावर चालू उरता. भिरंडाचो आगळूय सोलकडी करपाक लोक सांबाळून दवरतात. आगळांत कोलसून केल्ल्या मसाल्यांत नुस्तें भाजपाचो परवानो गोंयच्या बायलां कडेनूच आसा.
गिमां दिसांनी एक तोर जरी मेळत जाल्यार त्या तोराचो बरे तरेन उपेग कसो जातलो हें गोंयकारांक बरें खबर आसता. तोर एक तर हुमणांत पडटा वा तें चिरून ताच्यो शिरो करून वेळाच्या सुपांत मिठांत कोलसून घराच्या पाडसाळ्याचेर वा शेणांत सारयिल्ल्या आंगणांत सुकयतात. तोराच्यो फोडी कुशीक आनी पार कुशीक आसता. ह्यो वतांत सुकयिल्ल्यो तोराच्यो फोडी बऱ्यो सुकल्यो म्हणटकच गोड आनी तिखट लोणचें जाता. भर पावसांत पेजे वांगडा ह्या गोड आनी तिखट लोणच्याचो संयोग तर जगांतल्या खावपाच्या वस्तूंचो एक अतिउत्तम संयोग.
रखरखत्या वताचो उपेग कसो करपाचो हो प्रस्न उप्रासत जाल्यार गोंयच्या बायलांच्या तोंडांतल्यान उतर येतलें तें म्हळ्यार कुंवाळ्याच्यो वडयो करप. दादल्यांक तशें बायलांक कुंवाळ्यांच्या वडयांचें कालवण म्हणल्यार तोंडाक उदक सुट्टा. सोमार, ब्रेस्तार आनी श्रावणांत करबिलाच्या पानांची फोडणी मारून वडयांचें कडवण आनी केन्ना केन्ना खोबरेलांत खरपूस भाजिल्ल्यो वडयो आनी सादी तरणी मिरसांग घालून केल्ले चटणे वांगडा कालयिल्ल्या शिता वांगडा आनी कितेंच नाका. घरांतलीं बायलां आनी शेजारच्या बायलां वांगडा हो वडयो करपाचो वावर एका धपक्यान आटापा येता.
ह्या दिसांनी गांवगिऱ्या वठारांनी पासय मारीत जाल्यार घराचेर, आंगणांत, असले प्रकार सुकयतना दिश्टी पडटात. दारार येवन राविल्लो पावस आतां चार तें पांच कशीच फाट सोडपाचो ना. सगलेंच वलें करून दवरपी पावसांत आपल्या जिबेची कशी बरे तरेन धादोस करूंक जाय ती गोंयकारांक बेस बरें खबर आसता.
गिमांतल्या सुकोवण्याचो आनीक एक म्हत्वाचो प्रकार म्हणल्यार वोटांबाची सोलां. भिरंडा भशेनूच रुखार जावपी ही वोटांबां जून जाली म्हणटकच रुखा वेल्यान काडटात. तांच्यो पातळ पातळ शिरो करून मीठ मारून सुकयतात. सुकलीं म्हणटकच आचांवांत वा बुयांवांनी भरतात. ह्या सोलांकूय मागणी आनी दर आसता. भिरंडाच्या सोलां बदला हीं सोलां लोक जेवणांत वापरतात. वोटांबाचीं सोलां घाल्लें कडवण बेस बरें लागता. पावस सोंपता सोंपता नवे बांगडे येवपाक लागतात. वोटांबाचीं सोलां घालून वांटून, खोबरेल तेलांत मेथयेची फोडणी दिवन केल्लें नव्या बांगड्यांचें हुमणाची तर वाट पळोवपी गोंयांत खूबशे मेळटले आनी जेवपी आसता ताे दुेपटीन शीत घेतलोच.
दर्याचें मीठ काडपाचो वावरूय ह्याच दिसांनी जाता. लोक मीठ घेतकच हेंय बरें आरतून परतून सुकोवन भरतात. चुलीक लागपी लांकडाचे खोंपीत लोक हें मीठ मानीच्या कडण्यांनी भरून दवरपाची सोय करताले. आतां तरेकवार प्लास्टिकाचे डबे मेळटात आनी मिठूय आकर्शक रंगाच्या प्लास्टिकाच्या पोतयांनी बाजारांत मेळटा.
जेवणांत वापरांत येवपी कांय जिनसां वांगडा वतांत सुकोवन, तळून भाजून खावपाचे प्रकार जायत्या प्रमाणांत गोंयचीं बायलां करतात. पणसाचीं सांठां, आंब्यांचीं सांठां, तळून खावपाचे कणंगांचे घोंस, उडिदाचे पापड, शाबुदाण्याचे सांडगे अशे प्रकार करपाची ताकतीक बायलांक आसता.
पावसांत नुस्त्याची सामकीच चणचण आसता. आयतार, बुधवार मट मट करून जेवपाची पाळी येवं नये म्हण जगांतलो सुसेगाद गोंयकार गिमांतल्या रखरखत्या वतांत तारीर बसता. मिठाक लायिल्ले बांगडे, सुंगटां, हळडी पिठो लावन सुकयिल्ले खुबे आनी तिसऱ्यांची मासां, सुको गालमो, बोंबील, खारें धोडयारे, असले खारें नुस्त्याच्या प्रकारांचो सांठो गोंयचे क्रिस्तांव जांव हिंदुच्या रांदचेकुडींनी एके कुशीक तयार आसता. गांवठी कांद्याच्यो मोवळ्यो, अळसांद्यांक बरड लागत म्हण चुलींतल्या गोबरांत कलसून दवरप, धुवून सुकयिल्ल्यो सुक्यो मिरसांगो पावसांत भरून दवरतात.
सुकोवणेच्या वावरा वांगडा दोणांत आंबल्यो, पणसाचे घरे जांकां सालां म्हणटात,चेपणेक दवरून, तीं निवळापाक दवरपाचो वावर, लोणचीं, भरिल्ल्यो आंबल्यो करपाचो वावर तर गोंयचे संवसारी बायलेक चुकच ना. गिमांत सूर्य तापत आसतना गोंयचीं बायलां, कांय दादले आनी भुरगीं लेगीत सुकोवण्याच्या वावरांत व्यस्थ आसतात. मागीर गोंयकारांक सुसेगाद कशें
म्हणूं येता.
प्रिता परब
9921382375
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
