भांगरभूंय | प्रतिनिधी
सैामाचे रुतू तीन, तिगांच्यो तीन तरा, तीन रुपां आनी तीन गूण. सैम देवतेच्या हातांत रिमोट आशिल्ले वरी आपसूक रुतू बदलता. पावस, गीम, हींव सैमाचे तीन रुतू आपल्या थारिल्ल्या वेळार येता, आपलें काम करता.
म्हाशिवरात जाली म्हणटकच गरमेची सुलूस लागता. पानां झडून योगी जावन राविल्ले रूख श्रृंगार करपाक सुरवात करता. सांवरीचे रुख तांबड्या गुलाबी दाट पाकळ्यांच्या फुलांनी भरून वता. ह्या फुलांच्या रसाचेर ताव मारपाक तरेकवार सुकणीं, पाखे रुखां भोंवतणी घुटमळतात. रुखां मुळांत चानयांची तर शाळाच भरता. हीच गत जाता लखलखत्या केसरी तांबड्या रंगाच्या पोंगऱ्याच्या रुखाचेर. ह्या उज्या ज्वाळांच्यो ल्हान प्रतिमा रुपी फुलां आपल्या खांदार मिरोवपी पोंगऱ्याचे रूख पळेल्यार ह्यो ज्वाळा मळबांतल्या सुर्याक ताकीद दीत सांगता की मळबांत तूं कितलोय ताप आमचो रंग आमी कशींच सोडचीनात पळय तुज्या रखरखत्या किरणांत आमी कशीं परजळटात तीं. देवळाचो रूख चांफो, तांबडी धवीं सुवासीक फुलांचे तुरे घेवन मिरयता.
हेर दिसांनी पाचव्या चार पानांनी भरिल्लो पाचवो बाळो गिमांत भांगराळो जाता. भांगराळे कितलेशेच झुंबर आपल्या आंगार धोलायता. वाऱ्यार धोलतल्या ह्या बाळ्याच्या हळडुव्याच तुऱ्यांक पळोवन, मार्कंड रुशीन तयार करून दिल्लें हळडुवेंच पिंताबर न्हेसून देव लोकांतलो कोणतरी देव धर्तेरेर देविल्ले वरीं दिसता. कितल्योय उपमा दिल्यो तरी कमीच, गिमांतल्या बाळ्याच्या रुपाची तोखणाय बंद करीन शी दिसना. आंगार हळडुवें झुंबर आनी तापिल्ले जमनींक आपल्या पाखळ्यांचें पांगरूण घालून मखमली गालीचो करपी हळडुव्या फुलांचो सडो.
गिमांत सैम इतलें सुंदर आनी रमणीय आसूंक शकता ही एक कल्पना नासून ही एक सैमाची अद्भूतकरणी. ह्या सगल्या रुखांनी केल्ल्या श्रृंगाराक पळोवन गुलमोहर म्हणटा आसत तुमकां किदें दिसता दगदगत्या वातावरणांत रंगांची धुळवट तुमीच खेळपाक शकता. हांवूय ह्या धुळवटीक फाटीं रावचो ना. रावं येता म्हजे कडेन आशिल्ले रंग घेवन. आनी मागीर तांबड्या गुलाबी फुलांच्या तुऱ्यांनी धुळवट खेळून धर्तरी रंगबिरंगी करून सोडटा. कांय तेप पाचवे, कांय तेप पानां बगर तटस्थ रूख, कोणाचेर तरी कारवाय करूंक राविल्ले वरीं, हांकां रंगांची इतली जाणवाय तरी खंयच्यान येता, ह्या रूकाक असलीं फुलां, तांचो रंग हो, अशा प्रकारच्यो येवजण्यो राबयतलो येजमान हो देवूच. मोगरीं, आबोलीं, कारवां, सुरगां,अडुळसो, हुस्के फुलां आपले परीं ह्या सैमाच्या धुळवटीन भर घालता.
ह्या फुलां रुखांची एके वटेन धुळवट चालू आसता तर दुसरे वटेन रान मेव्यांचो उत्सव चालू जाल्लो आसता. शाळेची निमाणी परिक्षा सोंपली रे सोंपली काण्णां, चुन्नां, म्हाबळां, भेणसां, चारां, माटामा, जांभळां, जांभां ह्या सारकिल्ल्या तरेकवार रानमेव्याचेर ताव मारपाक भुरगीं तशीं जाणटीं तयारच आसतात. खऱ्या अर्थान रानमेव्याचो महोत्सव गिमांत जाता. हो रानमेवो भलायकेक एकदम बरो. दर एक रानमेवो आकारान रंगान रुचीन वेगळो पूण खावपाक तितलोच पौश्टीक. मळबांत सूर्य तापून तापून वातावरणांत गरमेचो प्रभाव वाडयत आसता. पूण ह्या सुर्याच्या तापसाणीक खंय कोण भिता. वताक भियेवन रावत जाल्यार रानमेव्याचेर ताव मारपाक खंय मेळटा. ओगी घरांत बसचें पडटलें. ह्या वर्सा वताक भियेवन रावत जाल्यार फुडल्या वर्सा सूर्य तापचो ना तर.
ह्या रानमेव्या सयत रुखांचेर जावपी हेर फळांचो चिकार जल्लोश आसता, अशें म्हणल्यार अतिताय जावची ना. आंबे, पणस, भिंडां, काजू रुखार धोलपी तांबडे हळडुवे म्हुट्टे रशरशीत रसान भरिल्ले आनी जगांतलें एक अपरूप अशें, फळा भितर न्हय तर फळा भायर बी. फळांचो राजा आंबो कितल्योशोच ताच्यो जाती आनी रुची. हीं सगलीं फळां खावप ह्या उमेदी खेरीज ह्या फळां पसून जावपी सरबतां आनी हेर खाणां करपाचो, खावपाचो आनी हेरांक वाटपाचो ह्या दिसांतली ही एक संस्कृतायूच जावन गेल्या.
गीम येतलो केन्ना काजू रुखार म्हुट्टे जातले केन्ना म्हुट्ट्यांचो रोस काडटले केन्ना आनी काजूचो निरो पिवपाक मेळटलो केन्ना हाची वाट पळयत तर गोंयभर लोक आसता, आनी निरो पियेवनूच जिवाक धादोस करतात. त्याच बरोबर बरो पिकून रुखा वेल्यान पडिल्ले काजूचे म्हुट्टे थंयच उबे रावन मदींच पिंजून दोन कुडके करून आंगार रस पडत ह्या भंयान पयस धरून खावप म्हणल्यार स्वर्ग सूख. कोण हांसता ताका हांसू दी. काजूच्यो तरण्यो बियो म्हणचें बिबे, बरे जून काडून पांयांच्या आंगठ्या पोंदा चेपून धरून, हाताक लागतल्यो दोन बडये कुडके घेवन, पयलीं दोळो काडून मागीर उबीच चिरून भितरलो बरो जून म्होवलो काडप आनी काजू रूखाच्या पानांक दीख पुसून तो म्होवलो तोंडांत उडोवप ही गिमां दिसांनी काजू रुखार बिबे दिश्टी पडटकच अचकीत तकली वयर काडपी गांवगिऱ्या वठारांतल्या तरणाट्यांची कला.
रखरखत्या वतांत खेळपा बदला गिमाचे सुटयेंत भुरगीं गुण्यांनी, कुरुदसांनी, तिकटें ह्या सारकिले खेळ खेळटात आनी वत मोव जाले उपरांत कोंयडो बाल, फातर बडयेर दवरून, डब्यांनी, लिपच्यानी, काजू बियांनी खेळटना दिश्टी पडटात. गिमा दिसांनी गांवगिऱ्या वठारांतल्या बायलांक एक वेगळीच ताकतीक आसता ती म्हळ्यार, पावसाक लागपी सुकोवण्यो करपाची. गरमी घाम गळयताच पूण सुकोवण्याचो वावरूय खुबूच घाम काडून बायलां तशेंच दादले, भुरगीं करतात. आमटाण, आंब्याची सोलां, भिंडाचीं सोलां, वोटांबांची सोलां, आंब्याचें साठ, पणसाचें साठ, पापड, लोणचीं, कुवाळ्याच्यो वोडयो, तांदळांचे पापड, मीठ लावन सुकयिल्ले बांगडे, सुंगटां, भरिल्ल्यो आंबल्यो, दोणांतल्यो आंबल्यो, दोणांतले पणसा घरे (सालां), चिचें बोटां, साबुदाण्याचें सांडगे, कणगांचे घोंस, मिरसांगो, अळसांदे सुकोवप आनी हेर जायते असले सुकोवणेचे प्रकार पळोवपाक मेळटात. गांवगिऱ्या वठारांतल्या घरांच्या आंगणांनी मल्लांचेर, हांतऱ्याचेर सुकोवपाक पातळायिल्ल्यो आनी घरांचेर ताटांनी सुकताना दिश्टी पडटात. हाची जाणवाय नाशिल्लो हें आनी किदें असो प्रस्न करीत जाल्यार ताका मागीर सांगचेंय पडटा. ही पावसाची तयारी. पावसांतले थंडायेक बेगमी करपाची गोंयची संस्कृती आनी वर्सा वर्सांचो इतिहास आशिल्ली गोंयची परंपरा. गिमांत गोंयच्या जायत्या गांवगिऱ्या वठारांतल्या घराघरांनी देव देवतांचे आगमन जाता. रोमटांच्या तालार वसयवसयच्या गजरार, कासाळें, शमेळाच्या आवाजांत गावां गावांत लोक शिगमो मनयतात. दर एका गांवांची वेगळी परंपरा. खंय करवल्यो जाता, आनी खंय दुरीग जाता, गड्यांक लिपोवन राखणदार आयजूय राखणदाराची अस्तित्वाची जाणीव अविश्वासी लोकांक करून दिता. शेणी उजो आंगार घेवन गांवचे देवस्पण साबूत आसपाची गवाय दिता. इतिहासांत जाल्ल्यो कांय वायट घडणुकांची याद करून शिगमो मनयतात. शिकप, पदवी, हुद्दो, गरीब श्रीमंतीचें गर्व विसरून अब्दागिरां नाचयतात, पालख्यांक खांद मारतात, भगभगत्या होमखणांतल्या इंगळ्याचेर धांवून देवी वेली आपली श्रद्धा परगटायता. देवीचो कळस माथ्यार घेवन व्हड दिमाखांत गांवच्या घराघरांत व्हरतात.
फुलांची धुळवट, रानमेव्यांचो उत्सव, फळांच्या जल्लोशा वांगडा गोंयचे रांदचेकुडींनी पक्वनांचो संमारंभूच चालू आसता. गिमाचे उश्णतायेक आंगाक थंडाय दिवपी कोंकण दुदयाची खीर, कणगांची खीर, शिरवळ्यो, अशीं गिमांत येवपी सण परबांक थारावीक गोंडशांचो बेत घरा कणकणीं जाता. ह्याच बरोबर गिमांत जावपी फळां घेवन तरेक वार जिन्नस गोंयच्या रांदचेकुडींनी शिजतात. बरो भुकभुकीत रसाळ पणसाच्या धोणसांच्या घमघमाटान तोंडाक उदक सुट्टा. पणसाच्या कुवल्याचें सुशेल, चाखो, तळिल्लो निरपणस, आंबल्यांचें करम वा सांसव तयार जाता. शिवराक तशेंच नुस्त्याचें तरेवकवार जिन्नस गोंयकारांचे रांदचेकुडींत सर्रास शिजतात. नुस्त्या हुमणाक तर तोराची पार घाले बगर रांदतली हुमण शिजोवन धादोस जायना आनी जेवतलो तृप्त जाता. चडशा घरांनी गिमांत तर तिसऱ्या सुकें आनी सुगटां दांगरांचो बेत आसतातच. ताट नुस्त्या जेवणाचें वा शिवराक आसूं दाव्या हाताक ताज्या भिंडाची गुलाबीशार सोल कडी आनी शिरो मारून उजव्या हाताक दवरिल्लो मानकुरादा बगर ताट पुराय जायना.
मानकुराद आंब्या बगर गोंयच्या गिमाक सोबाय ना तशेंच आगरा वेल्या नव्या मिठा बगर दोणांत आंबल्यो पडना. गोंयच्या कांय घराब्याच्यो उपजिविकेचें साधन म्हणल्यार आगर करून आगरार मीठ काडप. जितको सूर्य मळबांत तापता तितलेंच बरें मीठ आगरार पिकता. दीसभर काम करून कश्ट करू गोंयकार सांजेर शेणान सारयिल्ल्या खळ्यान विणिल्ल्या चुडटांच्या माटवांत विसव घेता.
खारें उदक न्हावपाची ताकतीक, घरा वेले नळे परतुपाक आनी मल्लां मलायो करून खोंप शिवपाक गांवगिऱ्या वठारांक पावसान दिल्ली ताकीद तरेकवार फुलां, फळां, रुचीक पेय पक्ववांना घेवन येवपी हो गरमा गरम गोंयचो गीम.
घाम गळोवपी ह्या गिमांनी कांय गांवगिऱ्या वठारांत रावपी लोकांक खूब त्रासदायक आसता. सैमीक उदका स्त्रोत्रांचेर निंबून आसपी लोक दर दिसा उदका संबंदीत आशिल्ल्या वावराक लागून उदकाक पातिशेर जाता. ह्या लोकांक पिवपाक लागपी उदकाक लागून पयस चलून वच्चें पडटा. कडक वताक लागून गांवच्यो बांयो वा झरे आट्टात. जळीं मळीं राना वनां नश्ट जावपाच्यो घडणुक्यो खुबूच वाडल्यात. जंगलां नश्ट जाल्यात पावसाचे उदक आडावन दवरून जमनींत झाडांची मुळां नात. ताका लागून जमनिपोंदा उदकाची पातळी खुबूच कमी जायत आसा आनी ताका लागून उदकाची कमतरतायेचीं प्रकरणां गिमांत खुबूच वाडिल्लीं नदरेक पडटात. मनीस आपाल्या सुवार्था खातीर सैम नश्ट करून शिमेंटाची जगलां बांदपाक खुबूच मुखार पावला आनी हाचो परिणाम मनशाकूच भोगचो पडटलो हें गिन्यान मनशाक जाता तितलें बेगीन येत जाल्यार देवाचेच उपकार मानपाचे.
प्रिता परब
9921382375
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
