गंगूबाई…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

थोड्या वर्सांनी तिका मात्शें लेगीत चलत जाल्यार धाप मारपाक लागिल्ली. दीसभर खांक आनी हात पांय फोडून येताले. एक दीस फांतोडेर ती उठली आनी….

हांव ल्हान आसतना आमचो गोरवांचो गोठो गाय, म्हशींनी भरिल्लो आसतालो. दूद दुभत्यांची कमी नाशिल्ली. गाय ना
जाल्यार म्हस गाभण रावप म्हळ्यार एक सुवाळो आसतालो. गाभण आसतना तांकां तण, शेतांतलें करड नाजाल्यार कुळागरांतली केळीची चारवतां हाडून घालची पडटालीं. सकाळ सांज तांकां पेंड दिताले.
गाय वा म्हस वियेतकूच पयले तीन चार दीस जें दूद मेळटालें ताका ‘दीक’ म्हणटात. ताजो खरवस करताली आनी सोयऱ्या दायऱ्यांक, शेजाऱ्या पाजार्‍यांक वांट्टाले.
गोठोभर गाय म्हशी आशिल्ल्यान दीसभर तांचो वावर करचो पडटालो. रामनगरची एक बायल आमगेर कायमची रावपाक आशिल्ली. तिका आमी गंगूबाई म्हणटाले. पूत, सून आनी तिचें पटनाशिल्ल्यान ती काम सोदीत गोंयांत आयली आनी आमगेर पाविल्ली आनी आमचे घरचीच जाली.
वर्सांतल्यान एकदांच मरीआई देवीचे जात्रेक जागरण घालपा खातीर ती आठ धा दीस आपल्या गांवांत वताली. रामनगरच्यान येतना हरवीं भिकणां, घांटा वेले उकडे तांदूळ, घांटी कणंगाचो पुरुमेंत ती घेवन येताली.
त्या वेळार आमच्या घराची जमीन मातयेची. मातयेच्यो वणटी, शेणान सारयिल्लें मातयेचें आंगण. फांतोडेर उठून सकाळचीं कामां आटपून ती च्या भाकरी थापताली. भाकरेचो वास घरभर फांकतालो. च्या भाकरी खाले उपरांत गायरींतलें शेण हाडून सरभोंवतणी, सगल्या घरांतले जमनीक आनी आंगणांत सारायताली. सोमार आनी बिरेस्तार तिचे हें काम थारिल्लें आसतालें. फावत्या वेळार ती शेणी थापत बसताली. काम करतना विंगड विंगड देव देवींची पदां म्हणत ती आपली मनरिजवण करताली.
थोड्या वर्सांनी तिका मात्शें लेगीत चलत जाल्यार धाप मारपाक लागिल्ली. दीसभर खांक आनी हात पांय फोडून येताले. एक दीस फांतोडेर ती उठली आनी….
‘पात्रांव, मला मरीआई देवीचं बोलावणं आलंया… मी आत्ताच्या गाडीनं चालली बघा…’ एकदां तिच्या मनांत किदेंय येत जाल्यार तें ती करतलीच. असो तिचो हट्टी सभाव आशिल्लो.
ती फांतोडेर उठिल्ली. आयज तिणें चूल पेटोवंक नाशिल्ली. आपली सकाळचीं कामां आटपून ती गोठ्यांत गेली आनी….
‘मी आजपासून चालले… मरीआई देवीचं बोलावणं आलया…. भरपूर खा, पाणी प्या आनी हंडीभर दूद द्या…. आणि माझ्या मालकाला त्रास देऊ नका’…. एका एका गाय म्हशीच्या गळ्यांत गळो घालून आनी त्या गोरवांक भावनीक साद घालीत ती अक्षरशा हुंदके दीत आमचे पडवीत येवन बसली.
च्या आनी नाश्ता करतकूच ती वचपाक भायर सरली. आपले कपडे, चादरी, हांतरूण हाचें एक बोचकें बांदलें, आनी भरिल्ल्या दोळ्यांनी ती आमचो निरोप घेवपाक जड मनान तयार जाली.
हांवें तिका तिस्कार व्हरून सोडली. तिच्या पगारा परस हजार दोन हजार तिका चडूच दिले. बस सुटसर स्टॅण्डार रावलों आनी तिका निरोप दिलो… रडून रडून तिचो पदर
अोलोचिंब जाल्लो.
आमकां खबर नाशिल्लें की ती आमगेर परतून कामाक येतली काय ना आनी तिकाय खबर नाशिल्लें की ती आतां खंय वतली तें….?

एकनाथ सामंत
9226219723