ख्यास्तीची ख्यास्त

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आयज मेरेनचो अणभव पळयत, तर सत्तेच्या वा अधिकारांच्या पदार आशिल्ली व्यक्ती चूक खंयची आनी त्या पासतची ख्यास्त आपणाक जाय तशी थारायत आयल्यात. अशें जाल्ल्यान तातूंत समानता उरना.

कांय वर्सां फाटीं “चुकीला माफी नाही” हो मराठी सिनेमांतलो संवाद बरोच फामाद जाल्लो. चुकीची माफी म्हळें की त्या आदीं ख्यास्त ही आयली. खंयची गजाल चूक काय बरोबर हें थारावप कोणें? आयज मेरेनचो अणभव पळयत, तर सत्तेच्या वा अधिकारांच्या पदार आशिल्ली व्यक्ती चूक खंयची आनी त्या पासतची ख्यास्त आपणाक जाय तशी थारायत आयल्यात. अशें जाल्ल्यान तातूंत समानता उरना. समानता मानपी लोकां मदीं लेगीत कसलीच समानताय आसना. हो संसार रचणाऱ्यान खंयच्याय गजालींनी समानताय दवरूंक ना हें आमी न्हयकारूंक शकना. वांगडा जल्मल्ल्या जुवळ्यां मदीं लेगीत समानताय आसना. भारत देश ब्रिटीश राज्यकर्त्यां कडसून स्वतंत्र जावचो म्हण जायते जाण-अजाण क्रांतिकारी लोक आपले परिन झुजले. तांचे ते झुजप त्या काळच्या सरकाराक चूक अशें दिसतालें. त्या पासत तांकां ख्यास्त भोगची पडली. असल्या वेळार ख्यास्तींत तशेंच तांकां मेळिल्ल्ल्या वागणुकेंत विशमताय आशिल्ली दिसता. कांय जाण गोळार गेले, कोणें जनावरां पाश्ट त्रास काडले, कोणें आपलें घरदार फुंकलें. ह्या उरफाटे, कांय जाण बंदखणींत लेगीत घरच्या घरा कशें आरामांत  उरले. तांकां  कोणाक गोळार वच्चें पडलें ना, तांचे बंगले, राजवाडे, तिगून उरले. आदीं सावन आमी, आमचो समाज केन्नाच एकठांय नाशिल्लो. त्या काळच्या सरकारान हांचो फायदो आमचेर पारतंत्र्य लादूंक आनी स्वतंत्रताय दिवच्या वगतार घेतलो. आमी मेळयला तें स्वातंत्र्य लेगीत खरें “स्वातंत्र” नाशिल्लें. तें मेळटना लेगीत तातूंत राजकारण आशिल्लें. कसल्याय गजालींनी राजकारण आयलें काय कितल्योशोच गजालीं दबून उरतात आनी काय वेळार नाशिल्ल्यो तयार जातात. 

गोंय सुटके वेळार पुर्तुगाली सरकारान हेंच सूत्र आपणायिल्लें. सुटके झुजाऱ्या मदीं राजकी आनी आतंकी अशें दोन वांटे घाल्ले. दोगी जाणांक ख्यास्त वेगळी थारायली. परकी लोकां कडसून आपली भूंय मेकळी करप ही सगळ्या झुजाऱ्यांची मोख जरीय एक आशिल्ली, तरी त्या पासत तांणी भोगिल्ल्या ख्यास्तींत मात समानताय नाशिल्ली. स्वातंत्र्य म्हळ्यार कितें हि समज त्या वगतार जांकां नाशिल्ली तांका ती समजीकाय येवची म्हण तांणी सगळ्यांनी मेळटा तशी ख्यास्त भोगली. देशाच्या, गोंयच्या सुटके पासत आंनी हिता पासत ह्या विशमताये विशीं त्या वेळार कोणेंच किरकिर केली ना. भारत देश स्वतंत्र जालो, गोंय पुर्तुगाली सरकारा कडसून झुजून जिखून घेवचें पडलें.    

गोंय सुटके पयलीं वा भारत देश स्वतंत्र जावच्या आदीं, सत्तेर वा अधिकाराच्या पदार आशिल्ल्यांनी  राज्य करतना ज्या वेळार कसलीय गजाल आपणाच्या विरुद्ध वता वा ती लुकसाणीची थारूं येता अशें कळना फुडे ती चुकीची म्हण थारायली. ताची पुनरावृत्ती जावूं नज म्हण कायदे केले. ताचें उल्लंघन करतल्यांक बुद्द शिकोवंक ख्यास्त थारायली. 15.08.1947 उपरांत देशांत आनी 19.12.1961 उपरांत गोंयांत बरोच तेंप मेरेन हे कायदे तशेच उरले. ताची अंमलबजावणी चालू उरिल्ल्यान कांय जाणांनी ताचो फायदो घेतलो कांय जाणांक लुकसाण सोसचें पडलें. लोकशायेंत जन सामान्यांचेर अन्याय जावपी गजालींक थारो नासता. परकी लोकांनी आपल्या फायद्या पासत केल्ल्या जायत्या त्या पोरण्या कायद्याचें पालन चालूच आसा, ही गजाल कांय बुदवंत तशेंच विचारवंतांच्या नदरेंत गेली. हे कायदे आनी ताचे समाजाचेर जावपी परिणाम लक्षांत घेवन ते कायदे खेरीत करपाची तांणी सरकारा लागीं मागणी केली. सरकारान विचार विनीमय करून काय कायदे कायमचे खेरीत केले आनी काय कायद्यात बदल हाडले. आयज लेगीत खुबशे अशें कायदे आसात जे काळानुसार निरुपयोगी थारतात. काय कायद्यांत बेगोबेग बदल करपाची गरज आसा. पूण लोकशायेंत मतांच्या राजकारणांत असल्या कायद्यांच्या वाटेक वचपाची खंयचोय सरकार कापझदाद करी ना.      

कांय वर्सां आदीं शिकप करच्या पिरायेर आमच्या लागीं कसलीय चूक जाली, ती कोणें केली?, कित्या पासत केली? काय ती चुकून जाली? हें आदीं समजून घेवप जातालें काय ना याद जायना. ती घडये म्हत्वाची गजाल नाशिल्ली. चूक करपी कोण, ताचें वय, लिंग भेद असल्यो गजाली त्या वगतार कोणूच पळय लेगीत नाशिल्ले. शिकपी भुरग्या परस शिकोवपी शिक्षकांचेर पालकांचो चड भरवंसो आशिल्लो. शिकपा वेळार केल्ली ती मस्ती काय ती अपुरबाय हें शिक्षक थारायताले. उठाबशी, बांकार उबे रावप, वर्गा भायर घालप असलीं सादीं तें काळ्या शिशा पट्टीचे हातार, जांगडार वळ यो मेरेन मार, खेळां मळार बोटवो माथ्यार मारून धांवत राव अशी सक्त-मजुरीची ख्यास्त आमी भोगल्या. परिणाम तितल्याच पोट तिडकेन तांणी आमकां शिकोवन आयज आमी ज्या जाग्यार आसात थंय हाडल्यात हें विसरूं नजो. आमकां त्या शिक्षकांचो अभिमान दिसता. शिक्षक नांवांत शिक्षण आनी शिक्षा दोनी गजालीं आसात. जाय ती नियाळपाची नदर आनी जुस्थ तीच बदलत गेल्या. 

विभक्त कुटुंब जाल्ल्यान “ निळू म्हजो निळू कोलत्यांनी खेळूं, घर दार जळूं (आपले न्ही) पूण निळू म्हजो खेळूं” हें सूत्र चडश्या पालकांनी आपणायिल्ले दिसता. सोयरीं-दायरीं, वाड्यावेली, एका गांवची, एका जातीची, एका वादाची, एका मताची हि शिक्षक म्हण नोकरी मेळोवंक मुळावी पात्रताय जायत आसा. ते शिक्षण सोडून आपणें स्वता थारायिल्ल्या “समाजीक कार्यांत” व्हांवन घेवन हुजरेगीरी करीत शाळांनी “सरकारी पगारी” नोकरी करतात. छडी खंयची आयज शिकपी भुरग्यांक तणांची काडी लेगीत लावूं नज. असल्या वेळार पारतंत्र्यांत आदीं परकीयांनी घेतिल्लो फायदो आतां स्वतंत्र राजकारण्यांनी कित्याक घेवचो न्हय? 

उपरांत राजकर्त्यांक जाय तशे कायदे येतात. शिकपा मळार आयले की पालक आनी शिक्षकां मदीं दरी तयार जाता.                  

जो मेरेन पालक खरेंपणान आपल्या भुरग्यां मदीं आशिल्ली कमीपणा मानून घेवन ती सुदारपाचे यत्न करचे नात, तशेंच शिक्षक खऱ्या अर्थान राजकारण्यांचें सोडून समाजाच्या नदरेंत आदर्श थारचे नात, तो मेरेन ह्या दोगां मदींचो संघर्श चालूच उरतलो. ह्या चुकीक मात फुडल्या पिळगे कडसून केन्नाच माफी आसची ना. 

दादा हेगडे. 

९५१८९४२२९८