खर इश्टागत

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

धोंडशी गांवांत, मानशें वाड्यार, सांकवा पोंदाक, फातराचे घोलींत काळ्या हळदुळ्या कोराचो एक मोट्टो बेबो रावतालो. बायल भुरगी नाशिल्यान एकलोच दीस काडटालो. पावस येवचो आसल्यार डरांव डरांव करून बेसुरान गायातालो. पावस येवक लागलो की ल्हवूच भायर सरतालो, नाचतालो, मजा करतालो!
एके राती मध्यानीर बरोच पावस आयलो. उदकाचो सगलो लोट सांकवा पोंदाक घुसलो. बेबो सुस्त न्हिदील्लो. लोटाच्या आवाजान जागो जालो. उदका लोटाक पळोवन भियेवन उटलो आनी उडक्यो मारून धांवलो. धांवता धांवता धांवत रावलो, बेबो सोमतो शेतांत पावलो. जिवांत जीव आयलो जेन्ना, शेतांत ताका कासव गावलो.
“आरे आरे बेब्या बाबा, खंय गा धांवता नेटान? सांकव सोडून आयज तूं कोसो गा पावलो शेतांत?” कांसवान ताका विचारलें.
” उदकाचो एक लोट फाटल्यान म्हज्या लागला, जीव असल्यार भीक मागून खातलो देखून धांवत सुठला.” बेब्यान वयर सकयल जायत म्हणलें.
” कितें गा बेब्या बाबा, उदका लोटाक भियेता? जमनीर आनी उदकांतूय रावपी अशें सादूर जीव तुमी, मनीस कोणूय दिसलो बी जाल्यार रोखडोच उदकांत उडकी मारता आनी आतां उदकाच्या लोटाक भियेता? यो असो म्हज्या फाटल्यान उबो राव हांव पळयता त्या उदका लोटाक.”
कांसव इतलें म्हणटा म्हणसर उदकातो लोट थंय पावलो. बेब्याक आनी कांसवाक दोगांयकूय आपल्या प्रवाहा बाराबर व्हांवत वरून शेतांत आशिल्ल्या तळ्यांत उडयले. दोगांयच्याय नाका तोंडात उदक घुसून बुचकळे खायत दोगूय पेंवत तळ्या देगेर आयले. तळ्याचे देगेर तांकां एक बकें दिसलें. बके एका पायार उबें रावून झेमतालें. एक व्हड उडी मारून बेबो बक्या म्हर्‍यांत पावलो. फाटल्यान कांसव सुशेगात चलून येतालो.
“बक्या बाय! बक्याबाय!! झेमता कित्याक वयर काडून एक पाय, नुस्ते खावन पोट भरल्या कांय आनीक तोडें जाय?”
बेब्यान बक्याक न्हिदेंतल्यान उठयलें. बके जांबय काडीत उठलें, हांगा थंय पळयलें. पयसुल्यान एक कांसव सवकासायेन चलत येता तो ताका दिसलो. आपल्या कुशीक बेब्याक पळोवन अजापलें आनी म्हणलें…
“आरे बेब्या बाबा, तूच न्हय रे त्या सांकवा पोंदाक फातराचे घोलींत रावतालो तो? आनी तो चलून येता तो कांसव काका शेताचे मेरेर पासयो मारतालो! आयज दोगूय हांगां शे तळ्या देगेर?”
“हय, हांव सांकवा पोंदाकचोच बेबो! उदकाच्या लोटाक भियेवन शेतांत धांवलो आनी उदका नेटान व्हांवत तळ्यांत पावलो. त्या निर्दय उदका लोटान आमकां दोगांयकूय ह्या तळ्यांत हाडून सोडले.”
बेब्बान बक्याक समजायलें. इतल्यान कांसव थंय पावलो. येवच्या येवन कांसवान बक्याक विचारलें. “हय गो बक्या बाय, हांवें आयकला ती खरी गजाल?”
“तुवें खंयची गजाल आयकलां कांसव काका?” बक्यान विचारलें.
“ह्या तळ्यांत एक मानगें मामी रावता खय!!”
“हय तुवें आयकलां तें खरें!” बक्यान बिन्दास सांगलें, पूण आयकून बेबो भिरांतेन कडकडलो.
“बक्या बाय, ह्या तळ्यांत मानगें मामी असा आनी तूं सुशेगाद हांगां झेमो काडटां, तुका ताचो भंय दिसना गो? बेब्यान कडकड्या आवाजान विचारलें.
” म्हाका कसलो भंय? मानगें मामी म्हजी इश्टीण आमी सदांच सकाळीं हांगाच बसता गजाली करीत. ती म्हाका तळ्यांतल्या उदका भितरल्यो गजाली सांगता आनी हांव तिका तळ्या भायल्यो गजाली सांगता.”
बक्याच्यो गजाली आयकून कांसव आनी बेबो दोगूय भियेले.
” कांसव काका कांसव काका, चल या आमी आमच्या गांवांत! मामी येपाचो वेळ जाला पावत आमी ताच्या पोटांत.” बेबो बडबडलो.
” हय चल बाबा बेब्या, हांगां वेळ वगडावान फायदो ना! मानगें मामी आयली जाल्यार आमचे कांय बरेपण ना.” कांसवान तशे म्हाणलें आनी तांणीं वचपाक पाय उक्कल्ले. पूण बक्यान तांकां थांबोयले.
” तुमी दोगूय मातशे रावांत, मानगें मामी येवचीच जाला! हांव तुमची तिका वळख करून दिता.” बक्यान म्हाणलें.
” तूं आमची तिका वळक करून दिता? वळखतली न्हय ती आमकां काय येवचे येवन पयलीं आमकां खातली सकाळचो नास्तो समजून?” बेब्यान भियेत भियेत विचारालें.
” हय रे बेब्या बाबा, तुमी बेस्टे भियेनाकात! हांव तिका सांगतली तुमी दोगूय म्हजे आदले इश्ट म्हणून.” बक्यान बेब्याची समजूत काडली. तेन्ना दोगूय रावले. पूण कांसवान आपले हात, पाय, तकली सगलें भितर गातले आनी ओग्गी रावलो, बेब्याचोय भंयकूडो वचूक नाशिल्लो. तितल्या म्हणसर हालत धोलोत पेंगटा मारीत मानगें थंय पावलें. येवंचे येवन आपली जिबली घुंवडावन बेब्याक आनी कांसवाक खावपाची रूच काडूक लागलें. तिणें बक्याक विचारले.
” बक्या बाय! वो बक्या बाय!! आयज तुवें म्हजे खातीर बरीच जेवणाची मांडावळ करून दवरल्या मगो. देव बरें करूं हां तुका. कितली काळजी गो म्हजी तुका बक्या बाय?” इतलें उलोवन मानग्यान तांकां दोगांकूय खावपाक आपलें तोंड उकतें केलें आनी बक्यान जाप काडली.
” राव मानग्या मामी, तूं तांकां खावक शकनात! ते दोगूय म्हजे आदले इश्ट, खूब वर्सांनी म्हाका मेळपाक आयला. ते दोगूय आमचे सोयरें आनी सोयरें हें देवाचें रूप आसता.”
” हें तुजे सोयरें, सांगाती? पयलीं केन्ना तर हांवें तांकां हांगां पळोवक नाशिल्लें. पूण आयज तांकां हांगां पळोवन म्हाका खूब भूक लागली. माफ कर हां बक्या हांव म्हजे भुकेक तारोवक शकना.”
मानगें बदलावान उलयालें आनी तांकां दोगांकूय खावपाक मुखार आयलें. तशे ते दोगूय फाटी सरले. बके उडून येवन तांच्या मदीं उबें रावलें.
” राव गे मानग्या मामी! हांव कितें सांगता ते तरी आयक पयलीं आनी खरें दिसता जाल्यार पळय, खरे दिसना जाल्यार ताच्या वांगाडा म्हाकाय खा आनी कर भूक शांत तुज्या पोटाची.” बके रागान उलयलें.
” आगो बक्या तूं अशें कितें उलयता. तुका हांव कशें खावक शकता, तूं म्हजी इश्टीण.” मानग्यान म्हणलें.
” इश्टीणीच्या इश्टाक खावंक जाता तुज्यान? जशें हांव तुजी इश्टीण, तशें ते म्हजे इश्ट. कितें इश्टीणीचे इश्ट, आपले इश्ट जायना?”
” जाता बाये जाता! इश्टीणीचे इश्ट आपले इश्ट जाता. चुकलें म्हजें, खायना हांव तांका. जालें?
” हय जालें..! इश्टीण आसची तर ती अशी आनी ते फकत म्हजे इश्ट न्हय! खरें म्हणल्यार ते तुजे खरें सोयरें.”
” म्हजे सोयरें..? ते कशें गो बक्या बाय?” मानग्यान अजापान विचारलें
” तूं उदकांत आनी जमनीरूय रावता. तशें ते दोगूय उदकांत आनी जमनीर रावता. तुमचें तिगायचेय घराणें एकूच. मागीर जाली न्हय तुमी सोयरी तिगांय?” बक्यान विचारलें.
” हय म्हजे इश्टीणी! सारके सांगलें तुवें. बेब्या बाबा, कांसव काका तुमी म्हाका माफ करात, हांव चुकलें. म्हज्या पोटाचे भुकेक लागून हांवें तुमकां खावपाचें येवजिलें.” मानग्यान आपली खरी दुकां ओतयलीं.
” बक्या बाय तूच खरी इश्टीण, आयज तुजे खातीर आमचो जीव वाटवलो. तुका देव बरें करूं!” बेबो उलयलो.
कांसव आनी बेब्यान बक्याक वेंग मारली, ते पळोवन मानग्याची आनीक दुकां ओतली आनी अशें तरेन तांची चवगांयचीय ‘खर इश्टागत’ जाली. वायट वेळार जो पावता तोच खरो इश्ट आनी इश्टागतीन इश्टां खातीर आपलो जीव दिवपाची तयारी दवरता तीच ‘खर इश्टागत ‘

अविनाश कुंकळकार