भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गोंयचो कार्नावाल सामको तोंडार येवन आसा. तो गोंयचो एक जिव्हाळ आनी रंगीत दबाजो म्हणटात. तो न्हय फक्त
गोंयांत, बगर पुराय भारतभर फामाद जाला आनी आख्ख्या संवसाराचे पर्यटक कार्नावाल पळेवंक गोंयांत गर्दी करतात. ह्या कार्नावालाचें मुखेल आंग जावन आसा फ्लोट्स जे कार्नावालाच्या शेनवार दिसा सुरू जातात आनी मंगळार मेरेन चलतात. तांतूंत नाच, संगीत आनी परंपरीक दायजाचें दर्शन घडटा. थोड्या वेळाक कित्याक जायना, गोंयांत अशें आशिल्लें, हाची जाणीव जाता. गोंयच्या मुखेल शारां बराबर आतां हो कार्नावाल गांवांनी आनी खेड्यांनी लेगीत पावला. मुळांत ही गोंयची संस्कृताय न्हय, पूण गोंय मुक्त जातकच थोड्या वर्सां उपरांत ब्राझीलाच्या कार्नावालाची संस्कृताय गोंयांत भितर सरली आनी शारी मनरिजवणेक नवी चालना मेळ्ळी. देखून आयज सगळ्यांक दिसता, हो कार्नावाल म्हणल्यार गोंयची संस्कृताय आनी परंपरा.
कार्नावालाची विकृताय
आयचो कार्नावाल गोंयची संस्कृताय म्हणूंक जावचें ना. तो पर्यटकांक आकर्शीत करपाचो धंदो. ह्या शारी कार्नावालान गोंयचें अशें चित्र पसरायिल्लें की गोंय सामकें फ्री. हांगा कितेंय करूंक मेळटा. सोरो तर सर्रास पियेवंक मेळटा आनी अस्तुरेचेंय बुरशें चित्र संवसारा मुखार दवरिल्लें आसा, जें बिल्कूल सारकें न्हय. मडगांव, पणजे, वास्को आनी म्हापश्यां जावपी फ्लोटांनी अर्द कपडे घाल्ल्या चेडवां-बायलांचें प्रदर्शन पळेवंक येवपी जायते आंबटशौकीन चुकीचो संदेश पसरायतात. हें कशें आनी कोणें थारायलें? तशी जायरात कोणें सुरू केली? सामान्य गोंयकारांक हे विकृतायेची सुलूस लेगीत ना.
तियात्र अकादमीचो बरो उपक्रम
कार्नावालाच्या दिसांनी आदीं फेळ जाताले (तांकां आतां खेळ म्हणटात). ते फेळ आमची संस्कृताय. नीज गोंयकार तातूंत उमेद भागयतात. आतां तांकां वेव्हारीक रूप आयिल्ल्यान खूब खर्च येता. पूण हे कले वरवीं व्हड-व्हड तियात्र कलाकार घडले, संगीतकार घडले हेंय तितलेंच खरें. हे फेळ करुंक आदीं गांवां-गांवां फेळांची निर्मिती जाताली. तांकां आपल्याच गांवांत मागणी आशिल्ल्यान एका गांवचो फेळ दुसऱ्या गांवांत जबरसो पावनाशिल्लो. कलाकार सगळे चलून भोंवताले. मागीर येरादारी सुरू जाल्ल्यान आपले कुवती प्रमाण ते दुसऱ्या गांवांनी वचूंक लागले. हातूंत कसलेंच वांकडेपण ना, पूण खर्च भरून काडूंक तांकां देणग्यो घेवच्यो पडूंक लागल्यो. जो कोण फेळांचें आयोजन करता ताका दुडू एकठांवचो पडलो. हातूंत कलाकारांक आनीक उर्बा येवची आनी ते परत गांवां-गांवांनी जावचे म्हण तियात्र अकादमी गोवा हिणें पयले फावट नवी येवजण आंखल्या आनी तातूंत प्रत्येक गांवांत फेळ जातले हाची काळजी घेवन ती चालिकूय लायल्या. तर पयले फावटी तियात्र अकादमीक लागून जायत्या गांवांनी हे फेळ जातले, कांय कडेन असले फेळ केन्नाच जावंक नाशिल्ले आनी थंयच्या लोकांनी हाचें केन्नाच दर्शन घेवंक नाशिल्लें. हे खातीर तियात्र अकादमीक परबीं फावता.
खरो कार्नावाल खंय आसा?
कार्नावालाक आदीं इंत्रूज वा इंत्रुमेज अशें म्हणटाले. इंत्रूज म्हणल्यार गांवचे भुरगे, तरणाटे आनी जाण्टे मेळून मेळ काडटाले, वाजयताले, गायताले आनी वाड्यावाड्यांनी भोंवताले. मांड आसतालो थंय जमा जाताले आनी आपली उमेद भागयताले. हो इंत्रूज केळोवपी मूळ गोंयकार वा आदिवासी लोक वा मूळ वसणूककार, तांचो वेवसाय लोकसेवा आशिल्ल्यान ते वेगळ्यावेगळ्या गांवांत नोकरी करताले पूण इंत्रुजाक आपल्या गांव-घरा येताले आनी मौज-मस्ती करताले. नीळ लावप, पावडर लावप, उदक मारप हे तातूंतलेच प्रकार.
अशे नोकरे खातीर शिंपडिल्ले लोक एक सुमान आदीं आपल्या गांवघरा येवन इंत्रुजाच्या त्या आयताराक वाजप सुरू जातालें. घुमटां, कांसाळी, मादें एकठांय हाडून मांडार येवन धोलाचेर पयली बडी पडटाली. रातचो मांड भरतालो, मदल्या कार्नावालाक आख्खे रातभर मांडार रावताले, गायताले, खेळटाले, उमेद भागयताले. मुखावेलें सुमान सगळीच कर्मणूक. वाड्या वेल्या खुर्साचें फेस्त करून कॉरेज्मांत परत आपल्या वावराक वताले.
पूण आतां हातूंत बदल जाला. तेन्ना भशेन आतां वेवसाय नात, तरणाटे नोकरी करूंक लागल्यात आनी इगर्जेन मांडांचेर बंदी घालून थंय चलताले ते खेळ लेगीत मुदार करून उडयल्यात असो जायत्या जणांचो आरोप आसा. म्हणून आतां केपें सारक्या वाठारांत पयल्या कार्नावालाक सकाळीं वाड्यार घराघरांनी भोंवून ‘घोय घालतात’ आनी सांजेर मेळ पावोवंक वतात. मेळ पावोवप म्हणल्यार वाड्या वेल्या लोकाक भेट दिवप आनी थंयच तालगडी खेळप, नाच नाचप, इंत्रुमेजांतलीं कांतारां गावप आनी मागणें करून इंत्रुजाक सांगाता दिवप.
आदिवासी संस्कृताय जतन करपी अॅडवोकेट जॉन फेर्नांडीस म्हणटा, “आतां आदले भशेन इंत्रूज खेळपी लोक नात, ते खातीर संस्कृतायूच ना जाल्ले सारकी जाल्या. आमचे मांड नात म्हणटकच मेळ करूंक मेळनात आनी आमकां रस्त्यार वाजोवचें पडलां. आमचे मांड आतां येवरोपाक धाडल्यात, ते केन्नां पॉलीश करून परतून धाडटात तें पळेवया.” हो ताचोच न्हय तर संस्कृताय मोग्यांचोय शीण आसा. मेळा वरवीं भुरगीं आनी तरणाटीं नाचूंक, वाजोवंक शिकतालीं. तें एके पिळगे थावन दुसरे पिळगेक पावतालें. तेंचआतां ना जालां.
सोंपयतना…
आयज इंत्रूज जायना पूण जायते कडेन मेळ जातात. वेळ्ळी बाराडी हांगा गांवचे तरणाटे आपली लोककला दाखयतात. कार्नावालाच्या पयल्या दिसा राय, रायच्या आंब्यार ‘घुमट गाजोता’ कार्यावळ जाता जाल्यार निमाण्या कार्नावालाक आर्लें वाठारांत घुमट आनी नाच पर्जळटा. नुवें वाठारांत घुमटांचें वाजप आनी परंपरीक नाच पळोवंक मेळटा. तियात्र अकादमीन मारिल्ल्या पावलाक धरून घुमट आनी परंपरीक नाचाकूय चालना दिवपी येवजण जावंकजाय. कार्नावालाचो खरो आस्वाद गोंयच्या खेड्यांनी मेळटा, ताचो पुरस्कर करुया.
विन्सी क्वाद्रूस
9822587498
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
