कोणाची अर्दीं, जाल्यार कोणाचीं एक : जाणून घेयात खंयच्या देवाक कितल्यो प्रदक्षिणा घालपाच्यो!

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

देवळांत गेल्यार देवाचे मुर्तीक प्रदक्षिणा सगलेच घालतात. खंयच्या देवा भोंवतणी कितल्यो प्रदक्षिणा घालच्यो हें तुमकां खबर आसा? शिवपुराणांत देवांच्या प्रदक्षिणाचो जरी उल्लेख आसलो तरी खंयच्या देवाक कितल्यो प्रदक्षिणा घालच्यो हाचे विशींचे पुराय नेम ‘कर्म लोचन’ ह्या पुराण ग्रंथांत मेळटात. प्रदक्षिणांचो एक खाशेलो मंत्रूय ह्या ग्रंथांत बरयला.
हो मंत्र ‘एका चण्ड्या रवे: सप्त तिस्र: कार्या विनायके| हरेश्चतस्र: कर्तव्या: शिवस्यार्धप्रदक्षिणा||’ ह्या मंत्रा प्रमाण दुर्गा देवीची प्रदक्षिणा विधी आसा. ह्या मंत्रा प्रमाण दुर्गा देवीक प्रदक्षिणा घालपाची. प्रत्यक्ष सृश्टीची देवता भगवान सुर्याच्यो सात प्रदक्षिणां आनी आडखळींचो नाश करपी श्रीगणेशाक तीन प्रदक्षिणां घालपाची तरतूद आसा. तेच प्रमाण भगवान विष्णूचे चार फेरे आनी तांचे सगळे अवतार आनी शिवाक म्हणल्यार शंकर आनी ताच्या अवतारांक अर्दी प्रदक्षिणा सांगल्या.
प्रत्यक्ष सृश्टीच्या देवाच्या सूर्याची सात प्रदक्षिणा आनी आडमेळ्यांचो नाश करपी गणेशाची तीन प्रदक्षिणा करपाची तजवीज आसा. तेच प्रमाण विष्णुचे चार फेरे आनी ताचे सगळे अवतार आनी शिवाचे अर्दे फेरे सांगल्यात.
ह्या ग्रंथात अशी तरतूद आसा, ज्या देवतांचीं नावां मंत्रांत ना, तांचीं तीन वेळा प्रदक्षिणा करपाक मेळटली. हातूंत हनुमानाचोय आसपाव आसा. तात्पर्य अशें हनुमान आनी हेर सगळ्या देवांची पुजा केल्या उपरांत तीन प्रदक्षिणां केल्यार पुजा पुराय मानतले. पौराणीक मान्यते प्रमाण देवांची पुजा करपाची परंपरा श्रीगणेशान सुरू केल्ली. शिवपुराणा प्रमाण एकदां भगवान शिव आनी पार्वतीचे दोन पूत गणेश आनी कार्तिकेय हांचे मदीं सर्त जाली. पृथ्वीभोंवतणी प्रदक्षिणा घालपी पयलो कोण आसतलो हें पळोवपाचें ध्येय आशिल्लें.
उपरांत, पिता शिव आनी आवय पार्वती हांकां न्यायाधीश म्हणून नियुक्त केल्या उपरांत, कार्तिकेय आपल्या मोराचेर बसला आनी उडून गेलो, मात भगवान गणेशाक दोन समस्या आशिल्ल्यो. पयलें ताचें वजनदार शरीर, दुसरें म्हणजे तो घोड्यार स्वार जावप. अशे परिस्थितींत ताका ध्येय मात्शें अवघड दिसलें, मात बुद्दी आनी विवेकाची देवता आशिल्ल्या गणेशाक रोखडीच कल्पना सुचली आनी आवय- बापाय भोंवतणी प्रदक्षिणा घालून तांणी आपलें ध्येय पुराय केलें. तांची ही युक्ती भगवान शिवाक आवडली.
तांणी पयले पुजे खातीर फक्त भगवान गणेशाक आशीर्वादच दिवंक ना, जाल्यार आठ सिद्धीय भेटयल्यो. तेन्ना दोन श्रद्धांचो जल्म जालो. आवय-बापाय परस व्हड देव ना ही पयली समजूत. जर एखाद्या व्यक्तीन आपल्या आवय- बापायची मना पसून सेवा केली आनी पूजा केल्यार ताचें सदांच बरें जाता. दुसरी श्रद्धा अशी आसा, देवतांक प्रदक्षिणा घाल्यार फळ मेळटा. शिवपुराणा उपरांत, परिक्रमेचें म्हत्त्व उपरांतच्या सुमार सगळ्या पौराणीक ग्रंथ आनी स्मृतींत तपशीलाचें वर्णन केलां.