कोडू परब

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भलायके खातीर कोडू म्हत्वाचें. खोतिगावातल्या बड्डें आनी आवळी ह्या वाठारांनी आदिवासी समाज चवथी उपरांत ही परब मनयता.

आदिवासी समाज हो सदांच सैमाक पूजपी समाज आनी सैमा वांगडा जगपी समाज. आपली संकतकृताय चाली– रिती परंपरा ह्या समाजान आयज मेरेन तिगोवन दवरिल्लें आमकां दिश्टी पडटा. वेगवेगळ्या सणा– परबा वेळार हो समाज सैमाचें पूजन करता. तशीच एक परब म्हणल्यार कोडू परब.
भलायके खातीर कोडू म्हत्वाचें. खोतिगावातल्या बड्डें आनी आवळी ह्या वाठारांनी आदिवासी समाज चवथी उपरांत ही परब मनयता. तिची पद्दत एका वाड्या प्रमाण वेगळी आसली तरी ताचे फाटलो मुखेल हेतू म्हणल्यार वर्सभर बरी भलायकी सांबाळपाची. ही परब गांवच्या मूळ थळ आशिल्ल्या दांड्यार (दोंगरार) मनयतात. दोंगरा माथ्यार आशिल्ल्या वेगवेगळ्या झाडांचीं पांनां एकठांय करून हाडटात, ताका कोडू अशें म्हणटात.
कोडू करपाची प्रक्रिया
कोडू परबेच्या आदल्या सकाळीं वाड्या वयले लोक एकठांय येतात. ते उपरांत तें दोंगरा माथ्यार दांड्यार वतात, थंयच्या देवळांत बसून कोडू करपाची चर्चा जाता. कोडू काडचे पयलीं तें देवा नांवान सासणाच्या झाडाक पुजतात. तशेच तांदूळ घालतात. कारण हें झाड धार्मीक नदरेन म्हत्वाचें मानतात. उपरांत त्या झाडाची साल काडून साल कांबळींत वा कपड्यांत गुठलायतात. गांवचो मुखेली आशिल्लो गांवचो मनीस हें कार्य करता. उपरांत णव प्रकारच्या झाडांच्यो काडयो काडटात. मागीर चलपाच्या मार्गाचेर एकाच जाग्यार तीन काडयो एकठांय करून तीन त्रिकोण तयार करतात . हें शास्त्र जाले उपरांतच तेच वाटेन तें मुखार वता आनी पानां काडपाक सुरू जाता. गिरास्त संस्कृताय वेगळेपण आनी पारंपरीक पद्दती खातीर नामना मेळिल्ल्या गोंयांत वखदी पानां वेगवेगळ्या भलायकेच्या फायद्दा खातीर वापरपाचो बरोच इतिहास आसा.
ह्या वाठारांत उश्ण हवामानाक लागून आयुर्वेद, लोकवैजकी, घरगुती वखदां हातूंत व्हड प्रमाणांत वापरांत आशिल्लीं साबार वलस्पती झाडां आसात. तातूंतलीच कांय हीं झाडां. सासणाचें झाड, वाये झाड, आवाळीण, कुम्या झाड, कुड्या झाड, आये झाड, म्हाटू पानां, किनळा झाड, घोरूल्या पानां, जांबळी पानां, कोवजी झाड, तिळो, करमला झाड, माळींग, कलादण, उपशी झोप, गोवांडो, नाळो, घोडकां झाड, रामनकी, गाळये झाड, रान वांगीण, आंबाड्या झाड, करजी झाड, बणकळो, केवण, गूळमीण, चापड्या झाड, धवें झाड, चापेरीण, नेडूकीण, सापशे झाड, रान आंबाडो, चून्नी झाड, कुयरी झाड, फीट केवण, शेवणी झाड, ईसांगे पानां, फोळया झाड, देव फळयो, देवजणा झाड अशी आनी हेर झाडांच्या पानांचो वापर करतात. हुरो , कारो आनी बिब्याच्या झाडाचो वापर करनात. कारण जांटेल्याचें म्हणणें आसा की हीं झाडां विखारी आसतात, तशेंच तीं देवाधर्माच्या कामाक वापरनात.
पानां वाड्यार रावपी लोकांचे संख्ये प्रमाण काडटात. परते येतना तेंच वाटेन परत येतात आनी ते तीन त्रिकोण सोडयतात. ते उपरांत एकठांय केल्लो कोडू हाडून तीं पानां बारीक करप आनी घराच्या संख्ये प्रमाण वांटे घालप. वाटपाचो एक भाग पयलीं देवाक दितात. दनपारा ते कोडवाच्यो पुडयो घेवन आपापल्या घरा वतात. रातच्या वेळार हो कोडू एका फातराचेर घालप आनी वाटून ताचो रोस काडून दवरप आनी सकाळी त्या रोसात तांदूळ शिजयतात. कोडू तयार जालो उपरांत एका दिणो (चेडो भुरगो) एका देवाच्या जाग्यार वरून ताका तो कोडू पयलीं वाडप. पयलो मान ताका दिले उपरांत बाकीचे लोक आपापल्या घरा कोडू खातात.
हो कोडू खावपाक बाकीच्या गांवातलो लोक पसून ह्या दिसा आपल्या सोयऱ्यांगेर येता. आगळी वेगळी अशी ही परंपरा फकत आमकां खोतिगांव वाठारांत दिश्टी पडटा. जांटेल्यांनी गांवची भलायकी बरी उरची हो हेतू बाळगून ही परंपरा चालीक लायिल्ली. वर्साक एकच फावट हो कोडू गांवातलो लोक खातात. काळ बदल्लो पूण ह्या वाठारांत रावपी लोकांनी आपली ही परंपरा तिगोन दवरिल्ली दिसता.
आधुनिकीकरण आनी रानां कापपाक लागून ह्या पारंपरीक पद्दतींचो उणाव जावपाक लागला आनी ताका लागून हें मोलादीक गिन्यान ना जावपाचो धोको निर्माण जाला. आमचे संस्कृतीक आनी वखदी दायज तिगोन दवरपाची आयज गरज आसा.

कल्पिता गांवकार
7218123981