कोंकणी शिक्षण आनी प्रशिक्षण

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

शिक्षण खंय सुरू जाता आनी खंय सोंपता? म्हज्या मतान शिक्षण आवयच्या गर्भांत सुरू जाता आनी अखेरच्या स्वासा मेरेन मनीस शिकत रावता. अर्थांत, जाका शिकूंक जाय तोच शिकता.
आज शिक्षणान गरुडा भशेन उड्डाण केलां. कालपयर मेरेन जे आमी फकत बिए, बिएससी, दोतोर, आदवोगाद इतलेंच चिंत्ताले थंय आयचे पिळगेन स्वामी विवेकानंदांच्या उतरांतल्यान प्रेरणा घेतल्या अशेंच म्हणचें पडटा. स्वामीजीन म्हणिल्लें, ‘हांव म्हासागर पियेतलों आनी दोंगर उमथे घालतलों.’ आयचे पिळगेंतलो असो एक तरी (म्हजे वळखीचो) तरणाटो IT इंजिनियर जाला, ताणें MBA केल्या, तो तीन दीस IT कम्पनींत काम करता, आनी दुसरे तीन पायलट जावपाचें प्रशिक्षण घेता. कांय दिसां भितर तो पायलट जातलो, आनी दोंगरां वयल्यान वतलो. मोटारसायकलींचे पायलट जमनी वयले; हो विमानांचो!
तरातरांच्या शिक्षण पद्दतींक लागून संवसाराचो कामाचो नकसो आगळे गतीन बदलत रावला. पूण गोंयांत मुक्तीच्या पांसठाव्या वर्सांत लेगीत आमच्यो शाळा पावसांत पोंवतात. कांय शाळा अजून देवळाच्या मंटपांनी भरतात आनी शिक्षिका त्यांच्या ‘अडचणी’च्या दिसांनी शाळेक दांडी मारतात. मागीर भुरग्यांचो आनंदीआनंद. हाचेर कोणेंय उपाय काडला? काडीत?
आमच्या शाळांनी शिक्षणाचें माध्यम जशें कोंकणी जावंक जाय (आनी कोंकणीच जावंक जाय तें) तेच तरेन आमी बऱ्यांतली बरी इंग्लीशूय शिकून घेवचीच, कारण ती आंतरराष्ट्रीय दळणवळणाची माध्यम आसा.
पूण इंग्लीश शिकचे पयलीं कोंकणीची बुन्याद भक्कम, पक्की, बळकट आनी फुडल्या शिक्षणाचो भार पेलपा खातीर बळिश्ट जावपाची गरज आसा. हें हांव परतून परतून सांगतां हें खरें आसलें तरी अजून आमचे विद्यार्थी कखगघन आनी चछजझन अशेंच म्हणटात, कारण तांचे शिक्षक अर्दकच्चे. ङ आनी ञ हीं व्यंजनां तांणी गिरोवंक नात म्हणून तांची पाटी कोरीच उरल्या. तांचेय शिक्षक पूर्ण कच्चे आशिल्ले. आज लेगीत वाङ्मय हें उतर वाडमय अशें ‘वाचलें वता’ (खंय वता काय तें?)
जांणी कोंकणी प्रमाण लेखनाचो अभ्यास करूंक ना ते विचारतात: सूख हें उतर हिंदींत सुख अशें बरयतात. तें सूख अशें कोंकणी पुस्तकांनी येता तेन्ना विद्यार्थी घुसपतात, आनी म्हणून तें सुख अशेंच दवरचें. आपल्या पुस्तकांनी असंख्य चुकी दवरपी असल्या देड शाण्यांक म्हजो प्रस्न: आमी तें हिंदी भशेन ऱ्हस्व करून सुख केलें आनी फाल्यां तांणी आमचेच भशेन विचार करून दीर्घ (सूख) केलें जाल्यार आमी खंय उरले? आमी बदलतले काय सावधान- विश्राम – जैसे थे करतले? आमी तर्काक फांटो दिवंक फावोना. म्हजी भाशा, म्हजें प्रमाण लेखन, म्हजो स्वाभिमान, म्हजें व्याकरण!!
मुळाव्या आनी माध्यमीक शिक्षकांच्या तशेंच सरकारी कर्मचाऱ्यांच्या प्रशिक्षणांत म्हाका जायते अणभव आयले. आमचे उकते आनी धांपते उच्चार, आमचें प्रमाण लेखन हें सगलें कोंकणी प्रशिक्षणाची बुन्याद. कोंकणी बांकार बसून न्हय जाल्यार गुरूच्या पांयां कडेन बसून शिकिल्ल्याचो म्हाका अभिमान आसा. कोंकणीचें प्रशिक्षण उच्चार, अनुस्वार, बी ह्या मुळाव्या गजालींचेर भर दिवपी आसचें.
भारत सोडून संवसारांत राजकारणी शिक्षणांत धवळाधवळ करिनात, कारण जात, धर्म नाकार बसोवन आमी शिक्षणाचो विचार करतात. हाचे दुश्परिणाम फुडल्या पिळग्यांक भोगचे पडटले. सरकार बदलतकच शिक्षणाचें माध्यम वा धोरण कश्शेंच बदलचें ना हाची हमी आमी दिवचीच पडटली.
अर्दकच्चे, अर्दशिक्षीत आनी शिकून ब्रूत असले मनीस जेन्ना आमदार जातात तेन्ना शिक्षणाचें माध्यम इंग्लीश आसचें आनी कोंकणी आनी मराठी ह्यो भासो सक्तीच्यो आसच्यो अशें कोणेंय म्हणल्यार ती ताची चूक न्हय. यथा प्रजा तथा राजा हें लोकशायेचें ब्रीदवाक्य. लोकाक जाय म्हणून तो तशें म्हणूंक पावलो आनी आमी आयकत उरले…
राष्ट्रीय शिक्षण धोरण हांवें वाचूंक ना, पूण गोंयांत अर्दशेंकड्या वयर काळ राबितो करून आशिल्ल्या ह्या स्तंभलेखकान हांगाचे शिंयाळे, गिमाळे आनी पावसाळे भोगल्यात. एप्रीलाच्या पयल्या सप्तका मेरेन परिक्षा सोंपून सुटी पडटाली थंय आतां एप्रीलभर शाळा भरतल्यो. तानेक उदकाची वेवस्था ना, पंखे नात, संडास नात आनी जायतीं सोंपेपणां नाशिल्ल्यो शाळा आमचे कडेन आसात. तातूंत गिमाळो फेब्रुअरीच्यान खर जाला हें वेधशाळाच सांगता. 30 एप्रीलाक विद्यार्थी भाजतले. शिक्षक करपतले. हांव ज्योतिशी न्हय, पूण उदक सांबाळपी पर्यावरणवादी…
हांव शिक्षक दिसाचे कार्यावळीक वचना. 2010 त भावाक राज्य शिक्षक पुरस्कार मेळिल्लो म्हणून गेल्लों. भौमान जाल्ल्या शिक्षकांनी भौमानाक जाप दिवपाची आसता. म्हज्या भावानूय दिली. एके मुळावे शाळेची शिक्षिका आपले जापेंत ‘सरकारने हें जें शिशेण केलं आहे…’ अशें दोन तीन फावटीं म्हणून गेली. चिंतन करतकच ती म्हणी तें खरेंच हें म्हाका पटलें. खऱ्यांनीच, शिक्षणाचें शेण जालां, कारण क्ष हें जोडाक्षरी व्यंजन तिका बावडेक उच्चारूंक येना.
सोंपयतना इतलेंच म्हणीन दिसता – विद्या विनयेन शोभते. विद्येचो आनी दुडवांचो ग आसचो न्हय, कारण एमए (कोंकणी) क तूं पयलो आयलो, ‘गोल्ड मॅडलिस्ट’ बी जालो म्हणून तुका कोंकणी सारकी बरोवंक येता अशेंय बी न्हय. तुका व्याकरण मात्तूय येना हें तुज्या लिखाणांतले पावला कणकणींचे दोश पळोवन शेंबडेंलेंबडें पोर लेगीत सांगतलें.
देखून, आमची भास सारकी शिकुया, कोंकणीच्या स्वाभिमानान हड्डें भरुया आनी माथें उंचावन म्हणुया: जय कोंकणी, बरें गोंय.

दामोदर घाणेकार
84599 98914