कोंकणी विज्ञान परिशद जावंची

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कोंकणींतलें विज्ञान साहित्य ‘बाल विज्ञान साहित्य’ ह्या शिमे भायर वचपाची धिटाय दाखयना. दुसरे तरेन सांगपाचें जाल्यार कोंकणींतलें विज्ञान साहित्य आजूनय बाल्य अवस्थेंतच रावपाक सोदता. सरसकट लोकां मदीं विज्ञानाचो प्रसार करपाचे नदरेन विज्ञान साहित्य जावंचे अशी मानसिकताय निर्माण जायना. फाटल्या म्हयन्यांत गोंयच्या एका महाविद्यालयान ‘कोंकणी विज्ञान साहित्य’ ह्या विशयाचेर परिसंवाद घडोवन हाडलो. तातूंत फकत ‘बाल विज्ञान साहित्य’ निर्मिती हाच्या पुरतो चड विचार जालो. सरसकट कोंकणीभाशक लोकां खातीर कितलें विज्ञान साहित्य निर्माण जालां? ह्या म्हत्वाचेर मुद्द्याचेर गंभीरतायेन विचार करपाची कोणाची तयारी दिसना.
लोक- विज्ञान साहित्याचेर आतां मेरेन लेखकाच्या नदरेंत फकत दोन पुस्तकां आयल्यांत. तातूंत एक म्हणजे ज्ञानपीठकार मानादीक रवीन्द्र केळेकार हांचें ‘ब्रह्माडांतलें तांडव’ आनी दुसरें डॉ. अरूण हेबळेकार हांचें ‘विश्वाची उत्पत्ती’ (पुस्तकांचीं शिर्शकां याद जाता ते प्रमाणें बरयल्यांत.) हीं दोनय पुस्तकां खूब पयलीं प्रकाशीत जाल्लीं. लेखकाचे नदरेन आयिल्लीं नात अशीं आनीकय विज्ञान कोंकणी पुस्तकां प्रकाशीत जाल्यां जावंये म्हणून वेगवेगळ्या कोंकणी साहित्यीक ‘व्हाॅट्सॲप’ ग्रुपांचेर तशी म्हायती कळोवची म्हणून विनवणी केल्ली. पूण कोणेंच प्रतिसाद दिलोना.
जे तरेन कोंकणींतल्यान कविता, कथा, कादंबरी अशें साहित्य निर्माण जाता. जे तरेन संस्कृतीक मळार उमेद- उत्साह दिसून येता, नाटकां आनी हेर दृश्य माध्यमांतल्यान कोंकणीचो प्रसार जाता, युवा महोत्सवाक जे तरेन प्रतिसाद मेळटा… तें पळोंवन खंयच्याय कोंकणी मोगी मनशाक व्हड धादोस्काय जावपाक जाय. तशें पळोवंक गेल्यार खंयचीय भास त्या समाजाचें संस्कृतीक आंग आसता. ते नदरेन हें स्वभावीक आशिल्लें. पूण गोंयचें राजकारण आनी समाजकारण वेगळे म्हणून तें घडून येवपाक कळाव लागलो.
विज्ञान हे समाजाचें आधुनीक आंग आसा. आयच्या काळांत समाजाचेर ताचो व्हड प्रभाव आसा. तेन्ना सभावीकपणान ताचो संस्कृतीक आनी साहित्य निर्मितीचेर प्रभाव पडटलोच. पूण ताची जाणवीकाय आमकां जायना. देखीक; पयलींच्या कथेंतले मोगी आपलें प्रेमपत्र कबुतरा मार्फत धाडटाले. मागीर पोस्टान धाडपाक लागले. मागीर फोनाचेर संपर्क करपाक लागले. आतांच्या मोगाच्या कथेंतले मोगी मोबायल फोनाचेर उलयतात. इतलेंच न्हय तर खंयच्याय साहित्यांत त्या काळांतले प्रगतीचो आपसूक आसपाव जाता. सद्या आधुनीक विज्ञान- तंत्रज्ञानाचो काळ आसा तेन्ना सभावीकपणान विज्ञान- तंत्रज्ञानांत बदल जातात तशे साहित्य निर्मितींतय आपोआप बदल जातलेच. तातूंत व्हड नवल ना.
विज्ञान साहित्याचो अनेक तरेन विचार करचो पडटलो. एक म्हणजे विज्ञानाचे ज्ञान सरळ लोकां कडेन पावोवप, हो विज्ञान साहित्याचो मुखेल भाग मानपाक जाय. तसेंच विज्ञान कथा, कादंबरी, नाटक आनी हेर माध्यमांत विज्ञानाच्या ज्ञानाचो लोकप्रसार करपाचे यत्न हेर भाशेंत व्हड प्रमाणांत जातात. इंग्रजी भाशेंत व्हड- व्हड विज्ञानिकांनी विज्ञान-साहित्य निर्मितीक मानाचें स्थान मेळोवन दिलां. विज्ञान ज्ञानाचो प्रसार करपाक इंग्लीश विज्ञानिकां कडल्यान बरेच यत्न जातात. इतलेंच न्हय, तांणी विज्ञान साहित्याक बरी लोकप्रियता मेळोवन दिल्या. वाचकांक ते विशीं बरी म्हायती आसतली. तेच तरेन मराठी विज्ञान साहित्याचो बरोच प्रसार जाता. व्हड- व्हड मराठी विज्ञानीक मराठींत बरयतात. डॉ. जयंत नारळीकर हांचे सारके जागतीक दर्ज्याचे शास्त्रज्ञ मराठी विज्ञान कथा बरोवपाक रुची घेतात. तशेंच इंग्लिशी भाशेंतल्या लोकप्रीय विज्ञान पुस्तकांचें भाशांतर करपाक मराठी प्रकाशन संस्था रोखड्योच फुडें येतात. ताचे वयल्यान मराठींतले वाचपी लोक विज्ञानांत कितली रुची घेतात, हें समजून येता.
सांगपाची गजाल म्हणल्यार, लेखकाक मुंबयच्या फुटपाथार गणिताचेर म्हणून एक पुस्तक दिसलें. मराठींतल्या एका नामनेच्या लेखकाचें नांव पळोवन तें घेतलें. सादारण चारशें- पांचशें पानांचे मोठें पुस्तक. गणीत हो मुळांत क्लिश्ट विशय आनी इतलें दाट पुस्तक वाचतलो कोण? भितरलें पान उगडलें जाल्यार त्या पुस्तकाच्यो दोन वर्सांत तेवीस आवृत्ती प्रसिद्ध जाल्ल्यो. पुस्तकांत जगांतल्या व्हडल्या गणीतज्ञांच्या गणितांतले योगदान, येस- अपयेस, तांच्या जिवितांतले संघर्श हांचे विशीं बरे तरेन सुमेळ जुळोवन हाडिल्लो. पुस्तक अत्यंत रंजक आनी वाचनीय आशिल्लें.
मूळ विशया कडेन पळयल्यार, दोतोर भिकाजी घाणेकार हांणी भलायकी खात्याच्या मोहिमांचेर कोंकणी भाशेंत बरींच पुस्तकां उजवाडायिल्लीं. तशेंच कोंकणींतल्यान आकर्शक घोशवाक्यां तयार केल्लीं. लोकां मदीं तीं बरीच लोकप्रिय जाल्लीं.
तेच तरेन प्रस्तुत लेखक फाटलीं 30 वर्सां विज्ञान विशयाचेर कोंकणींतल्यान सातत्यान बरयत आयला. शालेय विज्ञानीक अभ्यासक्रमांतल्या विशयां भायर, अणूशास्त्र ते अंतरीक्ष शास्त्र, आयन्स्टायन सापेक्षता सिद्धांत ते डार्विन थिअरी, पंचांग ते राशी-नक्षत्रां अशा विंगड विंगड विशयांचेर बरयलां. विज्ञान विशय कठीण आसा. पूण तो सोंपा आनी मनोरंजक करपाचो यत्न केला. इतलेंच न्हय तातूंत साहित्यीक मुल्यां घालपाचो यत्न केला. ह्या सगल्या लेखांचो संग्रह करून एक पुस्तक जावंचे म्हणून एका प्रकाशका कडेन धाडलें. पूण तें प्रसिद्ध जावपाक पावलें ना.
फाटल्या सप्तकांत उच्च अभ्यासक्रमा खातीर कोंकणी शिक्षणीक साहित्य निर्मिती लेखन करपाचेर यत्न सुरू केल्यात ही एक बरी गजाल आसा. अशा प्रयत्नांतल्या फुडाराक लोक- विज्ञान साहित्य निर्माण जावपाची वाट एकादी सोंपी जातली. तरी कोंकणी विज्ञान साहित्य निर्माण करपा खातीर खास येवजण केल्यार बरें जातलें.
खूबश्या भारतीय भाशेंत खासा विज्ञान परिशद आसा. गोंयांतय मराठी विज्ञान परिशदेचो एक फांटो बरोच सक्रीय आसा. तेच तरेन कोंकणी विज्ञान परिशद जावंची. ही परिशद पुरायेन आपखोशी आसची. विज्ञान आनी साहित्य रुचींतल्यान ती तयार जावंची. गोंयांत विज्ञानीक बळ बरेंच व्हड आसा, पूण लिखाण करपा बाबतींत तें फाटीं उरता. तांकां प्रोत्साहन दिवन लागीं करपाक एक मोहीम हातांत घेवची पडटली. गोंयांत कोंकणी मळार अनेक संस्था सक्रीय आसात. सगल्यांनी एकठांय येवन हाचेर विचार करचो. ह्या सप्तकांत 28 फेब्रुवारीक विज्ञान दिन आसा. त्या निमितान ताचेर विचार जावंचो.

विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359