भांगरभूंय | प्रतिनिधी
साहित्या मदीं बाल साहित्याक खाशेलें म्हत्व आसा. खंयचेय भाशेंतल्या साहित्याचें मोल ते भाशेंतल्या बाल साहित्या वयल्यान तोलतात. एका काळांत लिसचें अद्भूत जग, गुलिव्हराची भोंवडी, दर्यावर्दी सिंदबाद, अशा अनेक बाल साहित्यान संवसारभरांतल्या लोकांचेर बरोच प्रभाव घाल्लो. इतलेंच न्हय तर सगल्या पिरायेचे लोक हें साहित्य तितलेच रुचीन वाचताले. जगांतल्या भोवतेक भाशांनी तांचो अणकार जाल्लो.
आयचें जग विज्ञान- तंत्रज्ञानाचें आनी आमचो फुडारय विज्ञान- तंत्रज्ञानाच्या हातांत उरतलो हें सगल्यांक मान्य आसा. तेन्ना बाल मनाचेर विज्ञानीक नैतीक मुल्यां आनी नदर निर्माण करपाक, तेच बराबर फुडाराचो समाज घडोवपाक बाल वयाचेर विज्ञानीक संस्कार घडोवपाक बाल विज्ञान साहित्य निर्माण करपाची गरज आसा.
14 नोव्हेंबराक बाल- दीस आसा. भारताचे पयले प्रधानमंत्री पं. जवाहरलाल नेहरू हांचो वाडदीस! भुरग्यांचेर तांचो जितलो मोग आशिल्लो, तितलोच तांचो फुडार उज्ज्वल करपाची तांची जापसालदारकी वळखून ते आधुनीक विज्ञान आनी तंत्रज्ञानाचें मोल जाणून आशिल्ले. तांणी देशाक विज्ञानीक फाटभूंय तयार करून दिली. बालमनाचे सुप्त गूण तांणी पारखिल्ले आनी तांच्या ह्या गुणांक मुक्त वातावरण दिवपाक बाल-भवना सारकी माची आनी बाल पुस्तकालयाची स्थापना करपाक फुडाकार घेतलो.
बाल-मन उडपी सुकण्यां वरीं आसता. भुरग्यांचें कल्पीत विश्व म्हणजेच अद्भूत विचारांचें भांडार आसता. सैमांतल्या विंगडविंगड घडणुकां विशीं तांकां व्हड कुतुहल आसता आनी आपले परीन चिकित्सक नदरेन तांचो अभ्यास करपाचो यत्न तीं करीत आसतात. ‘हें कशें?’, ‘हें कित्याक?’ अशे प्रस्न तांच्या मनांत तयार जायत आसतात. अशा प्रस्नाच्यो जापो सोदतां सोदतां संशोधनाचो आंकूर तांच्या मनांत किल्लता. ते खातीर तांच्या विचारांक फावो ती वाट दाखोवपाक बाल विज्ञान साहित्याची सामकी गरज आसा. तांच्या तन्न्या मनाक आभासी आनी अद्भूत जगांत व्हरून सोडपाक जाय. एका तेंपार लिसाच्या काण्यांनी (अॅलिस इन वंडरलॅण्ड) बाल मनाक अद्भूत जगांत व्हेले. सिंदबादान साहसी युगांत भोंवडांतले. आयच्या भुरग्यांक टॉम-जॅरीचे कार्टून आवडटात. अशा कार्टूनांचो उपेग तांच्या कल्पक बुद्धीची वाड करपाक वापरपाक जाय. हालींच अखील भारतीय कोंकणी परिशदेंत आधुनीक तंत्रज्ञानाचेर परिसंवाद जालो. तशें पळोवंक गेल्यार आयचो भुरगो आधुनीक तंत्रज्ञान वापरपाक प्रवीण आसा. साहित्यीक लोकांनी ह्या तंत्रज्ञानाचो बाल साहित्य निर्माण करपाक कसो उपेग करचो, हें शिकपाक जाय.
बाल साहित्य शालेय पाठ्यपुस्तकांतल्या अभ्यासक्रमांक आलाशिरो दिवपी आनी पुरक अशें आसल्यार बरेंच जालें. सैमांतल्या विविधतायेंल्यान बालमन वाडपाक लागता. सैमांतले तरेकवार फुलां- पानांचे रंग, तरांतरांचे किटक आनी प्राणी. सुकणीं आनी तांचे आवाज, तांचे घोंटेर आनी तांची जीण, अशा निरिक्षणांत भुरगो शिकत आसता. तेन्ना बाल विज्ञान साहित्याची मुखेल मोख भुरग्यांच्या निरिक्षण बुद्धीची वाड करपा खातीर आसपाक जाय. आमच्या घरांत वा गार्डनांत मुयो, मावल्यो, जल्ले अशे कितलेशेच किटक भोंवत आसतात. जल्ल्याक कितले पांय आसात असो प्रस्न विचारल्यार, भुरगो शाळेंत शिकयल्या धड्यांतली जाप सोदता. सूर्य आनी चंद्र हांचे मदलो फरक पुस्तक वाचून समजुपाक कठीण जाता. ते खातीर सातत्यान निरिक्षण करून हो फरक समजून घेवप सोंपें जाता. बाल विज्ञान साहित्यांतल्यान सैमाचें निरिक्षण करपाक प्रवृत्त करपाक येस मेळ्ळें जाल्यार बाल विज्ञान साहित्याचो मुखेल हेत साध्य जालो अशें म्हणचें पडटलें.
सद्या सोशल मिडिया आनी हेर ई- माध्यमांक लागून छापील लिखाण वाचप्यांची संख्या उणी जायत आसा. हें दुखणें सगल्या भाशांच्या वांट्याक आयलां. कोंकणीचे बाबतींत सांगपाचें जाल्यार मुळांत कोंकणी वाचपी कमीच आशिल्ले. आतां तर आनीक कमी जावपाक लागल्यात. अशा परिस्थितींत बाल विज्ञान साहित्याचो विचार करप कठीण जाता. वाचक मेळनात म्हणून बरोवप्यांक प्रोत्साहन मेळना वा विज्ञान साहित्य ना म्हणून वाचक नात? हो प्रस्न उबो जाता.
बाल साहित्य हेर साहित्य प्रकारां भशेन कल्पक आनी सर्जनशील कलाकृती आसा. आमचें कल्पना विश्व कितलेंय अफाट आसलें, तरी खंयचीय एक कल्पीत गजाल साहित्यीक कलाकृतींत हाडपाक खाशेली कुशळटाय लागता. ताका लागून विज्ञानीक साहित्य बरोवप बरेंच कठीण जाता. विज्ञानीक म्हायती आनी संकल्पना कथेच्या रुपांत मांडप आनी तेंय मुळावे संकल्पनेक मार दिनास्तना मांडप, तशेंच तें जाता तितलें सोंपें आनी थोड्या उतरांनी जावपाक जाय, हें व्हड आव्हान.
बाल विज्ञान साहित्याच्यो मुखेल हेत म्हणजे बाल अवस्थेंत भुरग्यां मदीं विज्ञान विशयांत रुची वाडोवप आनी फुडले यत्तेक विज्ञानाचो अभ्यास सोंपो जावंचो, असो मानलो जाल्यार, आमकां दोन पांवड्यार विचार करचो पडटलो. एक म्हणजे मुळाव्या शिक्षणीक पांवड्यार आनी दुसरें माध्यमीक पांवड्यार. गोंयच्या शालेय वेवस्थेचो विचार केल्यार ह्या दोन पांवड्यांर शिक्षणाचें माध्यम बदलता. मुळाव्या पांवड्यार जर कोंकणी विज्ञान परिभाशा वापरली तर फुडल्या यत्तेक विज्ञानाची नवीन परिभाशा शिकची पडटली. तेन्ना भुरग्यांमदीं गोंदळ आनीक वाडटलो. खरें म्हणल्यार भुरगो जेन्ना सकयल्या पांवड्यानवयल्यान वयल्या पांवड्यार वता, तेन्ना ताका सकयल्या पांवड्या वयल्या अभ्यासाचो फायदो जावपाक फावो.
ते खातीर विज्ञानाची भाशा सारकी आसपाक फावो. हो मुद्दो मांडपाक एक खाशेलें कारण आसा. कोंकणी भाशेंत विज्ञानाची परिभाशा करपाचें काम चलता. प्रत्येक प्रादेशीक भाशेंत हो उपक्रम खूब तेंपाच्यान चालू आसा. विज्ञान ही स्वतंत्र ज्ञान प्रणाली आसा. तेन्ना तिका पर्यायी परिभाशा तयार करून भुरग्यांच्या फुडाराक कितें फायदो जातलो? हाचेर भासभास जावंची.
हालींच गोंयचे एके नामनेचे प्रकाशन संस्थेन ल्हान- ल्हान बाल साहित्य पुस्तकां छापपाचो बरो उपक्रम हातांत घेतला. तातूंतल्यान परिसर ज्ञान आनी पर्यावरणाचेर उजवाड घालपाचो यत्न जाता. तातूंत बाल विज्ञानाचोय आसपाव जावचो आनी ह्या उपक्रमाक बरें येस मेळचें.
विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
