कोंकणी नाटकांची सर्त

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कला अकादमीची वर्सुकी कोंकणी नाटकांची सर्त जाहीर जावपाची आसा. ती घोशणा जातकच, प्रवेशिका बी येतकच वेळापत्रक कार्यावळ निश्चीत जातली. ताका वेळ वता. आतां सर्त फेब्रुवारींत जातली काय मार्चांत तें अजून कळना.
हे सर्तींत आनी बाकिच्याय सर्तींत एकेकदां आमी अणभव घेतला तो असो. कठीण आनी कोणाक कळना असली संहिता घेवप. ब्लॉकींग बी करून तातूंत दर्जेदार तंत्रीक आंगांचें मास भरून धश्टपुश्ट करून सादर करप. दिग्दर्शक, नटसंच, परिक्षक हांकां ती कितली समजल्या हें समजप कठीण. ह्या नाटकाक परिक्षकांनी वस्तादपण दिवप. अशा एका वस्तादपण मेळयिल्ल्या वळखीच्या दिग्दर्शका कडेन हांवें नाटका विशीं जाणून घेवपा खातीर चर्चा केली. पयलीं परबीं दितकच ताका बरें दिसलें. गुळगुळावप वा पोळे कायलोळ्यो घालप म्हळ्यार कितें तें ताच्या उखलाप्या जापां वेल्यान हांव शिकलों. तात्वीक चर्चा करप ताका पसंत ना हें कळ्ळें. परिक्षक फक्त गूण घालपाचें काम करतात. इनामां थारायतात. उलोवप, संवाद सादप, भासाभास करप आनी तिवूय बी रसीक प्रेक्षकां कडेन हें तांकां तशें शक्यूच आसना. Absurdism, Existentialism आनी हेर कांय विचारधारांचो आनी संकल्पनांचो वा नाट्य तरांचो प्रयोग जाता. पूण ताचो वापर करतना आपणाक खोलायेन अभ्यास आसा मूं, हाची खात्री दिग्दर्शकाक आसूंक जाय.
मार्चांत बी सर्त जातकच कितें जाता हाचो विचार जावंक जाय. फक्त ती सर्त घेवंक जाय म्हणून भोगावळ कशी एकदांची कवळूंक जायना. मार्च म्हळ्यार भुरग्यांच्या परिक्षेचे वेध. अंदूं लोकसभा वेंचणुकेचें वातावरण. कला सादरीकरणाक एक मूड आसता. कारण सगळे पार्टी, कलाकार हे प्रापंचीक मनीस. ते उमेदीन नाटक करतात. नाय जाल्यार शालेय एकांकी सर्त आनी म्हाविद्यालयीन सर्त हांकां कला अकादमीन एम्बार्गो लागू केलाच. तो केन्ना मेरेन तेंवूय कळना.
हालींसराक ही एक नवी मोद मुखार आयल्या. एब्सट्रॅक्ट आर्ट म्हळ्यार अमूर्त कला म्हणत तकलेक ताण दिवपा सारकी चित्रकला दिवप. प्रायोगीक नाटक म्हणत विदेशी नाटकांचे अणकार सादर करप. विदेशी नाटकांची फाटभूंय, तो काळ, ती समाज संस्कृती आमकां जिरता, कळटा, पचता काय कितें हाचें धंगण इल्लेंशें बाळगूंक जाय. सर्तीचें नाटक हें एलीट म्हळ्यार बुध्दीजीवी गुणग्राहक रसिकां खातीर आसता हें खरें. पूण तें करतल्यांनी ज्या लोकांक कळना तांकां गणितांतलें प्रमेय सोडोवन दाखयतात तशें सांगूंक कळूंक जाय. अमूर्त कविते भशेन अशेंच सोडून दिल्यार कशें जातलें? हाका कॅलिडोस्कोपीक अर्थसया आसतात, तुवें समजुपाचें कितें तें समजून घेवपाचें अशी सारवासारव करूंक उपकारना. कितेंच संदिग्ध उरूंक फावना. काव्यमय आसूं, प्रतीक प्रतिमा येवं पूण हें सगळें कळपाक जाय. स्फटिकासारके स्पश्टतायेन.
गोंयांत कलाकारांचो उणाव ना. बरे सृजनशील कलाकार आसात. ज्येश्ठ कलाकार उमेदीन वांटो घेतात. शास्त्रीय शिकप घेतिल्ले नाट्य कलाकार नवे प्रयोग करतात हें देखदिणें.
कोंकणी नाटक सर्तीचो विकास आनी उत्क्रांती हाचे आमी साक्षिदार. सर्त सुरू जाली तेन्ना उण्योच पांच प्रवेशिका येवपाक मारामार जाल्ली. कोंकणी म्हालगड्यांनी ते खातीर कश्ट घेतले. अभिनेत्री मेळप कुस्तार जातालें. संहितांचो दुकळ आशिल्लो. पूण त्या बुन्यादी संक्रमण काळांतल्यान ही सर्त घट्ट उबी जाली. आज सरासरी वीस नाटकां जातात.
नाटकाचो शब्दरुपी सांगाडो नाटककार तयार करता. तातूंत नट, दिग्दर्शक, तंत्रज्ञ हे एकवटीत टीम पांवड्यार जीव भरतात. त्या सांगाड्याक हाडां मांस शिरो भरतात. नाटकाच्यो तालमी लेगीत पळोवप आनंदाची प्रक्रिया आसता. हांवें भुरगेपणांतल्यान हाचो आनंद घेतला. अजून घेतां. म्हजें नाटक, वा अणकारीत नाटकाच्यो येसायो पळोवपाक हांव वतां. पूण आयोजकांक कसलीच हरकत आसना. कांय सुचोवण्योय दितां. पूण ते वाजेनात. कारण तांकां दोन गजाली खबर आसतात. एक- हांव हे प्रक्रियेंतल्यान कलेचो आनंदी रोस पियेतां. दोन- नाट्यप्रयोगाचो कण कण, खीण खीण लोकांक खोस दिवपी थारचो ही म्हजी तळमळ तांकां कळटा.
कोंकणी नाटकां संदर्भांत आनीक एक गजाल सांगन दिसता. वाचीक अभिनय आनी उच्चार. शुध्दीकरणूय बी. जंय दोन तीन बरे कोंकणी शब्द आसात थंय हेर उतरांची गरज आसना. कोंकणीक आपलो खेरीत सुगंध आसा. लय आसा. नाद आसा. उलोवपाचो एक ढंग आसा. तें सगळें नीट जालेंना जाल्यार विरूस जाल्ले भशेन जाता. हो सगळो कोंकणीचो योग्य बाज तपासपा खातीर परिक्षक मंडळांत एक कोंकणी नाटककार वा साहित्यीक जाय. चड करून कला अकादमीत तसो एक परिक्षक दवरताच.
सर्ती खातीर नाटक जाता तेन्ना नटांक एक वेगळे तरेचो ताण आसता. सगळें कशें टायमा भितर टायमींग सादून जावंक जाय. उजवाडाचे झोत, पार्श्वसंगीत हें कांटेकोरपणान जुस्ताक जुस्त जावंक जाय हें चेपण आसता. ताका लागून लोकांक प्रेक्षणीय प्रयोग पळोवंक मेळटा. अशे कितलेशेच प्रयोग आमी पळेले. दर्जेदार नाटकां पळेलीं. जीं मनाच्या मंचार अजून परत पळोवं येता अशीं कोरून उरल्यांत. कलाकृतींचो आनंद तो हो.
नाटक उबें करपाक सादारण दोन म्हयने तरी येसायो लागतात. दरेक दीस येसाय जाताच शी ना. हें सगळें मतींत घेवन सर्तीची प्रक्रिया सुरू जावप आनी येसायेचो काळ हांचे मजगतींचें समीकरण संतुलीत आसा काय ना हाची खात्री करूंक जाय. कारण ‘अ’ गट मराठी नाटक सर्त 26 तारखेक सोंपता. कारण त्योच संस्था कोंकणी नाटक सर्तींत वांटो घेतात.
सर्तीचो दर्जो आसा ताचे मापदंड खूब आसात. दर्जो अचल म्हळ्यार स्टेडी दवरप भोव गरजेचो आसता. तो तगोवन उरप गरजेचें!

मुकेश थळी
फोंडें