कोंकणी उलय….

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

हालींच एका देवळांत गेल्लो. थंय एक भक्त तल्लीन जावन कानडींत भजन गायतालो. गोड आवाज आनी लयबद्ध चलिल्ल्या त्या गायनांत भाशेचो कसलोच अडसर नाशिल्लो. त्याच दिसा शेजारच्या गांवांत एका मठांत पंढरपूर वारीच्या निमता वारकरी एकठांयिल्ले. हाचो फायदो घेवन एक धूर्त राजकारणी स्वताचो गुपीत उद्देश सादूंक सोदतालो. थंयसर ताणें राजभास, ते विशींचो वाद, गोंयचे राजकारणी आनी राजकारण ह्या विशयांचेर आपली सुभाशितां वारकरी समाजा सामकार मांडली. देवूळ, आश्रम, मठ आनी थंय सरले स्थापींत देव सदांच सगळ्यांची वायट-बरी गाराणी, मागणी, नवस, मुकाट्यान आयकून घेतात. मात फावो त्या वगतार आपणाक जाय तोच ते निर्णय दिता. तोवूय कसल्याच वादांत पड नासतना.
आतां असले प्रश्न, विशय, मतां मांडूक देवूळ, आश्रम, मठ हांचो केल्लो उपेग बरो काय वायट? तांचो उपेग भक्ती सोडून हेर गजालीं पासत करूं येता काय ना? हाचेर भासाभास जावं येता. कांय वर्सां आदीं कोंकणी भाशा मोगींनी “कोंकणी उलय, कोंकणी बरय, कोंकणींतल्यान सरकार चलय” अशी घोशणा दित त्या वेळच्या सरकारार चेंपण हाडपाचो बरोच यत्न केल्लो. कोंकणी भाशेक सरकारी मळार हाचो कितलो फायदो जालो तें हांव नकळ. खंयच्याय गजालींत जेन्ना सातत्य उरना ती केन्नाच फळादीक थारना. चळवळी विशीं म्हणत तर नाच्च. आनी ह्यो चळवळी जर राजकी आकसा पासत सुरु केल्ल्यो तर निखालस ना. पावला-पावलार, ऊठ-सूट मेळटा त्या विशयाचेर चळवळी सुरु करीत तर मराठी म्हणण्या प्रमाण “ रोज मरे त्याला कोण रडे” अशी गत जाता. हें सांबाळ, तें वाचय, हें नितळ दवर, तें राख, हाका वाचय, ताका मार नांवान सुरु जाल्यो चळवळी आयज खंय मेरेन पावल्यात, ते कळूंक मार्ग ना. तेच लोक, तीच खुमणी, त्योच खबरो, सगळ्यो गजालीं फक्त आमी जाणा, आमीच सर्वेसर्वा असल्यांची पालुपदां आयकून लोक बेजारल्यात. तातूंत ह्या चळवळी लोकांची मोख वेंचीक आसत तर ती कोणें कोणाचें कितें तरी सादोवपा पासत चालू केल्या हें आतां मेरेन सामान्य लोकांक कळटा. आनी हांगा अन्याय करतल्यांचें फावता. तांणी केल्ल्या कुकर्मांचेर लोकांची जाय ती नदर पावना. चळवळीक सामान्य भौसाचो जाय तो तेंको मेळना. तांणी नस्ती केल्ली कुकर्मा निरसून वतात. उपरांत कर्म करपी तो वा ती आपणाली कसलीच चूक ना हें सडेतोडपणान सोशल मिडिया वा खाजगी टिवी चॅनलां वरवीं वायरल करता. घरा घरांनी जेवणा मेजार बसून लोक तें रुचीन पळयतात आनी आयकतात.
हें सगळें याद जावपाचें कारण म्हणल्यार काय दीस फाटीं म्हज्या एका वळखीच्या मनशान “कोंकणी उलोवपाची अकादमी” सुरू करपाचो प्रस्ताव मांडलो. हांवे ताचें म्हणणें आयकून घेतलें. जायत्या शाळांनी कोंकणी शिकपी भुरगी थंय जशी ती शिकयतात तशीं शिकतात. ताचें म्हणणें कोंकणी शिकप हें फक्त बरपा पुरते मर्यादीत उरूं नज. त्या भुरग्यांनी माचयेर वा भौसा मदीं भिये नासतना अस्खलीत कोंकणी उलोवंक जाय. कसलीच भीड मुरवत दवरी नासतना. ह्या भायर भायल्यान आयिल्ले बिगर कोंकणी लोकांक टार्गेट (मोख) करून सगळ्यांक वेव्हारीक कोंकणी शिकोवंक जाय. जाका लागून गोंयभर कोंकणी उलोवपांत एकचारपण येतले. ताचो हो विचार एकदम बरो हातूंत मातूय दुबाव ना. खुबश्या भासांनी प्रमाण बरप खंयचे? हाचेर आयज लेगीत भासाभास चलता हि गजाल खरी. तरी लोकांनी निखटी कोंकणी उलोवचीं ही ताची येवजण खऱ्यांनीच तोखणाय करी सारखी.
कारवार जिल्ह्यांतल्या अंकोला तालुक्यांतल्या टेंकणकेरी नांवाच्या वाड्यार म्हजें आजोळ. म्हाका समजीकाय आयल्या, तेन्ना सावन म्हजी आवय आमच्या लागीं कोंकणी उलयताली. बापायचे सोयरे- धायरे आवयक कारवारी म्हणी. म्हजी आवय घरांतल्या सगळ्यांवरी कोंकणी उलयतालीं. कारवारी कोंकणी वेगळी रितीन उलोवप जाता, हें हांव नकळ आशिल्लों. जे वेळार म्हजी मावशी, मामा आमगेर पयले फावट आयली त्या वगतार म्हजी आवय आनी ती उलयतात ती कोंकणी कानार पडली. ती कोंकणी जावन लेगीत वेगळी आशिल्ली. हांव ते भाशेक कारवारी कोंकणी म्हणूंक लागलो. गोंयांत कोंकणी उलोवपांत जशें जायत्या फावट लुबड्यां रुपांतली पुर्तुगाली उतरां येतात, तशेंच त्या कारवारी कोंकणींत खुबश्या वेळार कन्नड शब्द येताले. फुडें मंगळूर तशेंच केरळ कोची पावता मेरेन आमी गोंयांत उलयतात ती कोंकणी साप्प बदलत वता म्हणपाचे कळ्ळें.
म्हज्या मामान साश्टींतल्या AVC (असोल्णा, वेळ्ळी, कुंकळी) वाठारांतल्या क्रिस्तांव घरब्यांतल्या चलये वांगडा लग्न /काजार केल्ले. म्हजी मामी आदीं सावन मुंबय रावपी. तिका कोंकणी उलोवप जमनाशिल्लें. म्हजी मामे भयण मात कारवारी कोंकणी उलोवंक शिकिल्ली. सुटीयेंत गोंया आमगेर वा मामागेर ती रावंक आसताली तेन्ना तिचो कोंकणी उलयतल्या भाशे विशी गोंदळ जातालो. कारण कारवारी कोंकणी, गोंयच्या क्रिस्तांव घराब्यांतली कोंकणी आनी आमी घरा उलयतात ती कोंकणी वेगळी जाल्ल्यान नायलाजान ती इंग्लीश भाशेचो आधार घेवन सगळ्यां लागीं उलयतालीं. माया म्हयन्यांत गोंया “उजो जाता, कालोर जाता तोच उज्या धग” म्हण तिका समजाय सर म्हज्या आवयक बरेच कुस्तार जातालें. आयज म्हाका म्हज्या मामे भयणीची अडचण लक्षांत येता. तिच्या घरात काकान “म्हजे” म्हणिल्लें उतर खरें काय मामा म्हणटा तें “म्हाजे” खरें असल्या घुस्पा-गोंदळांत ती पडटाली जावंये. पयलींच प्रमाण भाशे विशीं वाद आसा थंय हालींसराक कांय भाशा तज्ञ नवीन भाशेचे प्रयोग करतात. ती वाचल्या उपरांत बिगर कोंकणी मनीस असल्या कोफुसांवांतल्यान आपली कोंकणी उलोवपां तयार करता. जाती- पातींचेर वांटून गेल्या ह्या समाजांत समता नांवान जशी एक नवी जात तयार जाता, तशेंच भाशेचे जाता. म्हण समान कोंकणी उलोवप शिकोवपाचो ताचो विचार वायट दिसलो ना. मात त्या समान कोंकणी उलोवपा विशींचें प्रमाण कोंकणी भाशा तज्ञांनी थारावचें पडटले.
हें सगळें जायसर आयज सगळ्यांत चड गरज आसा ती कांय राजकी मुखेली आपल्या जाहीर भाशणांनी तशेंच मोबायल घेवन ब्रेकिंग बातमी दिवपी बातमीदार उलयतली कोंकणी सुदारपाची. “हे सादरीकरण केल्ले वतले”, “हाचेर उपाय घेतले वतले” गोंयांत कोरोना परस चड नेटान ह्या कोंकणीचो संसर्ग वाडीक लागला. जाता तितल्या बेगीन जर हाचेर वाशिन सोदलें ना तर हो एक नव्या कोंकणीचो सोद अशें “जाहीर केल्ले वता” हीं उतरां आमचेर आयकुपाची पाळी येना जाल्यार पुरो म्हूण गोंयबाबा लागीं मागणें.

दादा हेगडे
9518942298