कोंकणीच्या वावरांतल्यानूच जाप दिवया…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भाशावादानूच न्ही तर कसल्याच वादान कोणाचेंच बरें जावपाचें ना. वाद करून लोकांक झगडत दवरून बरें जालेंच जाल्यार तें राजकारण्यांचें. भाशेचें राजकारण करुया नाका. इल्लेशें आमचें गोंय. आजून मेरेन तरी शांती, मोग आनी एकचारा खातीर फामाद आसा.

कोंकणी- मराठी वाद हो गोंयाक नवो न्ही. खंयचेच गजालीन जावंक ना तितलें गोंयच्या साहित्याचें लुकसाण जालां तें ह्या वादान. जिवार लेगीत उदार जावन दोनूय वटेनच्या भाशामोग्यांनी आपआपले भाशेची तळी उखलून धरली. त्या त्या वेळार जें समयोचीत आसलें तें तें ह्या म्हालगड्यांनी केलें. त्या उपरांत गोंयांत कोंकणीक राजभाशा आनी मराठीक समान दर्जो असो निर्णय जालो. त्या निर्णयाच्या उपरांतूय खंय खंय भाशेचे खुर्चे वयल्यान आपआपल्या माटवांनी साधकबाधक चर्चा चालू आसा. आनी कितें खटखूट जालें काय भितर भगभगपी कांय किटी सूर मारून वयर येतात आनी आपल्या मतांचें प्रदर्शन करून परत लुप्त जातात.
95 व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या निमतान हो वाद परत धवाळ्ळो. गोंयकार लेखक आनी कार्यकर्ते दामोदर (भाई) मावजो हांकां मुखेल सोयरे म्हण ह्या संमेलनांत आपोवणें आयलें. खरें तर ही समेस्त स्वाभिमानी गोंयकारा खातीर अभिमानाची गजाल. पूण मराठी साहित्य संमेलनाक कोंकणी मनशाक आपोवप हें कांय भाशाप्रेमींनी पळयताना आपल्या आपल्या कपाटांतलीं, माळ्यावयलीं, पेटयेतलीं वक्लां काडलीं आनी आपल्या सयत हेरांच्या दोळ्यांक लावन ही गजाल पळयली. तातूंतल्यान परत एकदा ह्याच वादाक तोंड फुटलें.
नवे पिळगेक हे वाद नाकात. भाशीक वादा परस आमचे भाशेची उदरगत कशी जातली हें आमी चिंतपाक जाय. कारण जरी कोंकणी आयज राजभास जाल्या तरी सरकारी फायलींत ती आजून दिसना. सरकारी पत्रवेव्हार, दस्तावेजीकरण सगळें इंग्लीशींत जाता. बाजारांत गेल्यार लेगीत आमी हिंदी उलयतात. कोंकणीचो चडांत चड वापर कसो जातलो हें पळोवप गरजेचें आसा. कोंकणी – मराठी वादाचें तशें सामान्य मनशाक व्हडलेशें पडून वचूंक ना. गोंयकार भोव भाशीक. अशें भोव-भाशीकत्व कांय मोजक्याच राज्यांनी आसा. तरी खूब गोंयकारांक एकेय भाशेंत सारकें व्यक्त जावपाक येना, असो आरोप आसा. आसूं. तरी आमी आमचो मुद्दो दुसऱ्या मेरेन प्रभावीपणान पावोवपाक शकतात. कारण आयकुपी कानूय बी भोव-भाशीक आसतात. दुसरे भाशेंतले कांय शब्द आमी सामके आमचेच करून उडयतात. आनी तातूंत कितें व्हडली चूक आसा अशें कोणाक दिसय ना. भाशा विकसीत जावपाची तिवूय एक प्रक्रिया आसतली. कारण आतां एके भाशेंत प्रमाण आशिल्ले शब्द आयात केल्ले आसूं येतात.
भाशा हें व्यक्त जावपाचें माध्यम. अभिव्यक्तीचें साधन. तातूंतल्यान मनीस आनीक आनीक समृद्ध जायत वचपाची प्रक्रिया घडत रावप अपेक्षीत आसा. भाशावादानूच न्ही तर कसल्याच वादान कोणाचेंच बरें जावपाचें ना. वाद करून लोकांक झगडत दवरून बरें जालेंच जाल्यार तें राजकारण्यांचें. भाशेचें राजकारण करुया नाका. इल्लेशें आमचें गोंय. आजून मेरेन तरी शांती, मोग आनी एकचारा खातीर फामाद आसा. कोंकणी, मराठी हांगा झगडत उरतात आनी व्हड संकटा कडेन दोनूय भाशाप्रेमी आडनदर करतात. इंग्लीशीच्या आक्रमणाक लागून जगभरांत कितल्योशोच ल्हान भाशा सोंपल्यात. हांगाय कोंकणी, मराठी जरी मनाकाळजाची भाशा आसली, तरी पोटाची भाशा इंग्लीश जाल्या. सगळें जग सध्या पोटा फाटल्यान धांवत आसा. अशा समयार आमी कितें करपाक जाय? तर उदगीरच्या व्यासपिठा वयल्यान भाईन सांगलें तेंच. “सहअस्तित्व”
खरें तर कोणाचो दुस्वास करप समा न्ही. आपल्या शेजारी मनशाचो, लोकांचो, राज्याचो, देशाचो, भाशेचो, संस्कृतीचो कोणाचोच. “अग्री टू डीजअग्री” असो एक सिद्धांत आसा. आपल्या इतलोच दुसऱ्याक स्वताचो विचार, मत, अभिप्राय दवरपाचो अधिकार आसता. जर आपल्या मताचो आदर दुसऱ्यान करपाक जाय अशें आपल्याक दिसता जाल्यार आपूण दुसऱ्याच्या मताचो आदरूय करपाक जाय. भले तें मत आपल्या विचारांच्या विरुद्ध आसूं. दुसऱ्याचीं मतां पटनात जाल्यार वाद सोंपोवन संवाद कित्याक सुरू करचो न्ही? मनशाचे बुद्दीचो वापर कितें तरी सृजनशील विधायक करपा खातीर आसा. विचारशील जावया. तातूंतल्यान मनशाची जात सोडून जनावराचें रुपडें ओडुया नाका. सामके सकयले पातळे वयली टिका कोणूय करता तेन्ना जाचेर टिका जाल्या ताचे वांगडा टिका करप्याकय लोक जोखतात. वाचक तितले सुज्ञ आसतात. म्हण उतरां पयलीं जोख आनी मागीर मोख अशें म्हलगड्यांनी सांगलां तें फट न्ही.
सहअस्तित्वाची भावना आमकां मुखार घेवन वचपाक जाय. कोणाचो दुस्वास करपाचो ना. हो मुखेल हेत दवरून बारा वर्सां पयलीं आमी सत्तरींत भेदविरहीत अशी “साहित्य मंथन” ही संस्था सुरू केली. फाटल्या एका तपान आमी हें दाखोवन दिलां. ह्या व्यासपिठार सगळ्या साहित्यिकांक जागो आसा. फाटल्या एका वर्सा सावन प्रकाशीत जावपी त्रैमासीक डिजीटल अंक आनी ग्रामीण साहित्य संमेलनाचे स्मरणिका अंक, हे भौभाशांचें साहित्य आस्पावीत करून प्रसिद्ध केल्यात. खरें तर एकेच भाशेंतल्यान हो सगळो आटाप आमी केल्लो जाल्यार व्हड संस्थां कडल्यान आनी सरकारी पातळेचेर ताची दखल लोक घेतले आसले. पूण हीं प्रलोभनां कुशीक दवरून समाजाच्या शाश्वत विकासा खातीर काम करप गरजेचें आसा, हें आमी हेरलें. ह्या आमच्या वावरांत गोंयभरांतल्या कोंकणी साहित्यिकांचो मोटो आदार आमकां मेळ्ळो. व्हड मनान लेखकांनी मदत केली. कांय मराठी जेश्ठ लेखकांनी आदार केलो. तर कांय जाणांनी आमचेर शिक्के मारले. मंचाचो वापर करून घेतलो. तरी कांय हरकत ना. आमी काम थांबोवंक ना.
सगळ्यांक जाप दिवपाक बसपा परस साहित्य निर्मणी करप, नवीन लेखकांक आदार दिवप, प्रोत्साहन दिवप, बरे साहित्यीक कशे घडटले तें पळोवप. हे खातीर रात-दीस काम करीत रावप जशें कोंकणी भाशा मंडळ सारकिली संस्था करता, तशें काम करीत रावप हेंच उत्तर.

नमन सावंत
9765031800