कोंकणीचो पेझाद खांबो – डॉ. हरिश्चंद्र नागवेंकार

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

1967 वर्सा गोंयांत जो इतिहासीक जनमतकौल जालो त्या आंदोलनांत हरिश्चंद्रबाबान मोलादीक योगदान दिलां. तांचे लेख कार्रेगाद आसताले. गोंयाक स्वतंत्र अस्तित्व कित्याक जाय, खंयच्या म्हालवजार जाय ताचेर तांणी राष्ट्रमतांतल्यान आपले विचार मांडले.

भुरगेपणांतल्यान कोंकणी खातीर वावुरपी कांय खांबे आमी पळेले.प्रामाणीकपणान, तनमनधन ओंपून सेवा करपी निसुवार्थी अशे
हे महानुभाव. तांणी कोंकणीक मानाची सुवात मेळोवन दिवपा खातीर खूब योगदान दिलें. हरिश्चंद्रबाब ह्या मानेस्तांतले. सदांच चैतन्यमयी व्यक्तीमत्व. आत्मविस्वासान भरिल्ले. शिकोवपा वांगडाच तांणी संपादन बरे तरेन केलां. तांणी राष्ट्रमत दिसाळ्यांत काम केलां. संपादक चंद्रकांतबाब केणी हांचे कडल्यान संपादनाच्यो बारीकसाणी शिकून घेतल्यात. कालीका ह्या दैवज्ञ ब्राह्मण समाजाच्या नेमाळ्याचें संपादन तांणी केलां. कायम वाचपी, चिंतपी, उद्यमी, क्रियाशील असो हो कोंकणी भक्त. वास्कोच्या एम. ई. एस.कॉलेजीचे आदले प्राचार्य म्हूण तांची सेवा मोलाची आसा.
तांचो जल्म 3 मार्च 1941 दिसा जाल्लो. गोंय, गोंयकारपण आनी कोंकणी हें तांच्या आवडीचे विशय. कोंकणी, मराठी आनी इंग्लीश ह्या तिनूय भासांचें वाचन लेखन ते करताले. तांचीं भाशणां म्हाका आवडटालीं. एक दीस ते गोमंत विद्या निकेतन सभाघरांत भाशण करताले. उलयतना सिम्पथी आनी एम्पथी म्हळ्यार कितें हें तांणी फोडणिशी विस्कटावणी करून स्पश्ट केलें. सिम्पथी म्हळ्यार सहानुभूती आनी एम्पथी म्हळ्यार सम-अनुभूती हीं दोन पर्यायी उतरां तांणी सांगलीं. उतरांची ही संपादकीय नदरेन गरजेची बारीकसाण तांचे ठांय आशिल्ली. अभ्यासू संशोधक नदर आशिल्ली. तांचें उलोवप स्पश्टतेन भरिल्लें आसतालें. सामकें तार्कीक. गुळगुळू कायलोळ्यो केन्नाच ना.
कोंकणींत तांणी रचिल्लें आस्वादन हें समिक्षात्मक पुस्तक म्हळ्यार ह्या मळा वेलें घटमूट मुळावण. भीड दवरिनासतना कितें बरें आनी तें कित्याक, तशेंच कितें आवडलें ना आनी ताचीं कारणां हरिश्चंद्रबाबान आपल्या बरपांत मेकळेपणान बरयल्यांत.
राष्ट्रमत दिसाळें जनमत कौलांत गोंयच्या स्वतंत्र अस्तित्वा वटेन आशिल्लें. कोंकणी वटेन आशिल्लें. हरिश्चंद्रबाबालें घर राष्ट्रमता लागींच. ताका लागून तांकां ही सेवा आवडीन आनंदान दिवप म्हणजे एक उत्सव कसो जाल्लो.
जबाबदाऱ्यो आंगार घेवप, आव्हानांक फुडो करप हो हरिश्चंद्रबाबालो एक खेळ कसो. तातूंत तांचें प्रशासन आनी संघटण हे गूण दिसताले. चंद्रकांतबाब दौऱ्यार आसल्यार वा कार्यालयांत नासल्यार ते हरिश्चंद्रबाबा कडेन निश्चीतपणान पेपराचें येरें दिताले. हरिश्चंद्रबाब अग्रलेख बरोवपाचे, बातम्यांक माथाळे दिवपाचे आनी हेर काम सहजतायेन करताले.
1967 वर्सा गोंयांत जो इतिहासीक जनमतकौल जालो त्या आंदोलनांत हरिश्चंद्रबाबान मोलादीक योगदान दिलां. तांचे लेख कार्रेगाद आसताले. गोंयाक स्वतंत्र अस्तित्व कित्याक जाय, खंयच्या म्हालवजार जाय ताचेर तांणी राष्ट्रमतांतल्यान आपले विचार मांडले. नितळ उदका लोटा वरी आपले मुद्दे मांडप, योग्य मखलाशी करप, धारदार युक्तीवाद मांडून विरोधकांचे पोके मुद्दे खोडून काडप हें तांचें खाशेलेपण.
कोंकणी भाशा मंडळाच्या कार्यकारिणीचेर तांणी काम केलें. त्या काळांत कोंकणी भाशा मंडळाचो ‘कोंकणी’ हो दिवाळी अंक येतालो. हरिश्चंद्रबाबांच्या संपादना खाला कांय सुंदर संग्राह्य दिवाळी अंक आयले. भार आयिल्ले वरी कोंकणी लेखक तेन्ना बरयताले. तांकां बरयत दवरपाचें काम ह्या कुशळ संपादकान केलें.
अर्थशास्त्र हो तांचो विशय. गोंयचें मीठ ह्या विशयाचेर तांणी डॉक्टरेट केली.
निवृत्त जातकच तांणी ‘सुनापरान्त’, ‘भांगरभूंय’ ह्या दिसाळ्यांनी लेख बरयले. ओपिनीयन पोलाचेर आदारीत तांचें ‘कौल’ हें पुस्तक जनमत कौला विशीं जाणून घेवपी अभ्यासकाक खूब म्हायती दिता. तांचें आनीक एक पुस्तक म्हळ्यार ‘पुरुषोत्तम काकोडकार- जिवीत आनी वावर’. हालींच तांणी एक कोंकणी कविता संग्रह उजवाडायिल्लो. सूर मेळ्ळे, वाटेंत वनांत. ह्या कौल प्रकाशनाच्या कविता संग्रहांत सूक्ष्म, बारीकसाण आशिल्ल्यो काव्यरचना आसात. पक्व कविता आसात. तांणी एक मल्याळम कादंबरी शेजारी ह्या नांवान कोंकणींत अनुवादीत केल्ली. या पुस्तकाक साहित्य अकादेमीचो 2000 वर्साचो अणकाराचो पुरस्कार मेळ्ळा. परिक्षक, मार्गदर्शक म्हूण तांणी साहित्य अकादेमीच्या वेगळ्यावेगळ्या प्रकल्पांचेर काम केलां.
आयज आमच्या समाजांत तळमळीन, पोटतिडकीन काम करपी आनी ताचो आनंद घेवन हेरांक प्रेरणा दिवपी मानेस्त कमी जाल्यात. हरिश्चंद्रबाब पयस जावप म्हळ्यार एक व्हॅक्यूम जावप. कोंकणी खातीर जबर लुकसाण हें. खंयच्याय कार्यावळींत हरिश्चंद्रबाब मेळटाले तेन्ना खणखणीत आवाजांत, भेदक नदरेन पळेत हडकिताले. वासपूस करप मना पसून. तुजें वाचतां, अमूक आवडलें अशें सांगपी हो लेखक. गंभीर मूड पूण मदीं मदीं ज्योक करून खळखळून हांसपीय बी. आकाशवाणीचेर येताले तेन्ना म्हाका पळोवन कोंकणीच्यो, साहित्याच्यो, लेखकांच्यो खूब गजाली सांगताले. रुचीन. तांचो भेस सदांच अपटुडेट आनी प्रसन्न आसतालो.
हरिश्चंद्रबाबान आपली जीण सजयली ती कोंकणी सेवेन, गोंयचे सेवेन. तांचें जिवीत आनी वावर हे पसून शिकतल्याक खूब शिकूं येता. प्रेरणा घेवं येता. सगल्यांनी ती घेवप हीं तांकां खरीं आर्गां. हरीश्चंद्रबाबांक नमळायेन आर्गां!

मुकेश थळी
फोंडें