कोंकणीचेर आनीक अन्याय नाकात

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कोंकणी सांगातान जर मराठी राजभास जाली जाल्यार कोंकणीची ‘एकमेवता’ नश्ट जातली. एक गोंय सोडल्यार कोंकणीक दुसरो हक्काचो प्रदेश ना. देखून मराठीची मागणी ही नितीक धरून ना.

राजभास प्रस्नाचेर 36 वर्सां आदी गोंयांत मोटें महाभारत घडलें. नीज गोंयकार तेन्ना आपणाल्या मायभाशे खातीर 555 दीस झुजले. मतींत धरपा सारकी गजाल म्हणचे कोंकणी गोंयची राजभास जावची हे पासत तें झूज नासलें. कारण कोकणी राजभास जावपाक तेन्ना कोणाचोच विरोध नासलो. कोंकणी सांगातान मराठीय गोंयची राजभास जावची अशी काय जाणांची तेन्ना मागणी आसली. आनी हेंच संघर्शाचे खरेलें कारण आसलें.

नीज गोंयकार कोंकणी गोंयची राजभास जावची अशी मागणी करीनासले. ते ‘फकत कोंकणी’ गोंयची राजभास जावची हे पासत झुजताले. हांगा ‘फक्त’ हें उतर म्हत्वाचें आसलें. ह्या संदर्भात कोंकणी मोग्यांची तेन्नाची एक घोशणा अर्थपूर्ण आसली. ती अशी :

गोंयकारांची एकूच मागणी

राजभास फक्त कोंकणी

आनीक एक घोशणा तेन्ना समेस्त कोंकणी आंदोलकांच्या मनीमुखी घोळटाली. ती म्हणचे :

कोंकणी उलय, कोंकणी बरय

कोंकणींतल्यान सरकार चलय.

देखून कोणूय जर आयज म्हणत की ‘तुमची कोंकणी राजभास जाली न्हय, आतां आमची मराठी करुंया’ जाल्यार समजुचें की तो पिशें पांगुरता म्हूण. गुजराती, मराठी, कानडी ह्यो भासो जर वळीन गुजरात, महाराष्ट्र आनी कर्नाटक राज्यांच्यो प्रत्येकी एकमेव राजभास जातात, जाल्यार मागीर ह्याच न्यायान कोंकणी गोंयची एकमेव राजभास जावप हें सभावीक जायना? जे हांगा मराठी खातीर आग्रो धरतात तांणी जाणां जावंक जाय की महाराष्ट्रात फक्त मराठी ही त्या राज्याची एकमेव राजभास आसा म्हूण. त्या राज्यांत 11 प्रतिशतां परस चड लोक हिंदी उलयतात. पूण हे भाशेक थंयच्या राजभास कायद्यात कुस्कुटाची पसून सुवात ना. आनी गोंयांत मराठी आपली मायभास अशें मानपी (उलोवपी न्हय) 11 प्रतिशता परस उणे आसात. आनी ह्या राज्याच्या राजभास कायद्यात मात मराठी भाशेक राजभास कोंकणी इतलेंच स्थान आसा. फक्त राजभास हें बिरुद ना.

आमच्या देशांतली सगलीं राज्यां भाशेच्या तत्वार घडल्यांत. म्हाका याद जाता, गोंयांत भाशावाद चलतालो तेन्ना स. राजीव गांधी देशाचो प्रधानमंत्री आसलो, एक फावट गोंयच्या एका पत्रकार पंगडान राजीवजीक गोंयाक घटक राज्याचा दर्जा केन्ना मेळटलो काय विचारलें. तेन्ना राजीवजीन म्हणलें, ‘पयलीं तुमी तुमची भास थारायात. उपरांतच तुमच्या प्रदेशाक घटक राज्याचो दर्जो मेळटलो? आनी जालेंय तशेंच. 1987 ह्या वर्सा फेब्रुवारी म्हयन्यात गोंयकारांनी आपणाली भास थारायली आनी निखट्या तीन म्हयन्यां भितर त्याच वर्सा भारतीय संसदेन गोंयाक घटक राज्याचो दर्जा दिवपी विधेयक संमत केलें. हें कर्तुब म्हळ्यार भाशेच्या आदारार राज्याची घडणूक ह्या तत्वाक पाळो दिणारे आसलें.

आयज 38 वर्सां जालीं. कोंकणी ही गोंयची एकमेव राजभास आसा. पूण ह्या राजभाशेचो चांटे पावलाक अपमान जाल्लो दिश्टी पडटा. मोबायल कानाक लायल्यार उतरां आयकुंक येतात तीं मराठीचीं. ते संदेश सांगपाक आमच्या कोंकणीत उत्तरां नात व्हय? हांगाच्या खुबशा बँकांचे फलक इंग्लिशींत आनी मराठीत आसात.  ते कोंकणीत नात, खंयच्याय बी सणां, परबां वगतार सरकार जनतेक परबीं दितात त्यो चडश्यो मराठी भाशेंत आसतात. कोंकणींत न्हय. राजभास नासून लेगीत गोंयांत जितलो मराठीक भोवमान मेळटा तितलो भारतांतल्या हेर खंयचेच भाशेक खंयच्याच राज्यांत ती राजभास नासल्यार मेळना. इतलेंय आसून आतां आमच्या ह्या शांत राज्यांत भाशावादाचो खवदळ परतुन कित्याक म्हूण?

गोंयचो राजभास कायदो रातयां घडुंकना, ते पासत गोंयकारांक  मोटो संघर्श करचो पडला. जीव व्हगडावचे पडल्यात. गांवांगांवांनी बसका, मिरवणुको, मोर्चे, रस्तेनाटकां, बंद, उपास, मेळावे, महामेळावे, लाठीमार, फारपेट हें सगळें सोंसचें पडलां. हो राजभाशेचो प्रस्न जाग्यार घालूंक देशभरांतले व्हड – व्हड नेते तेन्ना गोंयांत येवन गेल्यात. हातुंत रघुनंदनलाल भाटीया, चिंतामणी पाणीग्रही, डी. के. बरुआ आनी गुलाम नबी आझाद हांचो आसपाव जाता. खूब- खूब विचार मंथना उपरांत गोंयचो हो विद्यमान राजभास कायदो घडलो. मराठीक सुमारा भायर सुवात दिल्या म्हूण जायत्या कोंकणी समर्थकांक तेन्ना तो मान्य नासलो. विधेयक पळोवन तेन्ना ज्ञानपीठकार स. रवीन्द्रबाब केळेकार हाणी म्हणिल्लें, ‘भिरकटावन भायर मारात तें.’ पूण एक वाद सासणाचो सोंपुनी म्हूण केवळ तडजोड म्हूण चडावत कोंकणी समर्थकांनी तेन्ना त्या कायद्याचा स्विकार केलो.

मराठी गोंयची राजभास जाली जाल्यार गोंय द्विभाशी राज्य जातलें आनी ही गजाल जनमत कौलाच्या निर्णया आड जातली. कौलाच्या निर्णयाक लागुन गोंयच्या राजकी फुडाराचो प्रस्न सोंपलेलो. पूण जर गोंय द्विभाशी जालें जाल्यार हो सोंपलेलो प्रस्न परतून जिवो जातलो. एक देख दिवन हांव म्हजो हो मुद्दो स्पश्ट करतां. सादारण पन्नास वर्सां फाटी महाराष्ट्र आनी कर्नाटक हांचे मदलो शीमवाद सोंपचो म्हूण तेन्नाच्या कांय राजकारण्यांनी एक नवो प्रस्ताव लोकां मुखार दवरलो. तो म्हणचे महाराष्ट्र आनी कर्नाटक ह्या दोनुय राज्यांच्या शिमा वयले जे वादग्रस्त वाठार आसात ते गोंयांक जोडचे आनी एक नवें राज्य निर्माण करचें. ह्या नव्या राज्याचा बारसोय बी तांणी केलो. नांव दवरलें ‘विशाल गोमंतक’! पूण जनमत कौलाच्या निर्णयाक लागुन तेन्ना तें ‘खिचडी राज्य’ जावक पावलेंना. जनमत कौलांत गोंयचे जनतेन स्वतंत्र कोंकणी अस्मिताये वशीन आपणालो कौल दिलो. पूण गोंय द्विभाशी राज्य जाल्लें जाल्यार हो प्रस्ताव परतुन केन्नाय बी तकली वयर काडूंक शकता. कारण आजून महाराष्ट्र-कर्नाटक शिमवाद सोंपूकना.

आयचे घटकेक तुळा केली जाल्यार मराठीची वट कोंकणी परस कितलीशीच बळीश्ट आसा. मराठी ही एका विशाल राष्ट्ररूपी महाराष्ट्र राज्याची एकमेव राजभास आसा. त्यान भायर गोंय नांवाच्या दुसऱ्या एका ल्हान राज्यांत तिका राजभाशे इतलोच भोवमान आसा. हाच्या उरफाटें कोंकणी ही देशांतल्या सगळ्यान ल्हान राज्याची एकमेव राजफास आसा. पूण तिच्या हक्काच्या वाट्याक दुसरी भास आसा आनी कोंकणी सांगातान जर मराठी राजभास जाली जाल्यार कोंकणीची ‘एकमेवता’ नश्ट जातली. एक गोंय सोडल्यार कोंकणीक दुसरो हक्काचो प्रदेश ना. देखून मराठीची मागणी ही नितीक धरून ना.

इतिहासान कोंकणीचेर खूब मोटो अन्याय केला. पुर्तुगीजांक लागुन तेन्ना हजारांच्या संख्येनी कोंकणी भाशकांक गोंय सोडून दुसऱ्या राज्यांनी वच्चे पडलें. तेच प्रमाण फिरंगी राजवटीक लागुन कोंकणी प्रदेश भोवच धाकलो उरलो. जर गोंयांत पुर्तुगेज नासते जाल्यार 1956 ह्या वर्सा जेदवेळा भारतांतली भाशीक राज्यां घडिल्लीं तेन्नाच मालवण सावन मंगळूर मेरेन अशें किनारी कोंकणी भाशीक राज्य घडटलें आसलें. पुर्तुगेज वसणुकेक लागून तेदवेळार गोंयचे उत्तरेचो कोंकणी भाशीक वाठार महाराष्ट्र राज्यांत घालो आनी गोंयचे दक्षीणेचो कोंकणी भाशीक वाठार कर्नाटकांत घालो.

प्रदीप लवंदे

हरवळें- सांखळी

99232 92022