भांगरभूंय | प्रतिनिधी
कोंकणी भाशेंत विज्ञानाचीं पुस्तकां केन्नाच्यान आसात? कोणें तरी वाचल्यांत काय? ताचो उग्तेपणीं खंयच उल्लेख केल्लो दिसना. पुस्तकां चाळटना 1964 वर्सा उजवाडा आयिल्ल्या पुस्तकाची दुसरी आवृत्ती हाताक लागली. पुस्तकाचें नांव ‘संवसारा भोंवतीं यंत्रां’. ह्या नांवा वेल्यानूच हें पुस्तक विज्ञानीक म्हण कळटा. ताचो बरोवपी पाद्र आंतोनियो फ्रांसिस्को सौजा. पुस्तकाक 116 पानां आसात आनी ही दुसरी आवृत्ती
ड्स प्रिंटर्सान छापून दाल्गादो कोंकणी अकादेमीन उजवाडायल्या. पुस्तकाचें मुखचित्र विली गोयस हाणें चित्रायलां आनी कव्हराच्या फाटल्या पानाचेर बरोवप्याची वळख दिल्या. हें पुस्तक इकरा भागांनी वांटलां. ‘संवसारा भोवंतीं यंत्रां’ ह्या ताच्या पयल्याच पुस्तका खातीर तुस्त-तोखणाय करतात तितली थोडीच.
बरोवप्या विशीं
इतल्या काळा आदीं विज्ञानाचेर बरयिल्ल्या पाद्र आंतोनियोची थोडी तरी वळख दिवंकूच जाय. ताणें आपलीं पाद्रीपणाचीं चडशीं वर्सां पिलारचे आनी रायतुरचे सिमिनारींत विज्ञान शास्त्राचो प्रॉफेसर म्हण सारलीं. विज्ञानाचें शिकप ताणें विद्यार्थ्यांक सरळ सादे आनी उपयोगी रितीन शिकयलें. हे विशीं ताणें बऱ्याच नेमाळ्यांचेर बरोवन कोंकणींतल्यान विज्ञान पर्गटावंक जाता म्हण दाखोवन दिलें. ताणें केल्ल्या कोंकणीच्या वावरा बराबर साबार विज्ञानीक पुस्तका उजवाडायलीं तीं अशीं – संवसारा भोंवतीं यंत्रां, संवसार अजापांचें बिराड, चंद्रीम तार्वां आनी मनीस चंद्रिमार, हिपासिया प्रिथूम तपासता, कुडिचें विझ्मीत आनी भलायकेचें जिवीत आनी सुर्या आनी ताचो घराबो. इतलो वावर ताणें 1916- 1967 ह्या आपल्या जिवीत काळांत केलो ही तोखणायेची गजाल.
पुस्तकाचो गाभो
पुस्तकाच्या पयल्याच भागांत स्पुतनीक I अडेचो चंद्रीम (सॅटलायट) ह्या भागांत पयल्या अडेच्या चंद्रिमाचो इतिहास सांगता. तांतूंत तो म्हणटा, ऑक्टोबराचे चवथे आनी पांचवे रातीं (1957 वर्सा) जेन्ना रुस्साचो रेडियो पयलेच फावट ‘ताणीं सुमार 84 किलांचो स्पुतनीक (सॅटलायट) अंत्राळार उभारलो आनी संवसारा भोंवतीं घुंवडायलो’ म्हण पर्गट्टा तेन्ना सगळो संवसार थटाकलो, हलखंडलो आनी आपलो उस्वास बंद करून कसो रावलो. थोड्यांक कितें जायत तें समजच ना जालें. कितें तरी आपले तकले वेल्यान फिरता आनी घुंवाळे मारता, इतलेंच जाणा आसले.’ अशी सुंदर सुरवात पाद्र आंतनियो आपल्या पुस्तकाची करता. ह्या भागांत स्पुतनीकाची बारीकसाणीन म्हायती मेळटा. स्पुतनीक अंत्राळार कसो चडयलो, ताची गती, भार, उंचाय, घुंवाळे, रुपकार हाचें बरे भशेन विवरण केलां. स्पुतनीक कशे चलतात, तांकां कोणाची गरज पडटा, बाणांचो इतिहास, तांचे जिनस, तांचो वापर, ताची हेर म्हायती, केल्लो वावर आनी जायतें कितें सांगतकच स्पुतनीकाचो शेवट सांगून पयलो भाग सोंपता.
दुसऱ्या भागांत एक्सप्लोरर आनी ताणें सोदून काडिल्ले गूट हांची म्हायती मेळटा. तातूंत रुस्साचो I एक्सप्लोरर – 1958 आल्फा हाची वळख मेळटा. ताच्या तेमाक आमेरिकी विज्ञानीक कशें आव्हान स्विकारतात आनी आपलोय एक्सप्लोरर अंत्राळांत धाडटात ताची म्हायती बरोवप्यान दिल्या. ते उपरांत एक्सप्लोरर VI, घाण्याचें चक्र, एक्सप्लोरर X, एटॉमीक कुस्कुटांचे भिरांकूळ मरणाचे दोन पटे, एक्सप्लोरर XI हांची बारिकसाणीन म्हायती मेळटा.
तिसऱ्या भागांत वेंगार्डा विशीं जाल्यार चवथ्या भागांत साबार तिर्सां विशीं म्हायती वाचूंक मेळटा. पांचव्या भागांत मिदास II आनी सव्व्या आनी मुखा वेल्या भागांनी अंत्राळांत वावरत आशिल्ल्या यंत्रांची अदीक म्हायती दिता.
अशी अनेक म्हायती दियत दियत बरोवपी आठव्या भागांत डिस्कावरराची परिक्षा वाचूंक दिता. ह्या भागांत बरोवपी सुमार 20 डिस्कवरराची म्हायती दिता. धाव्या भागांत रुस्साच्या कोसमोसा विशीं बरयता. 1964 वर्सा मेरेन रुस्सान सुमार बावीस कोसमोस अंत्राळांत चडयल्यात हांची म्हायती दिता. ह्या भागांत निमाणे कडेन बरोवपी उदगारता, ‘हाची ओगळी खबर, देवान आधार दिल्यार दुसऱ्या पुस्तकाचेर पर्गट्टलों.’ घडये हाचो फुडलो भाग दुसऱ्या पुस्तकांनी आसा आसतलो.
खाशेलेपण
हें पुस्तक विज्ञानाच्या गिन्यानान भरिल्लें आसा. स्पुतनीक कितले उंच व्हेल्यार कितले घुंवाळे मारतले आनी कितल्या नेटान तांकां दुखळचे पडटले तें सांकळ रुपान दाखयलां. जायते कडेन खास स्पश्टीकरण दिलां. कांय विज्ञानीकांचे फोटू आनी तांचा म्हायती दिल्या, अंत्राळांतल्या यंत्रांचे फोटू दिल्यात. ताचे वेल्यान वळख मेळप खूब सोंपें आसा. पुस्तक अस्सल विज्ञानाचेर धरिल्लें आशिल्ल्यान आंकडे आनी तारखो दिल्यात ताचें दस्तावेजीकरण जाता. पुस्तकाच्या निमाण्या भागांत मनीस-मोनजात भितर नासतना संवसारा भोवंतीं अडेचे चंद्रीम हातूंत 1957 तें 1962 ह्या वर्सां मदें बरोवप्यान आमेरिकेच्या आनी रुस्साच्या अंत्राळांतल्या यंत्रांची म्हायती दिल्या. तातूंत स्पुतनीक, एक्सप्लोरर, डिस्कावरर, तिरोस, ट्रांजीट, को, कोसमोस, सिंकम आदीं यंत्रांची म्हायती आसा. आपलो मुखेल भाग समजुपाक बरोवप्यान उपमाथाळे दिवन विशयाची बारीकसाणीन म्हायती दिल्या.
पुस्तकांतली भास
पुस्तकांतली भास सामकी सोंपी आसा. बरोवपी एक पाद्री जाल्ल्यान बरे तरेन समजावपाचो ताका गूण आशिल्लो हें सिद्ध जाता. तसलेच भाशेंत ताणें स्पश्टीकरण दिलां. गरज थंय उतरांचे अर्थ दिल्यात आनी कांय उतरां इंग्लीश भाशेंतूच दवरल्यांत. दर एका भागाचे सुरवातेक बरोवप्यान वाचप्यांचें मन ओडून घेवंक आपले विचार मांडल्यात. सव्वो भाग बरोवपी असो सुरू करता, ‘दीस आनी रात, मळब काळेंकीट आनी घण कुपांनी भरिललें आसतना, समदिरांतल्यान तारवार भोंवडी मारूंक कितलें जड तें तारवट्याक आनी तारवांत भोंवतल्यांकूच आटवतलें. खंयंच्यान उदेंत, खंयच्यान अस्तंत, खंयच्यान उत्तर आनी खंयच्यान दक्षीण तें कायंच समजना.’ आमी अंत्राळा विशीं वाचीत येतना हें दर्या आनी ताचे खोलायेचें बरप घालून बरोवपी आपल्या गिन्यानाची देख दिता.
सोंपयतना…
कोंकणी भाशेंत कथा कादंबरी आनी तियात्रूच न्हय, अशें विज्ञानीक साहित्य लेगीत आशिल्लें हाची ही गवाय. बरोवपी एक पाद्री जावनूय असल्या किचकटिच्या वावरांत लक्ष घालप आनी हो वावर भुरग्यांक शिकोवप म्हणल्यार बरोवप्याचें गिन्यान कितलें फुडारिल्लें आशिल्लें ताचो आमकां अदमास येता. आयच्या बरोवप्यांनी हाचेर विचार करची गरज आसा. कथा, कविता, कादंबरी, निबंध सोडून असल्या साहित्यांत आपली कळाशी दाखोवंची गरज आसा. नव्या शिक्षणीक धोरणांत असल्या साहित्याची मागणी आसा पूण ताची पुर्वण जातली जाल्यार दुभाव उप्रासता. पाद्र आंतनियो फ्रान्सिस्को सौजा हाणें हें धाडशी पावल मारून वेगळें साहित्य कोंकणी वाचप्यांक दिलें, ही आमकां अभिमानाची गजाल. ह्या पुस्तकांतल्यान जायत्या जणांक नवी वळख मेळटली म्हण समजतां. पाद्र आंतनियोची देख घेवन असले आनीक साहित्य कोंकणींत उजवाडा येतलें म्हण आस्त बाळगितां.
—-
विन्सी क्वाद्रूस
9822587498
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
