कावळो आफुडला?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

पांचवे यत्ते सावन चलयांक वांगडाच चल्यांक लेगीत लैंगिक शिक्षण दिवप, कार्यशाळा दवरपाक जाय. म्हणटकच चल्यांक भयणी/ बायलां कडेन मेकळेपणान उलोवपाक मेळटलें, आदार जातलो

जग 21 व्या शेकड्यांत पावलां खरें, पूण विचारानीं काय लोक अजून फाटीं आसात. फाटले चवथीक आमचे एके भयणीक येवपाक मेळुंना तेन्ना आईन अकस्मात म्हणलें, “तेका कावळो आफुडला”. अशी वेगळीच जाप दिवन तिणें विशयूच गुठलायलो. हो कावळो कोण? तो चलयांकच कसो आफुडटा? चल्यांक कित्याक हात लायना? चलयो किेतें खाता आसतना तांच्या हातांत कितें पळोवन येता आनी तांका हात लायता? हो विचार चवथी साकून चालूच आशिल्लो. पुस्तकां वाचले उपरांत कळ्ळें हो कावळो कोण तो. दर म्हयन्यांत चलयांची/ बायलांची कूड गुरवारपणाची तयारी करता. गुरवारपण नाजाल्यार गर्भाशय आपलें आवरण सोडटा. ताकाच कावळ्यान हात लायला वा आफुडला अशें पयलींचे लोक म्हणटाले. आतां पिरीयड्स म्हणटात. 

कावळ्यान हात लायतकीच घरचीं ते चलयेचेर कांय  निर्बंध घालतालीं आनी आयज मेरेन चलयो त्यो रिती, परंपरा पाळीत आसात. देखीक- देवाच्या कार्याक वचप ना, तीन दीस शेंदरेर न्हिदप, देवा कुडींत वचप ना, देवाक पळोवप ना, कोणूय संवसाराक अंतरलो जाल्लार ताका आफडप ना, लोणच्याच्या डब्यांत हात घालप ना, खळांत घाल्लीं तोरां काडप ना, सोफार बसप ना…. आदी. हें पळोवन, आयकतकच मनाक दिसतालें की धर्तरेचेर  जल्मल्लें सगळें मनीस वायट काय? वा पिरीयड्स जावप वायट काय हें कळनासलें. आज चले शिक्षण घेतात हें खरें पूण तांकां पिरीयड्साच्या बाबतींत कांयच खबर आसना. अशीं एक गजाल टिव्हीर दाखयताले. एका राज्यांत भावान भयणीक रगत येता म्हूण मारून उडयली. कारण त्या चल्याक दिसलें की ताचे भयणीचो कोणा वांगडा तरी संबंद आयलां. हें आयकून तिडक मारली. देखून चल्यांक लेगीत पिरीयड्साचे बाबतींत शिक्षण कितलें गरजेचें, तें जाणवता.

चलयांक खरी गरज आसून लेगीत अशा वेळार सरकारा कडच्यान वा समाजा कडच्यान कांय सुविधा वा येवजणो चलयां खातीर खासा मासिक पाळयेच्या वेळार मेळपाक जाय. 

– इश्कॉल, म्हाविद्यालय अशा जाग्यांनी बायलो/ चलयो शिकतात वा काम करतात, तांकां पिरीयड्स जालें जाल्यार तांकां मासिक पाळी दोन दीस तरी सुटी दिवपाक जाय. कांय जाणांक एक ते दोन  दीस मेरेन त्रास जातात. देखून तांकां घरा कडेन सुशेग घेवपाक मेळटलो. 

– इश्कोलांत आसतना पिरीयड्स जालें जाल्यार अकस्मात घरा वच्चें पडलें जाल्यार ताका गाडयेन सोडपाची वेवस्था जाय. 

– इश्कोलांत असल्या विशयाचेर कार्यशाळा घेतात तेन्ना चल्यांकय तातूंत वांटो घेवपाक सांगचो. म्हणटकच तांकांय हाचें गिन्यान मेळटलें. 

– कांय घराण्यांनी खर नेम आसात ते बदलपाक जाय. पिरीयड्स जाल्यार लजपाची गरज ना, तें सामान्य म्हणपाक जाय. बायलो/ चलयो इतलीं वर्सां मुकाट्यानी जें सोंसत आयल्यांत तें सोपें काम न्ही.

पिरीयड्स जालें उपरांत समाज कसो वागता आनी चलयांक कितें भोगचें पडटा हाची बरी देख म्हणल्यार गोवा कला अकादेमीच्या चाळीसवे नाट्य सर्तींत सादर जाल्लें “SHE! कावळो आफुडला” हें प्रा. दिपराज सातोर्डेकार हांचें नाटक. अंधश्रद्धेन घुरी घाल्लो खर सत्याचो विशय हाका वेगळेच तरेन लेखकान मांडपाचो यत्न केला. नाटकांतली पात्रां- व्हडलो भाव- कुणाल, बायल- हर्शला, ताची चली-बायुल, मदलो भाव- विश्वास, ताची बायल-दुर्गा, धाकलो भाव-थाणु. शिक्षण घेवपाक विश्वास राज्या भायर गेल्लो आसता. थंय ताका दुर्गा कडेन मोग जाता, तीं कोर्ट मेरेज जावन घरा रावपाक येतात. गांवान येतकच दुर्गाक घरांत कशे तरेन परंपरा मानतात तें दिसता. रांदचे कुडींत, देवा कुडींत वचप ना, कोणाक आफुडप ना, ताका तें आवडना. दुर्गा हर्शलाक सांगपाचो यत्न करता. बायलो ह्यो गुलाम न्ही, हांव बायल म्हूण तू फाटी काडनाका, तुं बायलांचे दुख्ख समज, आमीं बायलांक मुखार व्हरया. इतलें सांगून लेगीत हर्शलाक तें पटना. हर्शल आयकना तें पळोवन दुर्गा कडेन एकूच पर्याय उरिल्लो आसता तो म्हणल्यार बायुलाच्या पयलेंच पाळयेक पिरीयड्स म्हणल्यार किदें हें, ती सैमिक प्रक्रिया, पिरीयड्स जातकीर कशें वागप हें सांगपाचो. पुण हर्शला थंय येवन दुर्गाक सांगता की आमकां तें नाका म्हण. दुर्गाक पिरीयड्स जाल्लें आसतना विश्वास मरता. ताका आफुडपाक दिनात, कुडींत बंद करून दवरतात. तें खूब यत्न करता तरी लेगीत,  तें विचार आनी परंपरा पळोवन ताका खूब दूख जाता. बायुलाक पिरीयड्स जाल्लें आसतात. ते खातीर आवय, बापूय आफुडपाक दिनात, तें दुर्गाच्यान पळोवपाक जायना. तें बायलाचो, समाजाचो विचार बदलपाचो यत्न करता. दुर्गा शिकिल्लें आसता. ताणें विज्ञानाची पदवी घेतिल्ली आसता.  पिरीयड्स जाल्ले आसतना दुर्गा बायुलाक देवाक पांय पडपाक लायता, सोफार बसपाक लायता तेच तरेन दुर्गा अंधश्रद्धे आड बंड करता. कसलें तरी दुयेंस जावन बायुलाची आवय मरता. ते वेळाचेर बायुलाक पिरीयड्स जाल्लें उरता. ते खातीर घरचीं बायुलाक आवयक आफुडपाक दिनात. ताका कुडीत बंद करून दवरतात. ते वेळार दुर्गा बायुलाक चल म्हणटा, आवयक आफुड म्हणटा. हो खीण आंगार कांटो उबो करपी. भुरगें जावंक ना जाल्यार लेगीत बायलांक पयलीं हिणसायतात, पूण दादल्यांक लेगीत दुयेंस वा समस्या आसपाक शकतात हें कोण चिंतीनात. हातूंत बायलेचो किदें दोश? उठसुट बायलेकच सतावचें न्हय असो संदेश लेगीत नाटकांतल्यान पळोवंक मेळटा.. आपली आवय, आमकां सगळ्यांक देवानच रचल्यात, पिरीयड्स लेगीत देवाचे आसले तरी आसुन लेगीत असलीं बंदना चलयांक तशेंच बायलांक पाळचीं पडटात हें योग्य न्ही. 

एक काळ आशिल्लो जंय लोक किदें घडल्यार पिरीयड्साचे  नेम पाळुंक ना म्हूण अमकीच गजाल घडली अशें समजताले. देखून हें नेम तें पाळपाक लायतालें. आयज जग शास्त्रीय नदरेंतल्यान विचार करता. भुरगीं शिक्षण घेतात. नेमाक आनी देवाक कांय सबंद ना. हें नेम मनशान केल्यात. अशीं नाटकां गांवागांवानीं जावपाक जाय. जेणें करून लोकां मदीं अंधविश्वास आसात ते कमी जातले. पिरीयड्स म्हणल्यार कांय जाणांक खूब त्रास सोंसचे पडटात :- ओंकारी, पोट फुगप, जळजळ, कुडीच्या सकयल भागात दुखप, तकली दुखप, उणी उर्जा, थकवो येवप, खांदो दुखप आदीं… पिरीयड्स वेळार चलयांची मानसिक स्थिती इबाडूं येता. इतलें आसुन लेगीत समाजाभितर वेगवेगळीं उतरां आयकुचीं पडटात. ह्या दुख्खाचो थाव कोणाच्यान काडुंक जायना. पूण खूब अशीं बंधनां घालून दवरल्ल्यात. पॅड घेवपाक गेल्ल्यार लेगीत बारीक आवाजान उलयतात. वेल्यान कागदान गुटलावन हाडटात. 

आमीं आमच्या घरांतल्या, इश्टा वांगडा, गांवगिऱ्या वाठारांनी रावपी लोकां मेरेन जागृताय पातळावंक जाय. “कावळ्यान हात लायला” म्हणचें परस मासीक पाळी वा पिरीयड्स चलता, अशें म्हणप. जाका जागून कोण तें म्हणपाक लजपानात. चलयांक पिरीयड्स पयलें फावट जातात त्या वेळाचेर तांका तें म्हणल्यार किदें हें खबर आसना, चलयो घरा कडेन वा भावाक सांगपाक लजतात. कारण घरा कडची पयलीं लजतात. सगळ्या मुखार तीं गजाल उलयनात. जर ही गजाल मुक्तपणान लजनासतना उलयल्लीं जाल्यार चली भुरगीं खूब अश्यो गजाली घरा कडेन लजनासतना मेकळेपणान सांगताशिल्लीं. हाका लागून दादल्यांक लेगीत हे गजालीची बरें तरेन म्हायती मेळटा आसली. 

पांचवे यत्ते सावन चलयांक वांगडाच चल्यांक लेगीत लैंगिक शिक्षण दिवप, कार्यशाळा दवरपाक जाय. म्हणटकच चल्यांक भयणी/ बायलां कडेन मेकळेपणान उलोवपाक मेळटलें, आदार जातलो, चले/ दादले दुकानानीं वसून पॅड घेवपाक शकतले, जाका लागून दादले मासिक पाळयेक मान दितले, चलयो लजेन न्हय तर स्वाभिमानान वाडपाक  शकतल्यो…..

संकेत दिवलदास देसाय

शेळवण

9637625607