काळा वांगडा चलतना,यादी मात शेणल्यो नात

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

काळ फुडें सरता तश्यो जायत्यो गजाली, वस्तू काळा भायर वतात. एका वेळार ज्या गजालीं बगर आमच्यान जगूंक जायनाशिल्लें अश्यो त्या वेळावेल्यो जिणेंतल्यो म्हत्वाच्यो गजाली आतां अस्तित्वांत नात आनी आसल्यार लेगीत त्यो घडये उपेगाच्यो आसच्यो नात. फाटल्या दोन दशकांत तर तंत्रज्ञानान इतली भरारी मारल्या की स्थित्यंतर आमकां चडूच दिसून आयलां.
फाटल्यान वळून पळयतना आनी यादी उस्तितना म्हाका अशो जायत्यो गजाली, वस्तू याद जातात जांची म्हजे जिणेंत खूब व्हड सुवात आशिल्ली. त्यो सगल्यो गजाली, वस्तू, संसाधना वा प्रसाधनां आतां काळा भायर गेल्यांत. तातूंतल्योच कांय यादी ज्यो एकादे तुमच्याय यादींत उफेता आसतल्यो.
भुरगेपणांत घरांत सकाळसावन सांज जाय मेरेन रेडिओ चालूच आसतालो. ते खातीर तरेकवार गीत- संगीत प्रकाराची वळख आमकां ल्हानपणांतच जाली. सुगम संगीत, नाट्यसंगीत, गझल, फिल्मी गीतां, भजन, भावगीत आनी शास्त्रीय संगीत अशा सगल्याच प्रकाराची गीतां आमच्या कानार पडटालीं म्हूण ताची तोंडवळख तरी आमकां जाताली. फुडें टिव्ही येतकच रेडिओ लागींलागीं बंदच जालो. म्हाका ल्हानपणा सावन संगीताची आवड आशिल्ल्यान हांवें बापाय फाटल्यान लागून एक स्टिरीओ घेतिल्लो. तातूंत पदांच्यो कॅसेटी घालून हांव पदां आयकत वरांचीं वरां तंद्री लायतालें. कॉलेजींत वतना जो पॉकेटमनी मेळटालो तो वांचोवन हांव फकत ताच्यो कॅसेटी विकत घेतालें. ते वेळार इंटरनेट बी नाशिल्ल्यान जांय तीं पदां फुकट बी आयकुवपाक मेळनाशिल्लीं. मडगांव पुलीस स्टेशना लागीं जो बस स्टॉप आसा थंय एक कॅसेटीचें दुकान आशिल्लें. म्हजो बस स्टॉप तोच आशिल्ल्यान म्हाका तें दुकान बऱ्याक पडटालें. कॉलेजींतल्या पांच वर्सांत म्हजे कडेन 150- 200 वयर कॅसेटी जाल्ल्यो.
मदीं वॉकमॅनाचे फॅड आयलें. कोणें म्हाका सांगलें वॉकमॅन घेता जाल्यार फकत इंपोर्टेड सोनीचोच घे. हांव लागलें सोदाक. तेन्ना ग्लोबलायझेशन जावंक नाशिल्ल्यान इंपोर्टेड वस्तू बाजारांत सहजा मेळनाशिल्ल्यो. मागीर एका इश्टा फाटल्यान लागून हावा-शिवा करून घेतलो एकदांचो सोनीचो वॉकमॅन आनी मागीर भोंवता घुंवतना पदां आयकुपाक मेळ्ळीं. लग्न जातना आवयक सांगलें, म्हाका घरांतल्यान कांयच व्हरपाक दिलेंना जाल्यार जाता, पूण म्हज्यो कॅसेटी मात हांव व्हरतलें. आनी एका बॉक्सांत घालून तें संगीत-धन स्त्रीधना वरवीं घोवा घरा व्हेलें. लग्न जावन 5- 7 वर्सां भितर सिडीचो जमानो आयलो आनी कॅसेट प्लेयर- कॅसेटी, वॉकमॅन बी फांटी पडलो. सिडी प्लेयर घेतकच कॅसेटीचें बॉक्स काडून वयर लॉफ्टार उडयलें. लॉफ्ट निवळ करतना म्हजें चलीं सदांच फाटल्यान लागतालें ते कॅसेटी बॉक्स भायर उडय म्हूण. पूण त्यो भायर मारपाक म्हाका कशेंच मन जायनाशिल्लें, कारण म्हजे धुवे खातीर तो कोयर, पूण म्हजी ती भावनीक गुंतवण. 25- 30 वर्सां लॉफ्टाचेर सांबाळून दवरून, स म्हयन्यां फाटीं घर निवळ करतना चिंतलें, कितलो तेंप मेरेन अशें खंयच्याय वस्तूंत गुंतून पडपाचें? म्हण जड मनान त्यो घरा भायर दवरल्यो आनी दुसरे दिसा प्लास्टीक विकत घेवपी भंगारवाल्याक त्यो फुकटच व्हरपाक लायल्यो. अमोल वस्तूंचें मोल कशें करतलें ? कॅसेटी उपरांत घेतिल्ल्यो सिडी- डीवीडीय 200 वयर आसतल्यो. त्योय एक दीस भायर मारपाचें चिंतलां. पळोवया केन्ना मन जाता तें..
अशीच यादींतली आनीक एक वस्त म्हणल्यार पेपराचीं ग्रीटींग कार्डां. पेपराचीं म्हूण मुद्दाम नमुद केलां, कित्याक तर हांली सगळेंच वर्च्युअल. कॉलेजींत आसतना आमी इश्ट-इश्टिणींक वाडदिसाक, चवथीक, दिवाळेक, नातलांक पोस्टांतल्यान ग्रिटींग कार्डां धाडटालीं. मोग व्यक्त करपाक मोगी मोग्यांक, भयण भावांक हीं रंगरंगयाळी चित्रांची आनी काव्यात्मक, सुचक उतरानीं संदेश पावोवपी ग्रिटींगकार्डा आर्चीस, हॉलमार्क सारक्या वा थळाव्या दुकानानीं मेळटालीं, जी सामकीं बरीं पडटालीं. पोस्टांतल्यान ग्रिटींग कार्ड आयलें की आमी सामकीं भुल्लुसून वतालीं. अजून लेगीत हांवें तीं कार्डां सांबाळून दवरल्यांत.
काळाच्या पड्ड्या आड गेल्लीं आनीक एक वस्त म्हणल्यार वायरीचो टेलिफोन. दूरध्वनी ऑफिसांनी बी अजून चलता आसत, पूण पयली घरांघरांनी दूरध्वनी. सुरवातेक तर आपल्या गांवा वा शारा भायर फोनार उलयतले जाल्यार कॉल बूक करचो पडटालो जो 10- 15 मिनटांनी मेळटालो. मागीर कांय वर्सांनीं पे- पिसीओ आयलो. जातूंत एक रुपयाचें नाणें घालतकच मिनीट-देड मिनीट उलोवपाक मेळटालें. हालीसरा ते लेगीत बंद जाले. आतां बॅटरी चार्ज सोंपली आनी गरजेचो कॉल करपाक कोणा कडेनय मोबायल मागल्यार तो किडनी मागिल्लेवरी पळयता. तांचीय चूक ना, कित्याक तर आतां विस्वास म्हणटा तो पयसावला.
तेदेवेळाचे सौंदर्यप्रसाधनांत एक मम्मी ब्रॅंडाचो गुलाबसर खाकी पावडर आसतालो, जो कागदाच्या खोक्यांत येतालो, जाचेर एक भुरग्याचो फोटो आसतालो. म्हजी मावशी बी तोच वापरतालीं, मात आमकां भुरग्यांक तो लावपाक मनाय आसताली.
आजोळा, आज्जे कडेन लाकडाचें एक पेटूल आशिल्लें, जातूंत भितल्ले वटेन आरसो लायिल्लो. तातूंत ती फणी, पावडर, काजळ, गंध, कुंकूम बी दवरताली. त्या आरशाच्या पेटलांत एक डबी आसताली जातूंत गोम कशें आशिल्लें जाका मेंटेल म्हणटालीं. ते मेंटेल कपलाक लावन ताचेर कुंकूमाचो तिबो लायतकच तो तिबो कपलाक दसून उरतालो. आज्जेनय तें कांय तेंपान लावपा बंद केलें आनी तीय गंध लावपाक लागलीं. आज्जेल्या पेटलांत सोडून हांवेंय ते मेंटेल खंयूंय पळयलेंच ना. आतां त्यो गंधाच्यो बाटल्योय कोण वापरनात. वापरतात टिकली, जी एक दीसभर टिकल्यार टिकली ना जाल्यार दसयली दुसरी.
भुरगेंपणांत वापरपी आनीक एक वस्त म्हणल्यार माकडछाप काळें रंगाचें दंतमंजन. आज्जेगेर गेली की आमी सगळीं नातरां सकाळीं उट्टकच आजो आमच्या हातार दांत घासपाक काळींच मिरमीरीत पावडर घालतालो. मागीर आनी बोटानीच ते दाताक लावन दांत घासतालीं. मामा मात आपल्या खातीर तांबड्या रंगाची क्लोजअप हाडटालो जाची आमकां सामकी नवलाय आशिल्ली. फुडें बाजारांत तरेकवार रंगांचीं जायतीं टूथपेस्टां आयलीं आनी ताची नवलाय सोंपली. माकड छाप दंतमंजन मात बाजारांतल्यान नाच्च जावन फकत भुरगेपणाच्या यादीनींच उरलें.
काळाच्या पोटांत जायत्यो गजाली गायब जातात. संपर्का खातीर नवनवीं साधनां आयलीं तशी टॅलीग्राम सेवा बंद करची पडली. रान्नीचो जागो स्टोवान, स्टोवाचो जागो गॅसान आनी आतां तर इंडक्शन कुकटॉपान घेतलो. पॅत्राॅला दिव्यांचो जागो बल्बान, बल्बाचो जागो ट्युबलायटीन, आनी आतां एलईडीन घेतला. घरांत रांदपाचीं मातये, पितळी आनी तांब्या आयदनांचो जागो आलुमीन, स्टील आनी आतां नॉनस्टीक आयदनानीं घेतलो. ज्या लोकांनी हीं स्थित्यतरां पळयल्यांत, अणभवल्यांत तांच्या यादींनीं तीं आसा. त्या यादींचो जागो मात कोणूच घेवंक शकचो ना.

मंजुषा सिनाय तळावलीकार