काम, वासना आनी त्याग

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चिंतन – 23

त्यागा नांव तरी निर्वीषयवासना ।

कार्‍या कारणां पुरता विधि ॥

सगळ्या तरांच्या वासनांचो नाश जावप, हाका त्याग म्हण्टात अशें तुकोबा सांगतात. तेच प्रमाण विधी पूर्वक कार्य करणा पुरतेंच विशयाचें (काम) सेवन हाकाय त्याग म्हण्टात. संतांनी केन्नाच जिवीत सोडून दिवपाक सांगलें ना. तांणी काम ह्या विशयवासनेचो निशेध केलो, पूण काम ह्या पुरुशार्थाचें म्हत्वूय मान्य केलें.  

भारतीय संस्कृतायेंत काम — म्हणल्यार जिवीत निर्माण करपाक लागपी सैमीक प्रवृत्ती — हो एक पुरुशार्थ मानला. धर्म, अर्थ, काम, मोक्ष — हे जिणेचे चार खांबे. हातूंत काम हेंय तितलेंच गरजेचें. कारण संवसार चलपाचो आसल्यार, संतती जावपाची आसल्यार, मोग, आपुलकी, जिव्हाळो आसपाक जाय जाल्यार काम हीच शक्त गरजेची.

पूण ह्याच कामाचो वासना म्हूण इबाडलेलो चेरो- जो विकृती कडेन व्हरता, जो फक्त भोगा खातीर आसता- ताका निर्वीशय करपाची तुकारामबुवा आज्ञा करतात. 

शिवाजी महाराजान समर्थपणान आनी वेवस्थीत संवसार केलो. तांकां बायलो आशिल्ल्यो, भुरगीं आशिल्लीं आनी एक राजा म्हणून शौर्याच्या मळारय तांकां यश मेळ्ळें. पूण तांनी केन्नाच वासनेक आपल्या मनाचेर वर्चस्व गाजोवंक दिवंकना. दुस्मान सैन्यांतल्यान कोणे तरी सोबीत बायलेक धरून राजा मुखार हाडली, पूण महाराजान तिका आदर दिवन तिचे सोबीतकायेक नमस्कार केलो आनी तिका मानान घरा धाडली, अशी एक कथा सांगतात.

तेच प्रमाण आमच्या दिसपट्ट्या जिवितांत पळोवंक जाय – कामवासना ही भावना मोगांत प्रगट जाता, जापसालदारकेन प्रगट जाता आनी नव्या पिळग्यांक जल्म दिवपाक उपेगी पडटा. पूण जर तीच भावना कामाच्या रुपांत मनाचेर वर्चस्व गाजोवंक लागली जाल्यार ती मनशाक फोंडांत घालता. 

ते प्रमाण त्याग म्हणल्यार फकत विशय वासना सोडून दिवप न्हय, तर अमर्यादीत वासनेचो त्याग — विशया कडेन वेव्हार करतना मन नियंत्रणांत दवरप.

तुकोबाचें सांगणें सामकें स्पश्ट आसा –

“काम, तिडक, लोभ हांचेर नियंत्रण दवरात – पूण जिणेचें चक्र थांबोवं नाकात.”

संतांनी केन्नाच संवसार सोडात अशें म्हणिल्लें ना, उरफाटें संवसारांत रावन लेगीत त्यागाचे वाटेर कशें चलचें तें तांणी शिकयलें. 

त्याग म्हणल्यार – सृजनाचो आदरपूर्वक स्वीकार आनी संयमी उपभोग!

काम हो पुरुशार्थ — पूण बेलगाम वासना हो  एक विकार. होच संतांचो खरो संदेश – आधुनीक काळांत लेगीत तितलोच ताजो आनी विचार करपा सारको.

– हभप देवदत्त परुळेकर