भांगरभूंय | प्रतिनिधी
कसलो वझरो व्हांवता? आं ! तुगेली गो ती चुळचुळी?. हे म्हणी फाटली काणी अशी: एक खंय व्हडलें कुटूंब आसलें. पूत, सून, धुवो, मांयो बी आसल्यो. पयलींच्या बायलांचें काम म्हळ्यार रांद वाट उश्टें काड आनी आपल्या भुरग्यांची माया कर इतलेंच तांका खबर! हीवूय मांय तशीच आपल्या भुरग्यांची माया करताली आनी सुने कडेन मात दोन मनांनी वागताली. एक दीस मांय रांदचेकुडींत कितें तरी काम करताली. तांगेले रांदचेकुडीक तेंकूनच तांगेलें मान्ने आशिल्लें. तिगेली धूव पोट फुगलां म्हण मान्न्यांत गेली. आवयन रांदचेकुडींतल्यान मान्न्यांतल्यान येवपी आवाज ज्युस्त आयकलो. तिका दिसलें कीं सून मान्न्यांत गेल्या. रांदचेकुडींतल्यान तिणें मोठ्यान म्हळें, “घोसो, घोसो करुन कसलो वझरो व्हांवता मान्न्यांत?” मान्न्यांतल्यान धुवेन जाप दिली, हांव गे ते आई. हें आयकून आवयन म्हळें “आं पूता, तुगेली गो ती चुळचुळी?”
कांय मनशां अशींच आसतात. आपल्या भुरग्यां कडेन तांचो एक न्याय आसता आनी दुसऱ्यां कडेन पावन दुसरो. अशे तरेचे भेदभाव करुन कोणूय वागता तेन्ना ही ओपार मारतात. हीच ओपार ‘सुनेचो तो घसघसो आनी धुवेची ती चुळचुळी’ अशीय घोळटा.
कोल्याक द्राक्षां आंबट
एक कोलो फावट एक भोंवतां-भोंवता एका द्राक्षांच्या मळ्यांत पावलो. एद्दीं व्हडलीं पिकिल्लीं द्राक्षां पळोवन कोल्याच्या तोंडाक सामकें उदक सुटलें. बरीं द्राक्षां खातलो म्हण तो द्राक्षांच्या वालीं सरीं आयलो. थंय व्हड- व्हड माटव आसले आनी ताचेर व्हडल्यो- व्हडल्यो द्राक्षांच्यो माळी मातिल्ल्यो. त्या वालींक द्राक्षांचे व्हडले-व्हडले घोंस लोंबकळटाले. पूण माटव बरेच उंच आशिल्ले कारणान कोल्याचें तोंड थंय कशेंच पावना जालें. ताणे त्या द्राक्षांचेर झोंपय मारपाखातीर उंच- उंच उडक्यो मारल्यो. त्या द्राक्षांक तोंड लावपाक खूप येत्न केले. पूण ताचें तोंड थंय कशेंच पावना जालें. उडयो मारुन मारुन तो सामको ज्याम जाल्लो. कोलो सामको निराश जालो आनी ताणे द्राक्षां खावपाचो नाद सोडलो. पूण तो थंयच्यान परततना ताका दिसलें की आपल्याक कांय कोले पळेतात. ताका सामकी लज जाली. पूण आपली फ़जेत जाली हें सांगपाक तो कसोच तयार नासलो. ताणें तांका म्हळें, “शी ! कितें सांगू तुमकां, द्राक्षां खावपाक म्हण हांव मळ्यांत गेल्लों, पूण कितें सांगू तीं द्राक्षां इतलीं आंबट आसलीं की खावपाचे लायकीचीं नासलीं. ह्या गजाली वेल्यान ‘कोल्याक द्राक्षां आंबट’ ही ओंपार पडल्या.
जेन्ना मनशाक कसलीय गजाल करप शक्य नासता आनी ती आपल्याक शक्य जायना म्हणपाचें मान्य करपाक ताका उणेंपण दिसता आनी मागीर तो त्या गजालीं विशीं कायचे काय वायट उलयता तेन्ना ही ओंपार मारतात.
भांगराची जरी आसली दाय तरी तिका वण्टी आदार जाय
एक खंय गिरेस्त मनीस आसलो. ताका आपल्या संपत्तीचो खूप मद आसलो. एक दीस आपल्या कारभाऱ्या कडेन मस्तेन उलोवंक लागलो. हांव कोणाची पर्वा करिना, म्हाका कोणाचीय गरज ना! हांव जें शीत जेवतां तें म्हाका भांगराचे दायेन वाडटात. तें आयकून त्या कारभाऱ्याक मारली तिडक. ताणे ह्या आपल्या मालकाची बरीच जिरोवंची म्हणून ताणे म्हळें, “मालक तुका कसलीच पर्वा ना तुमकां कोणाचीच गरज ना अशें तुमी म्हणटात न्हय. ही पळयात तुमची भांगराची दाय. म्हाका मातशी ती उबी करुन दाखयात पळोवंया. त्या मालकान दाय हातांत घेतली आनी आरती परती करून उबी दवरपाचो यत्न केलो. पूण दाय कशीच उबी रावना. पडटा तशी पडटा. तेन्ना कारभाऱ्यान म्हळें, मालक वण्टीचो आदार घेवन ती उबी दवरात. मालकान ती दाय वण्टीक तेकोवन उबी दवरली. तेन्ना तो कारभारी म्हणूंक लागलो, मालक! मनीस केदोय व्हडलो आसूं श्रीमंत आसूं ताका दुसऱ्याचो आदार जायच पडटा. तुमचे कडेन भांगराची दाय आसली तरी उबी दवरुंक वण्टीचो आदार जाय. व्हडल्यांकूय ल्हानाचो आदार लागता असो ह्या म्हणीचो अर्थ.
शेटी शेटी खंय वता? म्हाड्डोळा म्हाड्डोळा! शेटी शेटी खंय आसलो गा? मसणांत.
ह्या म्हणी फाटली काणी अशी: एक शेट म्हार्दोळचे जात्रेक वतना कुंडयचे चडावार दुसरे एक मनशान ताका हडकीलो आनी खंय वता काय म्हण विचारलें. तेन्ना ‘म्हाड्डोळा म्हाड्डोळा!’ अशें नेटान म्हणून तो फुडें गेलो. तेन्ना ताका भरवंसो आसलो की जात्रेक चलपी गडगड्यांत आपल्याक खूप पयशे मेळटले आनी आपूण रातभर खूप मजा करतलो. पूण जालें परतें. हागेले गडगड्याक सगळे पैशे गेले आनी रातभर हातांत पयशे नाशिल्ल्यान पिसो कसो भोंवपाक लागलो आनी सकाळीं आपले घरा वचपाक भायर सल्लो. वाटेर ताका कालचोच मनीस परत मेळ्ळो. ताणे विचाल्लें, ‘शेटी शेटी खंय आसलो गा?’ तेन्ना तिडकीन ताणें मसणांत अशी बेजारुन ताका जाप दिली. कारण कालचो सगळो नेट आयज ताचो देंविल्लो. जेन्ना मनीस उमेदीर आसता तेन्ना ताका कोणाचीच पर्वा नासता आनी संकटां येतात तेन्ना तो आपले जिवाक लेगीत उबगता. अशें जेन्ना घडटा तेन्ना ही ओंपार मारतात.
‘सोनार, शिंपी, कुलकर्णी आप्पा, तांची संगत नाका रे बाप्पा’ ह्या म्हणींतले तिगुय जाण आमच्या समाजांतले म्हत्वाचे घटक. हांचे बगर आमचें पान हालना. ह्या ना त्या कारणा खातीर सगळ्यांक केन्ना ना केन्ना हांची गरज लागताच. पुण हे घटक सामके बेभरवंश्याचे! वेळाचे म्हत्व नाशिल्ले आनी बेफिकीर! हांका खबर आसता कितेंय जालें जाल्या सगळे आपल्या म्हऱ्यांतच येतले म्हण. पन्नास वर्सांपयलींची गजाल सांगतां हांव. पूण हे म्हणींत आयज लेगीत व्हडलोसो फरक पडूंक ना.
फुडल्या भागांत तुमकां आनिकुय म्हणी फाटल्यो काणयो वाचूंक मेळटल्यो.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
