भांगरभूंय | प्रतिनिधी
कविता हो सगळ्यांत पुर्विल्लो असो साहित्यप्रकार आसा, जातूंत बुद्धीचो आनी हुशारकायेचो कस लागता. कवितेंतल्यान मनशांच्या जिविताची आनी तांच्या भोंवतणच्या विश्वाची वळख मेळटा. कवितेच्या रूपाची आनी तिच्या आशयाची विशेशताय कवी जेन्ना मांडटा तेन्ना कवीच्या आंतरातम्याचो सोद मुखार येता, ताच्या विचारांचो, भावनांचो, करण्यांचो, हालचालींचो, संवेदनांचो, शक्तींचो आनी ताचे दुरदिश्टीचो थाव मेळटा. ताचे भितर आशिल्लें सत्य, शिव आनी सुंदरताय हांचो सोबीत मेळ आमच्या अणभवांक गांठ घालता. ह्या मेळाचें दर्शन कवितेंतल्या उतरांनी चड उत्कटतायेन घडिल्लें वाचूंक मेळटा. आनी कवी जर संगिता कडें जुळिल्लो आसत जाल्यार उतरांचें भांगर जावन वाचप्या मुखार चकचकूंक लागता. आपणाले प्रतिभेच्या बळग्यार तो कविता रचता. तांतूंत मोग घालता. उत्तरांचे सोबीतकायेन वाचप्यांचीं काळजां जिखून घेता.
कविता म्हळ्यार कलात्मक रितीन प्रगट केल्ले विचार म्हणटना, मनशाच्या जिविताविशींचे मत उक्तें करपी मोलादीक शस्त्रूय म्हणूंक जाता. नावाजतो इंग्लीश रोमँटीक कवी, पर्सी बिशे शेली म्हणटा “कविता ही विजेची तलवार, जी सदांच म्याना भायर आसता, आनी जी आपणाक दवरतल्या म्यानाचोय भस्म करूंक शकता.” असोच एक कवी फॅलिक्स पी. दा क्रूज कोंकणी कविते मळार कल्पकताय आनी भावनात्मक रुपान आमचे मदीं उतरांखेळ खेळटा. ताच्या ‘चिंतनां आनी सपनां’ पुस्तका खातीर शाबासकी. हें पुस्तक ऍड्स प्रिंटर्सान छापलां आनी दाल्गादो कोंकणी अकादेमीन उजवाडायलां. ताचें मुखचित्र विली गोयस हाणें चित्रायलां आनी फाटल्या पानार कवीची वळख आसा. पुस्तकाचें मोल शंबर रुपया आसा.
फाटभूंय
फॅलिक्स पी. दा क्रूज भुरगेपणार थावन कविते कडें लागीं आसा. पाद्री कायतानो लोबो हाणें संपादीत केल्लें डॉन बॉस्को सालेजियान संस्थेचें साताळें ‘आयताराचें वाचप’ तो वाचतालो आनी ताका दिसतालें आपुणूय कविता बरयतलो म्हण. 1957 वर्सा ताणें एक यत्न केलो आनी कविता साताळ्याक धाडली. ती छापून येतकच तो उमेदीन भरलो आनी कविता बरोवप ताणें चालूच दवरलें. गोंय मुक्त जावंचे आदीं तो बरोवंक लागिल्लो आनी आयजूय ताच्या बरपाक वाचपी दर्जेवंत अशें मानतात. हे शिवाय ताणें गांवच्या फेस्ता निमतान जातल्या तियात्रांनी कांतारां घडल्यांत आनी गायल्यांत. अशी ताची कविता फुलत गेली. ताची कविता बरोवपाची तांक वळखून, दाल्गादो कोंकणी अकादेमीच्या जाळवणदारांनी उरबा-उमेद दिले उपरांत ताचें कविता पुस्तक तयार जालें.
पुस्तकाचो गाभो
‘चिंतनां आनी सपनां’ हो कवितां संग्रह कवीन दोन भागांनी वांटला. पयल्या भागांत धर्मीक आनी समाजीक जिविताचेर आटापिल्ल्यो 54 कविता आसात जाल्यार दुसऱ्या भागांत गोंयच्या राजकी वातावरणाचें वर्णन करपी 26 कविता आसात. पयल्या भागांत कवी फॅलिक्स पी. दा क्रूज 1960 आनी 1970 ह्या दोन दसकांच्या काळांत धर्मीक मळार, समाजीक मळार, आदी जी परिस्थिती आशिल्ली ताचे विशीं आपल्यो भावना व्यक्त करता, खोलायेन विचार मांडटा. ह्या कवितांनी कवीचे बऱ्या जिवीता विशीं, मनशान कसो जियेवंचो आनी धर्मीक तत्वां वापरून समाजांत शांती, सवस्तकाय आनी भावपण शिंपडावंचे भिड- मुर्वत नाशिल्ले विचार वाचूंक मेळटात. दुसऱ्या भागांतल्या कवितांनी राजकारणाचें, राजकारण्यांचें आनी त्या काळार गोंयांत वसतल्या राजकी परिस्थितीचें उत्तम चित्र चित्रायलां.
कवितांचो आस्वाद
फॅलिक्स आपल्या विचारांचो आनी भावनांचो वाचप्याचेर कसो प्रभाव घालता तें पळेवंया-
‘एक नियाळ’ हे कवितेंत कवी आपल्यो तरेकवार भावना प्रगट करून म्हणटा,
गर्व एक व्हडलो अगूण
आशिल्ल्याक पयस करता आमडून
खाल्तिकाय एक म्हान शेगूण
चार चौगांक घेता जिखून.
‘जिवीत’ हे कवितेंत कवी आमच्या जिविताच्या वेग-वेगळ्या काळांचेर नियाळ करता आनी आमचें जिवीत एका 24 वरांच्या दिसाक सर करून म्हणटा,
केणेच म्हऱ्यांत दिसली सांज
अशेंच हें जिवीत ल्हान
बरो उपयोग करशी ताचो
जगांत सर्गार जाशी म्हान.
‘मांय भूंय हे कवितेंत कवी गोंयकारांक हे परीं शिटकावणी दिता,
दुडवांक फ्लॅटांक भुलनाका
भूंय तुजी विकूं नाका
घर दार होगडावन तुजें
परकी जावन जियेवं नाका.
अशे तरेन मोग, राग, राजकारणांत चलिल्लें फटींगपण, नाडबुद्धी, विस्वासघात हे सगळे अगूण उग्ते करून लोकशाय राज आनी लोकशायेंतलें जिवीत प्रमाणीकपण, सत आनी नितिचें जावंचें म्हण कवी सपनेता. त्या काळार निग्तेंच मुक्त जाल्ल्या गोंयाक महाराश्ट्रांत विलीन करूंक कांय गोंयकारांनीच नेट धरिल्लो, ताका तो विरोध दाखयता आनी ‘एकवट करात’ हे कवितेंतल्यान आपलो ताळो उभारता, आमचें केरीतपण सांबाळूंक गोंयकारांक होरायता, भारत मातेचें व्हडपण गाजयता, आवय भास कोंकणीचो मोग उग्तायता. कोंकणी गोंयची राजभास जावंची हो ताचो हावेस, ताका विरोध करतल्यांक तो शिटकायता, गोंया आड जावपाच्या गजालीची दखल घेवन गोंयकारांक तो उस्कायता आनी मेळिल्ल्या जैतांचो जयजयकारूय करता.
कवितेची भास
फॅलिक्सान आपल्या कवितांनी सादी भास वापरल्या. आपणाक जीं उतरां जड दिसलीं, त्या उतरांचो ताणें अर्थ दिला. कवितांनी आशिल्ल्या पात्रांची वळख दितना कवीन खूब सादुरताय बाळगिल्या. दुसऱ्याच्यो भावना दुखच्यो नात हाची काळजी घेतल्या.
कवीचे उमाळे
कवी फॅलिक्स आपल्या उतरांनी म्हणटा, “महाराश्ट्र जितलें व्हड, तितलें तांच्या राजकारण्यांचें तशें मराठी बरोवप्यांचें बळ चड. तांच्या खडेगांठ एकवटीत आवाजा मुखार, सुपुरल्या गोंयच्या आनी थोड्या नीज गोंयकारांच्या ताळ्याक, अदीक करून आमचे कांय गोंयकार महाराश्ट्र आनी मराठी वटेन आशिल्ल्यान, म्हत्व मेळूंक खूब कठीण दिसतालें. पूण सत आमचे वटेन आसून आनी विलिनिकरणवादी झांकून-झांकून गांवकार जायत म्हण, हें सत सांबाळूंक आमी जण एकल्या नीज गोंयकारान आपणा लागीं घडटा तें प्रमाणीकपणीं ध्यान-मन लावून करुंकूच जाय आशिल्लें. असलीं चिंतनां आनी सपनां बाळगून, कोंकणी आनी गोंय खेरीत सांबाळूंक, विलिनिकरणा विरूद्ध झुजाक जैत मेळोवपाचे तजविजेंत हांव म्हजें हात- बोट घालतलों म्हूण हांवें थारायलें आनी जागृताय वाडोवंच्या मनान लेख बरोवन आनी कविता विणून “वावराड्यांचो इश्ट” आनी तेन्ना मुंबय थावन पर्गट जातल्या “द गोवा टायम्स” साताळ्यांचेर पर्गटूंक सुरू केलें.”
सोंपयतना…
‘चिंतनां आनी सपनां’ ह्या कवितां संग्रहांत कवीचें नितळ आनी नम्र मन झळकता. मनीस आनी सैमा विशीं हुस्को जाणवता, देशा प्रतीं मोग उफाळिल्लो पळेवंक मेळटा. राग-द्वेशा पासून कवी पयस रावता. ताचे विचार आनी चिंतना खूब रुचीक आनी स्वादीक. ताचें चिंतप खरेंच सपनां सारकें पूण तांतूंत वास्तव आसा आनी आपल्या विचारां कडें तो प्रामाणीक आसा. हे खातीर फॅलिक्स बाबाक खेरीद परबीं. ताचें आनिकूय जायतें साहित्य पुस्तक रुपान येवंचें हो आवंडो.
– विन्सी क्वाद्रूस,
राय, साश्ट, गोंय
९८२२५८७४९८
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
