भांगरभूंय | प्रतिनिधी
ही सर्त कितलो काळ तिगतली? कोंकणीत नाटकां जातलीं व्हय? जालीं जाल्यार कोण करतलो? अशे साबार प्रस्न उपस्थीत जाल्ले. पूण ….
खंयच्याय उपक्रमा खातीर 50 वर्सांची भांगराळी वाटचाल अभिमानाची गजाल आसता. कारण एक सर्त अर्द शेंकड्यांत कितलेशेच रंगकर्मी, नवे प्रयोग आनी रंगमाचयेर सर्जनशीलतेच्यो नव्यो देखी प्रस्तूत करता. बदलपी काळा वांगडा जुळोवन घेवन, नवे पिळगेक मुखार काडून आनी परंपरे कडेन निश्ठा दवरून एक नाट्यपरंपरा समृद्ध करपाचें काम एक सर्त करता. आयज कोंकणी नाट्य सर्तीन 50 वर्सां पुराय केल्यांत. हीं 50 वर्सां म्हणल्यार साबार नाट्य कलाकारांची साधना, तप आनी यत्न हाचें फळ. भारतीय रंगमाचयेर कोंकणी नाटक आपली सुवात निर्माण करता. अशे वेळार कोंकणी नाट्य सर्तीचो 50 वर्सांचो प्रवास कोंकणी भाशीक चळवळीचो लेगीत एक म्हत्वाचो घटक आसा. कोंकणी नाट्य जनसामान्यांत फुल्लां आनी फळ्ळां हाची ही बेसबरी देख.
1970- 1971 वर्सा कला अकादेमीन कोंकणी नाट्य सर्त जाहीर केल्ली, पूण उण्या प्रवेशिकांक लागून ही सर्त 1976 वर्सा सावन सुरवात जाली. ते वेळार जायत्या जाणांनी हे सर्ती आड उलोवपां, टिका केल्ली. ही सर्त कितलो काळ तिगतली? कोंकणीत नाटकां जातलीं व्हय? जालीं जाल्यार कोण करतलो? अशे साबार प्रस्न उपस्थीत जाल्ले. पूण गोंयचे मातयेंत नाट्य आशिल्ल्यान गोंयकार आपले भाशेंतल्या नाटका वरवीं अभिव्यक्त जावपाक फाटीं उरलो ना. म्हणुनूच 2025 वर्सा कला अकादेमीची कोंकणी नाट्य सर्त 50 वर्सां पुराय केली. कोंकणी चळवळीच्या इतिहासांतलें हें एक म्हत्वाचें सोंपण. अकादेमीची ही सर्त फोंडेंच्या राजीव गांधी कला मंदिरांत 27 ऑक्टोबर ते 15 नोव्हेंबर मजगतीं घडून आयली. एकूण 17 नाटकां सादर जालीं, जातूंत 10 स्वतंत्र नाटकां, जाल्यार 7 अणकारीत/ अनुसर्जीत नाटकांचो आसपाव आशिल्लो.
विवीध नाटकां
मुकेश थळी हांचें ‘जाळें’ हें नाटक बांदोडेंच्या श्रीनागेश महालक्ष्मी प्रासादीक नाट्य समाजान सादर केलें. लुका नांवाच्या गुंडाची गुन्यांवकारी प्रवृत्ती, संवसारा कडली निराशा आनी कुटुंबीक सुखाक चुकिल्लो लुका हाचेर हें नाटक आशिल्लें. जाळ्यांत घुस्पल्ल्या मनशाची अवतिकाय लेखकान मांडल्या. उल्हास नायक हांचें ‘निश्पर्ण’ हें नाटक श्रीकृष्ण लल्ला महिला मंडळान सादर केलें. कुटुंबीक जिवीताची काणी मांडटना शिराप्पा आनी कृष्णाईचो आपल्या भुरग्यांक पळोवपाचो संधर्श नाटकांत आशिल्लो. भुरग्यांच्या हुस्क्यान दोळो लावन बसपी आवय- बापूय निमणेकडेन मर्णाचो पर्याय वेंचता हें कथानक नाटकांत आशिल्लें. युगांक नायक हांचें ‘देश राग’ हें नाटक परिक्रमा नॉलेज टर्मीनस हे संस्थेन सादर केलें. हें नाटक हुतात्मो बाळा राया मापारी हांच्या जिवीताचेर आदारीत आशिल्लें. गोंयच्या मुक्ती लढ्यांत बाळा राया मापारीचें योगदान एकंदर मुक्ती लढ्याची फाटभूंय नाटकांतल्यान मांडपाचो यत्न केला.
दुर्गादास नायक हांचें ‘पिकिल्लीं पानां, तुटिल्लीं मनां’ हें नाटक घोणशीच्या गौरी तनय कला संघ नाट्य संस्थेन सादर केलें. घरगुती विशयाचेर आदारिल्लें नाटक कुटुंबीक जिणेंतल्या वेगवेगळ्या फाट्यांचेर आदारीत आशिल्लें. झिलू गांवकार हांणी विनोद कुमार शुक्ल हांचें रूपांतरीत केल्लें ‘जनेल’ हें नाटक रसरंग, उगवें हे संस्थेन सादर केलें. Magical Realismचो वापर नाटकांत करून जोडप्याची मानसीक अवहेलना मांडपाचो यत्न नाटकातल्यान जालो. आशयाचे आनी प्रस्तूतीचे नदरेंतल्यान कोंकणी नाटक अदीक समृद्ध जाता म्हणपाचें नाटकांतल्यान दिसून आयलें. तशेंच झिलू गांवकार हांचें आनीक एक नाटक सर्तींत सादर जालें. फ्रॅन्का रॅमे व दारियो फो रूपांतरीत केल्लें ‘अस्तुरी’ हें नाटक बायलांचेर जावपी अत्याचार, लैंगीक छळ तशेंच घरगुती आनी समाज हिंसेचेर आदारीत आशिल्लें. लेखकान नाटकाचें रूपांतर केल्ल्यान आयच्या प्रासंगीक घडणुकांचेय चित्रण नाटकांत मांडलां.
ग्रामीण जिणेचें दर्शन
डॉ. प्रकाश वजरीकार हांचीं फाटोफाट दोन नाटकां सर्तींत सादर जालीं. सातेरी कला मंच, मोर्लें-सत्तरी हांणी ‘काणी तशी जुनीच…पूण’ हें नाटक सादर केलें. भ्रूण हत्येच्या विशयान सुरवात जावपी नाटक सत्तरींतल्या ग्रामीण जिणेचें दर्शन घडयता. लोककला, लोकविधी, लोकश्रद्धा मांडून रणमालें हे लोकनाट्याचो वापर करून नाटक सादर केलें. तशेंच तांचें आनीक एक नाटक ‘होमखण’ हें नाटक कला आविश्कार, मासोर्डें- वाळपय सत्तरी हे संस्थेन सादर केलें. बाळा राया मापारी हांचे जिणेचेर आनी एक नाटक सर्तींत सादर जालें. राम मनोहर लोहिया सावन सुरु जाल्ली गोंयची क्रांती चळवळ आनी बाळा राया मापारी हांचें मुक्ती लढ्यांतलें योगदान लेखकान नाटकातल्यान प्रस्तूत केलां. डॉ जयंती नायक हांचें ‘सोनकेशी’ हें नाटक रुद्र लॅबोरेटरी स्टुडियोज हांणी सादर केलें. लोकवेद आनी नाटक हांचो आविश्कार घडोवन स्त्री समानता आनी पुरूशप्रधान मानसीकता नाटकांत दिसली. लोककाणयेचें नाट्य प्रस्तूतीकरण करून लोकसंगीताचो वापर करून संस्थेन नाटक सादर केलें.
अभय जोग हांणी स्केरेशी हांचें रूपांतरीत केल्लें ‘रंगसूत्र’ हें नाटक अभय थिएटर अकादमी सुर्ल-सांखळी हे संस्थेन सादर केलें. एक पोरणें नाट्यघर प्रशासन मोडून उडोवपाक सोदता. अशे वेळार नाटकांत आशिल्ल्या फक्त दोन पात्रांचो संघर्श संबंधीत नाटकांत मांडला. दत्ताराम कामत बांबोळकार हांणी डॉ विवेक बाळे हांच्या मूळ नाटकाचें केल्लें रूपांतर ‘बापू गांधी’ अंत्रूज घुडयो हे संस्थेन सादर केलें. तीन पात्रांच्या हे नाटकांत दोन पिळग्यां मदल्या विचारीक दृश्टीकोणाचें दर्शन घडटा. बापू हे पात्राक धरून नाटकांत जाल्लें कुतूहल नाटकांत अदीक उत्सुक्ता निर्माण करता. ‘रंगसूत्र’ हें दोन पात्री, जाल्यार ‘बापू गांधी’ हें तीन पात्री नाटक आशिल्ल्यान पात्रनिर्मणेच्या नदरेंत वेगळे प्रयोग हे वर्साचे सर्तींत पळोवपाक मेळ्ळे.
कथानकाक वेगळें वळण
युवा नाट्य लेखक वैभव कवळेकार हाचीं ‘इन सर्च ऑफ सर्वायवल’, ‘भोगपर्व’ आनी ‘मरणथाव’ ही नाटकां सादर जालीं. ‘इन सर्च ऑफ सर्वायवल’ हें नाटक युवा एकवट, भोमा हे संस्थेन सादर कलें. ‘द होप’ हे श्रीधर नायक हांणी बरयल्ले कादंबरेचे चारूय खंड वाचून अनुंत नांवाचें एक पात्र स्वताचे मेल्ले चलयेक पळोवन लेखकान कादंबरेचो फुडलो खंड बरोवन पात्राक जिवो करपाचो हट्ट नाटकांत दिसता. गुढार्थान भरिल्लें नाटक मनशाच्या वैचारीक झुंजाचेर भाश्य करता. ‘भोगपर्व’ हें नाटक गिमोणेच्या सियावर राम संस्थेन सादर केलें. एका प्रदेशाच्या राजाचो दुखाविल्लो अहंकार आनी वेगवेगळ्या उप-कथानकांतल्यान राज्याच्या दैनदीन जिवीताचे प्रसंग नाटकांत लेखकान मांडल्यात आनी विशयाचे नदरेन नाट्य कथानकाक वेगळें वळण हाडलां. रेणुका एंटरटेनमँट सोसायटी हांणी सादर केल्लें ‘मरणथाव’ हें नाटक म्हणल्यार सुखाच्या मोहांत अडकून विवाहबाह्य संबंदांत अडकून उरिल्ल्यान जाल्ल्या परिणामांचेर नाटकांत भाश्य केलां. वैभव कवळेकार हाचीं तिनूय नाटकां आशय, विशय आनी सादरीकरणाचे नदरेंतल्यान बरीं थारल्यांत.
पूर्वार्ध
सावय-वेरें
8552883808
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
