कला अकादमींत ‘पुरूष’ लेगीत आडकलो !

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गोंयची शान म्हूण कला अकादमी संकुलाची वळख आयज लेगीत तिगून आसा. पूण ही वळख सासणाची पुसून उडोवपाचो कोणे निश्चेव केलो आसत, आनी ते खातीर कोणूय वावुरता आसत जाल्यार तांकां आडावपाचें काम फक्त कलाकार आनी प्रेक्षक हांकां करूंक येतलें, अशें वयले वयर दिसता आसत जाल्यार फाटल्या वर्स दोन वर्सांत ते आघाडेचेर लेगीत उणे यत्न जाले अशें म्हणूंक येवचें ना. पूण तेंवूय अपुरे थारल्यात अशें पयर आयतारा थंय जयवंत दळवी हांचे ‘पुरूष’ हें गाजिल्लें नाटक पळयतना आमचे सारक्या कलासक्त प्रेक्षकांक जो कितें परिस्थितीचो अणभव आयलो ताचे वेल्यान निश्चीतपणान म्हणूंक येतलें. जयवंत दळवी हे गोंयकारांचेंय एक आवडटे लेखक आनी नाटककारूय. तांच्या जल्मशताब्दी वर्सा निमतान तांचेंच एक काळ बरेंच गाजिल्लें ‘पुरूष’ हें नाटक परतून रंगमाचयेर हाडपाचें काम नामनेचे कलाकार शरद पोंक्षे आनी राजन ताम्हाणे बी लोकांनी केले उपरांत सहाजिकूच मुंबयंत ह्या नाटकाक सुमारा भायर प्रतिसाद मेळ्ळो. अशीं नाटकां गोंयच्या प्रेक्षकां मुखार सादर केले बगर मुंबयंतलो खंयचोय निर्मातो आपले नाटक येसस्वी थारिल्ल्याचो दावो क्वचितूच करता. ह्या नाटकाचेंय अशेंच जालें आनी पन्नासावो प्रयोग आमच्या कला अकादमीत योगायोगान का जायना गोंयच्या नाट्यरसिकां सामकार सादर करपाची संद तांकां मेळ्ळी. पूण 70-75 कोटी रुपया खर्च करून नुतनीकरण केल्ल्या कला अकादमींत सद्या असो एखादो प्रयोग उण्या अदीक प्रमाणांत कसलीच आडखळ जायनासतना तो पार पाडप म्हणल्यार तो प्रयोग सादर करप्यांच्या नशिबाचेरूच निंबून आसता अशें म्हणटात. जयवंत दळवींचो ‘पुरूष’ हे बाबतींत असोच कमनशिबी थारलो.
कला अकादमींत एखाद्या नाटकाचो प्रयोग वा सांगितीक कार्यावळ वेळारूच सुरू करपाची आसत जाल्यार खूबशे फावटी नशिबाच्या हवाल्याचेरूच निंबून रावचें पडटा. गोंय मराठी पत्रकार संघान आयोजीत केल्ल्या ‘कल्पवृक्ष कन्नेसाठी’ ह्या सांगितीक कार्यावळी वेळार आसूं वा हालींच सादर केल्ल्या ‘जर तरची गोष्ट’ ह्या नाट्यप्रयोगा वेळारूय तोच कडू अणभव आमी घेतला आनी थंयचे एकूण सदोश वेवस्थेचेर बारयलांय बी. पूण निमाणें लक्षांत कोण घेता? कला अकादमीचे कार्यकारी मंडळूच फाटलीं तिनेक वर्सां अस्तित्वांतूच नासत जाल्यार ह्या सगल्यांचे बाबतींत सुसुत्रताय येवपाची अपेक्षा कोणे आनी कित्याक बाळगुची? ‘पुरूष’ नाट्यप्रयोग सुदैवान वेळारूच सुरू जालो आनी दिल्ल्या वेळांत नाट्यगृहांतल्या सिटार बसका घेतली तेन्ना बरीच थाकाय मेळ्ळी. पूण खंयचे कितें अर्द्या- पावूण वरांतूच नाट्यगृहांतली उजवाडा येवजण ‘दांडिया’ खेळपाक लागली आनी मुखार जें कितें घडलें तें फाटल्या चार पांच दसकांत नाट्यरसीक ह्या नात्यान केन्नाच अणभवूंक नाशिल्लें म्हणून ताची चड खंत दिसली. ‘पुरूष’ हें जयवंत दळवी हांचें एक जबरदस्त ताकदीचें, रसीक प्रेक्षकांक बशिल्ल्या जाग्यार खिळोवन दवरपी नाटक आशिल्ल्यान प्रेक्षकांनी नाट्यगृहांत ही म्हूण गर्दी केल्ली. पूण नाटक ऐन रंगात येत आसतना उजवाडा येवजणेचो दोश उक्तो जालो आनी नाटक मुखार सुरू दवरप निर्मात्याक अशक्य जालें. कला अकादमीतले सदोश यंत्रणे खातीर आतां कोणाकूय नव्यान सांगपाची गरज नाशिल्ल्यान प्रेक्षकांनीय कला अकादमीच्या नांवान आड्डी मारची हें अपेक्षितूच आशिल्लें आनी नेमकें जालेंय तशेंच.
कला अकादमीची हातूंत नेमकी कसली चूक आशिल्ली वा नाटकाच्या निर्मात्यांचो बेफिकीरपणा तांकां नडलो काय कितें हो आतां चर्चेचो विशय आसलो तरी म्हारग तिकेटी विकतीं घेवन नाटकाचो आस्वाद घेवपा खातीर आयिल्ल्या रसिकांचो रंसभंग जावचो न्हय हे खातीर सगली ती खबरदारी घेवप जशें कला अकादमीचें काम आशिल्लें तशीच ती निर्मात्यांचेंय जापसालदारकी आशिल्ली. पूण तशें जालें ना आनी एका बऱ्या नाट्यप्रयोगाचाे विचको जावचो हाचें वायट दिसता. कला अकादमी नाट्यगृहांतलो आवाज आनी उजवाड वेवस्था यंत्रणेंत सुदारणा घडोवन हाडपा खातीर खूबशी संद आसतना ताचे कडेन आडनदर कित्याक करतात ह्या प्रस्नाची जाप कितलेशेच फावटी विचारून लेगीत दिनात आनी ती मेळपाचीय शक्यताय ना. कला अकादमीची वेवस्था पळोवपी हांगा कोणूय आसा व्हय ह्या शरद पोंक्षे हांणी रंगमाचये वेल्यान विचारिल्ल्या प्रस्नाची जाप कोणूच दिवंक शकलो ना, तेन्ना कला अकादमीचे कार्यकारी मंडळ नेमकें कितें करता असोय प्रस्न खूबशा जाणांनी केलो. कला अकादमीचें कार्यकारी मंडळ फाटलीं तिनेक वर्सां अस्तित्वांतूच नाशिल्ल्याची म्हायती तातूंतल्यान मुखार आयली आनी तोच चर्चेचो विशय थारलो. कला अकादमी ही संस्था गोंयचें भूषण आशिल्ल्याचें आमी हड्डें मुखार करून सांगत आसतात. पूण हेच संस्थेचो कारभार चलोवपा खातीर तिनेक वर्सां कार्यकारी मंडळ कित्याक नासचें हाचें फाटलें कारण मात कळ्ळें ना.
कला आनी संस्कृती खात्याचे मंत्री ह्या नात्यान गोविंद गावडे हांणी कलेच्या मळार केल्ल्या कार्या विशीं खूब कितें उलयतात. तांची उमेदूय खूब व्हड हातूंत दुबाव ना. पूण कला अकादमी सारके संस्थेक फाटल्या कांय वर्सां सावन जें भिरांकूळ दुयेंस जालां तातूंतल्यान भायर सरपा खातीर कसलोय कित्याक जायना ह्या प्रस्नाची समाधानकारक जाप जो मेरेन मेळना तो मेरेन ताचे खातीर ती अभिमानाची गजाल म्हणूंक येवची ना. कला अकादमीचें नुतनीकरण हो विशयूच कला आनी संस्कृती मंत्री वा सरकारा खातीर अप्रीय आशिल्ल्याचें दिसून येता तेन्ना ताचेर चर्चा जावप सभाविकूच थारता. तातूंतच भर म्हूण जयवंत दळवी हांच्या ‘पुरूष’ ह्या नाट्यप्रयोगाच्या सादरीकरणाच्या निमतान आयिल्ल्या कडू अणभवांतल्यान मुंबय, पुणें सारक्या शारांनी नेमको कसलो संदेश वतलो हाचोय अदमास करूंक येतलो. शरद पोंक्षे, स्पृहा जोशी, अविनाश नारकर बी दिग्गज कलाकारांच्या अप्रतीम अभिनयान ‘पुरूष’ हें नाटक रसीक प्रेक्षकांच्या कायम यादींत उरतलें. तरी जयवंत दळवींचें हें नाटक पळयले उपरांत दोन दीस सगली कडेन चर्चा सुरू आसा ती कला अकादमींत ऐनवेळार इबाडिल्ल्या उजवाडा येवजणेची. कांय जाणांक हातूंत निर्मिती संस्थेचीय चूक आशिल्ल्याचें दिसता आसलें तरी कला अकादमीक ताचे पसून पळ काडूंक मेळचो ना. ह्यो गजाली फुडारांत कश्यो टाळूंक येतल्यो आनी कला अकादमीची गरजे भायर बदनामी जावची न्हय हे खातीर योग्य तीं पावलां कळाव करिनासतना उबारप ही काळाची गरज आसा.

वामन प्रभू
9823196359