कर्णाचो दुसरो अवतार

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भुरग्यांनो,
हजार वर्सां पयलीं माळवा प्रदेशांत भोज नांवाचो म्हाप्रतापी राजा सत्ता चलयतालो. धारा नगरी ही ताचें राजपाटण आशिल्लें. राज्यांतले लोक सगळे वटांनी सुखी आशिल्ले, धादोशी आशिल्ले. समृद्धींत दीस सारताले. पूण भोजराजाचो सभाव मात विचित्रूच आशिल्लो. तो केन्नाच दानधर्म करी नाशिल्लो.
एका दिसा अशें घडलें, सकाळच्या शांत वातावरणांत सुर्य आपलीं भांगरा किरणां धर्तरेर फांकीत उदेलो. मळबांत, सैमांत सुकणीं मेकळेपणान भोंवंक लागलीं. त्या वेळार भोजराजा आपल्या रथांत बसून सैम भोंवडे खातीर भायर सरलो
राजा बाशिल्ल्या रथाचे घोडे, ताचो सारथी मुखार धांवडायतालो, वाटेरय कोण नाशिल्ल्यान राजा सैमाची सोबीतकाय, तातूंतली खोस अणभवतालो. रथ चलता चलता अचकीत रस्त्याचे कुशीक एक जाण्टो मनीस उबो आशिल्लो राजाचे नदरेंत पडलो
तो धवी फुल्ल वस्त्रां न्हेशिल्लो. ताच्या कपला वयलो गंधाचो तिबोय उठून दिसतालो. गळ्यांत तुळशी पानांची माळ आशिल्ली. एखादऱ्या वैश्णव ब्राह्मणा भशेन तो तेजस्वी दिसतालो. राजा वळखलो. हो गोविंद स्वामीच आसूंक जाय. पुणून तो केन्नाच राजाच्या दरबारांत येवंक नाशिल्लो. राजाक स्वामींक नमस्कार करीन दिसलो. ताची भेट घेवचीशी दिसली.
राजान सारतीक रथ थांबोवंक सांगलें. रथांतल्यान सकयल देंवून राजा गोविंद स्वामी लागीं गेलो. भोजराजान स्वामीक नमस्कार केलो. पूण गोविंद स्वामीन राजाक आशिर्वाद दिलो ना. उरफाटें, गोविंद स्वामीन आपले दोळे धांपून घेतले.
राजाक अजाप दिसलें. ताणें स्वामीक म्हळें, ‘हांव ह्या राज्याचो राजा, हें तुमकां खबर आसा न्हय? हांवें तुमकां इतले नमळायेन, आदरान, मानान नमस्कार केलो. पूण तुमी म्हाका सादो आशिर्वाद लेगीत दिलो ना. वेल्यान तुमी दोळे धांपून घेतले? तुमी म्हजो अपमान केला,’’
गोविंद स्वामीन दोळे उगते करिनासतना जाप दिली, ‘कोणाच्याच माना-पानाचें भंय ना. म्हाका जें कितें योग्य दिसता तेंच हांव करतां,’’
’हें तुजें वागणें, तुजें उलोवणें म्हाका पटना’ राजान स्वामीक सांगलें.
‘पुणून, म्हाका पट्टा तसोच हांव वागतां. म्हज्या मनाक पट्टा तसोच हांव वागतलोय बीं. सकाळचो हो शांत वेळ आसा. दीस आतांच सुरू जाता. अशा वेळार हांव कंजूस मनशाचें तोंड पळयना. कंजूस मनशाचें तोंड पळोवन विनाकारण हांव पापाचो धनी जावंचोना,’’ गोविंद स्वामीन शांततायेन आनी म्होंवाळ उतरांनी भोजराजाक जाप दिली. तें आयकून राजा तिडकलो,
‘हांव कंजूस?’
’तें हांव तोंडान कित्याक उलोवन दाखोवं? सुवार्थी, कंजूस आनी अत्याचारी मनशाचें तोंड सकाळीं फुडें पळयल्यार पाप लागता असो म्हको धर्म सांगता. देखुनूच, हांवें तुका पळोवन दोळे धांपून घेतल्यात.’’ गोविंद स्वामीन निर्विकार चेहऱ्यान सांगलें.
‘गोविंद ब्राह्मणा, हांव राजा, ह्या राज्याचो सम्राट. तुमी म्हजो आपमान केला. हांव तुका फांसार चडयतलों. राजान तिडकीन सांगलें.
‘तुमी बरे भशेन म्हाका फांसार चडयात. म्हाका तो परिणाम खबर आसुनूय हांवें दोळे धांपून घेतल्यात. हाचेर तुमकां कितेंय उलयन, सांगन दिसता जाल्यार मुजरत सांगात’ गोविंद स्वामीन म्हळें.
भोजराजाक तीं उतरां आयकून अजाप दिसलें. तो आपले भितरूच गोंदळ्ळो. आयजवेर दरबारांतले, राज्यांतले लोक आपली तुस्त तोखणाय करीत आयल्यात. म्हज्या दोशांचेर पांगरूण घालीत रावल्यात आनी हो तपोनिश्ठ ब्राह्मण म्हज्या मुखार म्हजे दोश सांगता!! भोजराजा, गोविंद स्वामीचे निर्भय वृत्तीचेर चितूंक लागलो आनी.. ताका सत होलमलें
गोविंद स्वामीच्या निर्भय वृत्तीचेर खोशी जावन ताणें गोविंद स्वामीक सांगलें ‘‘तुमी म्हजो दोश म्हाका दाखयलो.. म्हजेर व्हड उपकार जाले. हांव म्हज्या अज्ञानान तुमकां वायट उलयलों हाची म्हाका खंत जाता. म्हाका माफ करचें.’अशें सांगून भोजराजांनी, गोविंद स्वामीचे पांय धरले. भोजराजान गोविंद स्वामींक रथांत बसोवन दरबारांत हाडलो आनी भोवमान केलो.
त्या दिसा सावन भोजाराजा कर्णाचो दुसरो अवतार जालो. ताणें आपल्या जिवितांत मरसर भरपूर दानधर्म केलो. ताच्या ह्या दानधर्माच्यो काणयो आयजूय लोक विसरूंक नात.
उल्हासभाई