कदेल…. म्हळ्यार हुकुमशाय न्हय

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आयज जण एकलो वयल्या अधिकाऱ्यांचें बरेंपण घेवन, आपलें काम कशे तरेन दुसऱ्यांचेर घालून सुशेग मेळोवं येता हाचेर लक्ष केंद्रीत करता आनी आपले सादोवन घेता. दुसऱ्यांच्या मनाची जाल्ली अवतिकाय तो विचारांत घेयच ना.

याद जाता ते प्रमाण,… वेंचणुकेच्या निमतान, आमी सगळे जाण आपापल्या थारायल्ल्या केंद्रार वचपाक माटवांत साटली पोटली
घेवन तयार राविल्ले. ताणें म्हाका खंयच्यान पळयलो हें नकळ. पूण तो म्हजेसरीं आयलो. ताच्या मुखामळार वेगळीच खोस आशिल्ली. माटवांतल्या कांय जाणांच्या तोंडार ‘आमकां खंय खांचीत घातल्या’ म्हूण विरुस जाल्ल्याचे भान तांच्या कपलां वयल्या आट्यांनी उठून दिसतालें. तो म्हजेसरीं आयलो खरो, पूण ताच्या आंगलोटांत बदल जाल्ल्या कारणान ताका वळखुपाक म्हाका कांय खीण लागले. ताच्या उतरांनीय म्हाका बदल जाणवलो, तें हावें ताका दाखोवन दिलें ना. ताणें म्हजी खबर घेतली, हावेंय ताची वासपूस केली. तेदेवेळार ताणें म्हाका म्हळें, ‘एक तारकेसावन प्रोमोशन मेळटा. हेडमास्टर म्हूण. म्हाका तुजो सल्लो जाय. म्हजे जिवा- भावाचो इश्ट ह्या नात्यान…’ तो म्हजो खूब आदर करी तें हांव जाणा आशिल्लों. पूण मदल्या काळांत ‘ना संवाद, ना भेट.’ ऐनवेळार ताका कितें सांगचें तें सुचलेंना. तरी, म्हजे आई- दादाच्या सांगणेन आनी संस्कारांनी ताका परबीं दियत सहजतायेन म्हळें, ‘सगळ्यांक सांगाताक घेवन मुखार वचात…, भुरग्यांचे उदरगती खातीर खंय कमी पडूं नाकात. आनी म्हत्वाचें,… पदभार मस्तकाक मारुन घेंव नाकात…’ इतल्यान ताका पंगडाच्या मुखेल्याचो कॉल आयलो. तो घेतले उपरांत… ‘यस ! श्युअर याद दवरतां… तूं म्हाका जाय आं… मेळया परतून..’ अशें सांगून तो ताकतिकेन गेलो. हांव मात म्हज्याच विचारांनी उरलों. ताका म्हजीं उतरां गैर दिसची ना मूं?… पूण भोवतणची स्थिती येवजिल्यार म्हाका म्हजीं उतरां फावो तशींच दिसलीं.
आयज काल दरेक प्रामाणीक, निसुवार्थी मनीस प्रामाणीकपणान काम करपाचो यत्न करता. तो आपल्या कामाचेर पुराय लक्ष दवरून फावो तो पगार मेळटा हाचें भान राखता. पगारा प्रमाण आपलें काम फावो तशें जाता काय ना हेंय तो पारखिता. कितेंय उणाव दिसल्यार आपली चूक सुदारून बरें सादपाचो यत्नूय करता. कोणाच्याच तोखणायेची आस धरीना. काम करतना, घरच्यांक पुराय विसरायेर घालता, तन- मन एकठांय करून आपली जापसालकी सांबाळटा. कामांतल्यान वेगळीच खोस अणभवता. तरी आसतना, ताच्या वांट्याक ती येताच!…. हय, खंत. नाण्याक दोन वटो आसतात, तेच प्रमाण दरेक कार्यालयांत वा आस्थापनांत दोन तरांची मनशां आसतातूच. सुवार्थी आनी निसुवार्थी. आनी देखूनच दरेक कार्यालयाच्या चौकणात शकुनीमाम प्रवेश करता. उपरांत, ताकाच लागून ह्या दरेक चौकोनांनी उदरगतीआड अभरगत वावरुंक लागता…
‘देसाची उदरगत करतलो जाल्यार दिल्लीक वचपाची गरज ना’ अशें महात्मा गांधीजी म्हण्टाले. म्हजीं घरचीं म्हण्टाली, ‘घरांतल्या जण एकल्यान आपणाचेर सोंपयल्लें काम निश्ठेन, जापसालकेन, निसुवार्थपणान केलें जाल्यार घरांत सुख समृद्धी नांदता.’ घर तशें देस. देसांतल्या नोकरदार (चौकीदार लेगीत) वर्गान जर आपणाचेर घाल्ली जापसालकी वेवस्थीत रीतीन, निसुवार्थपणान, तांतूतलो आनंद मेळयत निभायली जाल्यार देसांत सुख समृद्धी नांदतली हें शेंत पुरशेंत खरें. पुणून, देशांत मात सुवार्थी मनशाची किजिलां वाडल्यांत. सुवार्थाच्या भकीक पडून ‘पदभारी’ मनीस निसुवार्थ्यांची गची आवुळटना दिसता. आनी ‘हें समा न्हय’ हें सामान्य मनीस आड्डी मारीत सांगत आसता, पूण ताचें मात कोणूच आयकनात.
‘पदभार’ सांबाळपी पावलाकणीं आसात. पूण सगळेच जापसालकेन, निश्ठेन वागतात अशें ना. चडशा जाणांक पदभार मस्तकाक मारिल्लोच दिसता. घरांतल्या मनशां सावन… मुख्यमंत्र्या मेरेन, तशेंच देसाच्या चौकीदार मेरेन पदभार वावरत आसा… दरेकल्यान येवजूंक जाय, आपूण जें पद सांबाळटा तें हेरांच्या हिता खातीरुय… न्हय स्वताच्या पोटा खातीर, कुटुंबा खातीर… घडये ते वेळार कांय जाणांक म्हत्वाच्या गजालींचो त्याग करचो पडटा. पूण, अशे तरेन वागपी ह्या संवसारात खूब उणे आसात. वयल्या पदांचेर पावतकच खालच्यांचेर शेक गाजोवप चड प्रमाणात घडटा. आपल्या अधिकारांनी दुसऱ्यांचो छळ करपी बरेच जाण आसात. अधिकारांच्या माजान बायलांचेर लेगीत आगळिको जातात. ह्या आगळिकां वरवीं देसाची उदरगत जाता व्हय?
म्हजे इश्टागतींतलो एक बिल्डर इश्ट… ऑफिसांत दरेक दिसा आपणाल्या कर्मचाऱ्यांची बसका घेता, कामाचें नियोजन करता. कर्मचाऱ्यांचो अडचणी समजून घेता. तांचे प्रश्न सुटावे करपाचो यत्न करता, तशेंच तांचे मनरिजवणे खातीर कार्यावळी आंखता. कर्मचाऱ्यांक काम करपाक उर्बा दिता आनी आपणा वांगडा तांचीय उदरगत सादीत देसाचे समृद्धीकय पालव दिता….
याद येता आदरणीय डाॅ. अब्दुल कलाम हांची. एका दिसा तांणी आपल्या कर्मचाऱ्यांक एक काम दिवन कितलोय वेळ लागल्यार लेगीत तें पुराय करूनच घरा वचपाक फर्मायलें. पुणून, एका कर्मचाऱ्यान भुरग्यांक सांजवेळा स वरांचेर सर्कशीक व्हरता म्हूण उतर दिल्ल्यान ताचे मुखामळार निर्शेणी फांकली. दुसऱ्या एका कर्मचाऱ्या कडल्यान तांका ती कळ्ळी. पूण डाॅ. कलाम हांणी कर्मचाऱ्यांक संद दिली ना. ते मात आपल्या वेळार भायर सरले. बाबडो कर्मचारी दिल्लें काम पुराय करून निर्शेणेंतूच आठ वरांचेर घरा आयलो. भुरग्यांक आनी बायलेक कशी जाप दिवची हेंय तो येवजितालो… तो घरांत भीतर सरलो. ताका भुरगीं कोणूच दिसलीं नात. आपले घरकान्नी कडेन ताणें चवकशी केली. तेन्ना ताका कळ्ळें की तांचे सर कलामजी स वरांचेर येवन भुरग्यांक सर्कशीक घेवन गेल्यात. केदे व्हड हे अब्दुल कलाम. देख घेवपा सारके. तांका तांच्या पदाचो इल्लोय गर्व नाशिल्लो. मात, ते कर्तव्याक जागताले.
आयज समाजांत सरपंच, पंच, आमदार, मंत्री, साबार मळांवयले अधिकारी कितले ईमानदारीन ‘पदभार’ सांबाळटात हे दरेकलो पळयता.. तांची कितें देख घेंवची? देरेक मनशान, जापसालकेन आपलो पदभार सांबाळतना आपल्या कार्यांतल्यान बऱ्यो यादी फाटल्यान उरतल्यो, हाची जाण दवरपाची गरज आसा. पदभार सोंपल्या उपरांत आदलोच मान, नातें, हेरां वांगडा उरतलें हाचें भान दवरुंक जाय. निवृत्तीत बरें मेळयतलो जाल्यार प्रवृत्तींत ताणें बऱ्या कर्मांची गुंतवणूक करुंक जाय. कंपनींत पदभार सांबाळटल्ल्यांनी, कर्मचाऱ्यांक समजून घेवन आदार दित जाल्यार उत्पादना लेगीत वाडीक लागतात, हें विसरुंक फावना?
आयज जण एकलो वयल्या अधिकाऱ्यांचें बरेंपण घेवन, आपलें काम कशे तरेन दुसऱ्यांचेर घालून सुशेग मेळोवं येता हाचेर लक्ष केंद्रीत करता आनी आपले सादोवन घेता. दुसऱ्यांच्या मनाची जाल्ली अवतिकाय तो विचारांत घेयच ना. धर्मग्रंथानी म्हळां ते प्रमाण ‘लव्ह अदर्स एज यू लव युवरसेल्फ’ मानीच ना. तांतूतल्यानच मनीसपणाचो धर्म ते पाळीच नात हें स्पष्ट जाता. बरें शिक्षण घेतिल्ले सुशिक्षितूच हो धर्म चड प्रमाणात विसरतात, हें पावलाकणी नदरेंत येतकूच खूब वायट दिसता. अशें वागून निदान तांणी आपणे घेतिल्ल्या शिक्षणाचो तरी अपमान करचो न्हय. केन्ना येत काय तांकां हाची जाण?
मेळिल्लें कदेल म्हळ्यार… हुकुमशाय न्हय. हो ‘पदभार’ मस्तकाक मारून घेतल्यार.. ‘सबका साथ, सबका विकास, सबका प्रयास’ जायत व्हय?

उल्हास यशवंत नायक
8010061867