कथेंच्या हारश्यांतल्यान समाजाच्या बऱ्या- वायटाचें दर्शन घडोवपी : सावट

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

साहित्याचो खंयचोय प्रकार आसूं, लक्ष घालून तो हाताळ्ळो ना, जाल्यार तातूंत यश मेळप भोव कठीण. तशें साहित्य रचप अवघड न्हय आनी कोणूय चिंत्ता तितलें सोंपेंय न्हय. तातूंत जैत मेळोवंक जाय कळाशी, निश्ठा आनी चिकाटी.  एक भुरगो जल्मतना, ताका सगळे गूण आसतात पूण जसो तो व्हड जाता तसो तो आपले गूण आपूणच फुडें व्हरता. भारताचे आदले राश्ट्र्पती ए. पी. जे. अब्दूल कलाम अशें म्हणटाले, “तुज्या मिशनांत तुका यश मेळूंक जाय जाल्यार तुज्या ध्येया कडेन एक- मनाची भक्ती आसूंक जाय.’’ बरोवप्यान ‘मिशन’ हे संकल्पने कडेन जुळोवन ध्येय साध्य करतना साहित्य निर्मणेचेर पुरायपणान लक्ष आनी समर्पण करपाचेर भर दिवंक जाय. ते मुखार म्हणटात, “तुका सुर्या सारको पर्जळूंक जाय जाल्यार पयलीं सुर्या भशेन जळ.” बरोवप्याक हें एक उत्साह विधान आसा. अशेंच सुर्या भशेन जळून तयार जाल्लें एक कथां पुस्तक वाचलें. बरोवपी ऍड्वीन फेर्नांडीस. पुस्तकाचें नांव ‘सावट’. पुस्तक दाल्गादो कोंकणी अकादेमीचे अर्थीक पालव येवजणे खाला ऍड्स प्रिंटर्सान छापलां आनी तें मायली पाब्लिकेशनान उजवाडायलां. पुस्तकाक 190 पानां आसात आनी ताचें मोल 199 रुपया आसा. पुस्तकाचें मुखचित्र पाद्र मायरन जेसन बार्रेटो हाणें चित्रायलां आनी कव्हराचे फाटले वटेन बरोवप्याची वळख आसा.  सोबीत कथां पुस्तका खातीर ऍड्वीन बाबाक परबीं आनी शाबासकी.

फाटभूंय

कोंकणी मोगी ऍड्वीन फेर्नांडीस साहित्याचे वेग-वेगळे प्रकार केळयता, तातूंत ताका कथाय बरोवंचेंशें दिसलें. सुरवातेक ताका त्रास जाले पूण ताणें धीर सोडलो ना.  आपली कथा दर्जेदार जावंची हे खातीर ताणें खूब यत्न केले.  आपल्यो कथा कितल्याच साहित्यिकां कडल्यान वाचून घेतल्यो.  तांचे मार्गदर्शन मेळुनूय  तो समाधानी जालो ना.  ताणें आनीक पुस्तकां वाचलीं, आनीक लेखकांक आपल्यो कथा दाखयल्यो.  तेन्नाच ताणें ‘सावट’ हें पुस्तक निर्माण केलें.

पुस्तकाचो गाभो 

‘सावट’ ह्या पुस्तकांत वेग-वेगळ्या विशयांचेर आदारीत 33 मोटव्यो कथा आसात, थोड्यो लांब, थोड्यो मोटव्यो आनी विवीध विचारांच्यो. ताचे ‘सावट’ हे शिर्शक कथेंत एका दुखेस्त कुटुंबाचें संवेदनशील चित्रण वाचूंक मेळटा. संजू, एक बिडेस्त तरणाटो नोकरी करपी चेडवा कडेन लग्न जावंक चिंत्ता पूण स्वता कमी शिकिल्लो आशिल्ल्यान बऱ्या गुणाच्या चेडवाक पळेवन नोकरी नाशिल्ल्या पूण, सुशील चेडवा कडें लग्न जाता. सुरवातेक कुटुंबाचें खुशाल जिवीत चित्रायलां जाल्यार तें मागीर दुख्खांत बदलता. कित्याक एकलोच जोडपी संजू बेकार जाता.  आवय-बापूय आनी बायलेक पोसूंक तो असमर्थ थारता.  कथा एका संवेदनशील वळणाचेर सोंपता. बरोवप्याक शोकांतिका आवडटात हें  ताच्या ‘शांतीक शांती मेळों, ‘पावलां चुकिचीं काय?’, ‘ती घडी’ अशा कथांनी जाणवता. तेच बराबर कांय कथांनी सस्पॅन्सूय आसा. ‘एके ‘चुकीक लागून’, ‘वाड दीस’, आदी कथा सहस्यमय आसात.

“बाबा संतोश, अळंबीं आशिल्लीं, पूण घरांत कांयच वेपार नाशिल्लो. ऊस विकिल्लो ताचेय दुडू अजून मेळूंक नात. देखून आमी बाजारांत व्हरून अळंबीं विकलीं. आनी त्या दुडवांचें घरांत धा दिसांचें तरी सामान घेवन आयलीं. तरीय आई म्हणटाली, भुरग्यांक दवरुंया म्हणून पूण हांवेंच तिका नाका म्हण सांगलें. शिताक तांदूळ नासतना अळंबीं कित्याक?…”  हीं ‘अळंब्यांची रूच उरली’ हे पयलेच कथेंतलीं काळजाक पीळ घालपी उतरा, कथेचो सारूच दितात.  हे कथेंत संतोश आनी निशा ह्या दोगां भुरग्यांच्या हट्टा कडें आवय-बापायन केल्ले त्याग झळकतात. एक बेस-बरी संवेदनशील कथा ऍड्वीनान वाचप्यांक दिल्या.

‘तांचो निर्णय चुकिचो?’  ही आनीक एक सुरबूस कथा.  तांतूंत मुखेल पात्र मिना म्हणटा, “तुजे पासून म्हज्या काळजांत जायत्यो अपेक्षा आसात पूण हांव उलोवंक शकना, तुका सांगूंक शकना. तुंवें म्हाका आयज वेर कितलो आधार दिलो, ताचो मोबदलो हांव तुजे कडेन मागूंक शकना.  म्हज्या स्वार्था खातीर तुजी निश्ठा हांव मोडूंक सोदिनां…”  मिना कितेंशें बडबडलें. कॉस्ता थंयंच खिळून रावलो.  जायत घडये तो मिनाच्या भावनां कडेन खेळूंक सदिनाशिल्लो.  ताणें एक नदर मिनाचेर घाली… मोग चित्रावप म्हण एक कला.  हे कथेंत गुपीत आनी प्रामाणीक मोगाचें बरें चिंत्रण वाचूंक मेळटा.  अशीच एक कथा ‘आपली शीम सांभाळची’. एक काजारी दादलो आंकवार चेडवाचो मोग करता आनी आपली सहकारी आनी खुशाल बायल आसतना त्या आंकवार चेडवाचे कुडीचो फायदो काडटा. हे कथेंत दोगांयचीय समजूत दाखोवन बरोवप्यान कथेचो खुशाल शेवट केला, हातूंतल्यान समाजाक एक बरो संदेश वता. ‘भोगसणें, ‘भाट-बेन्स कित्याक?’, ‘आश्रम’ ह्यो ह्या पुस्तकांतल्यो देखिवंत कथा. 

ऑपाऱ्यांचो वापर

‘म्हजें तेंच खरें म्हणचे परस खरें तेंच म्हजें म्हणूंक जाय.’  ‘सुखा परस दुख्खांतल्यान मेळपी गिन्यान व्हड आसता.’ ‘पोट भरतच घरे आंबट.’ ‘पाय-मांय करतात पाप आनी भुरगीं दितात जाप.’  हे सारक्यो बऱ्योच ऑपारी पुस्तकांत वाचूंक मेळटात.

खाशेलेपण

ऍड्वीनान आपल्यो कथा खेरीत चालीन बरयल्यात म्हण जाणवता. तातूंत जिविताचे प्रस्न, मनशाची परिस्थिती, समाजीक अडचणी, तत्वां, उपदेस, हाचेर बरोवप्यान अभ्यास केला हाचोय अणभव येता. कथा फकत एकाच समाजाचेर वा एकाच धर्म-समुदायाचेर केंद्रीत करिनासतना ताणें क्रिस्तांव, हिंदू आनी मुस्लीम धर्मांचो आपल्या कथांनी आस्पाव केला. दरेके कथे आदीं बरोवप्यान ल्हान-शें विवरण दिलां.

सेल्सो फेर्नांडीस म्हणटा…

डी.के.ए.चो अध्यक्ष सेल्सो फेर्नांडीस म्हणटा, “लेखकान कथा बरोवपाचे चारूय प्रकार, जावं ते चित्र दोळ्यां मुखार दवरपाचें (डिस्क्रिप्टीव), उगतें करपाचें (एक्स्पोजिटरी), घडण्यो विस्तारून सांगपाचें (नेरेटीव) आनी दुसऱ्यांचेर प्रभाव पडपाचे (पर्सुयेसीव) वापरल्यात.” ह्या पुस्तकांतलो अणभव तरणाट्यांनी घेवंचो असो ताचो हावेस आसा. 

सोंपयतना… 

कथा, हो शेगुणी आनी वाचप्याक खिळावन दवरपी साहित्यप्रकार. कथा प्रवाह पर्जळूंक लागला. अनेक प्रकारांनी कथा नटल्या. आमीय तातूंत लक्ष घालची गरज आसा. तितलें कोको, तितलें मेमें धोरण आपणावन उपकारचें नां.  आदीं म्हणटाले, मळबाक कोणाच्यान हात लावूंक जायना, आयज लोक मळबांत रावूंक वचपाचो विचार करतात. आमची मळब-झेंप फकत मळबाक हात लावपा इतली मर्यादीत नां उरतां,  साहित्य-मळबांत रावपा इतली आसची हें समेस्त कथाकारांक आव्हान आसा.  ऍड्वीनान आपल्या कथांतल्यान समाजाचो हारसो आमचे मुखार दवरपाचो यत्न केला, ते खातीर ताची तुस्त-तोखणाय.  हे मुखार ताणेंय कथांचे हेर प्रकार हाताळूंक सुचयतां आनी ताच्या साहित्यीक जिवितांत ताका सगळें यश आंवडेतां.  

– विन्सी क्वाद्रूस, 

राय, साश्ट, गोंय.

९८२२५८७४९८