भांगरभूंय | प्रतिनिधी
मिजोरम- हो गोंयचे राज्यपाल पी. एस्. श्रीधरन पिळ्ळै हांच्या ‘Oh Mizoram’ ह्या मूळ इंग्लीश कविता संग्रहाचो कोंकणी अणकार. हो अणकार नामनेचे कोंकणी साहित्यीक आर. एस. भास्कर हांणी केला. ह्या संग्रहांत 36 कवितांचो आस्पाव आसा. आपले प्रशासकीय सेवेंत वावुरतना जे वेग-वेगळें अणभव आयले ते, तशेंच भारताच्या खास करून इशान्य वाठारांत वास्तव करतना वा भोंवडी जें जीवन पळयलें,
निरखिलें, तातुंतलें जें मनाक भावलें आनी तोंपलेंय बी त्या सगळ्यांक कवितांच्या माध्यमांतल्यान मूळ कवीन अभिव्यक्त केल्लें आसा.
आर. एस. भास्कर हो पिंडान निजाचो कवी, ताका लागून पी. एस्. श्रीधरन पिळ्ळै हांणी जें कवितेंत अभिव्यक्त केलें तें तांकां ज्युस्त गवसल्लें आशिल्ल्यान तांणी तें ताच्या मूळ भावार्थाक धरून अणकारांत ज्युस्ता ज्युस्त उबें केल्लें आसा. मूळ कवी आनी अनुवादक ह्या दोगांयचीय जल्मभूंय केरळ. ताका लागून केरळच्या सांस्कृतीक आनी सामाजीक परिवेशा विशीं जितकी जाण मूळ कवीक आसा तितकीच अनुवादकाकय आसा. अनुवादक आपली मांयभास कोंकणी मानता आसलो, तरी जल्मा सावन मल्ल्याळी भाशेचे कुशींत खेळत वाडिल्ल्यान तांकां आपले मांयभास कोंकणी बरोबरच मल्ल्याळी भाशेविशींय उपाट मोग आनी जाणविकाय आसा.
कविता ही अतीसंवेदनशील मनाची अभिव्यक्ती. मन आनी भावना जांच्यो तरल आसतात, तेच कविता रचूंक पावतात. प्रशासकीय सेवेंत कायदे आनी अधिकाराची दक्षतायेन हाताळणी करतल्या उच्च पदाधिकाऱ्यां कडेन मनाची संवेदनशिलता आनी भावनांची तरलता जिती उरप ही कठीण गजाल आसता. पूण आदरणीय राज्यपाल पी. एस्. श्रीधरन पिळ्ळै हांणी ती जपल्या. कविता बरोबर तांणी कथाय रचल्यांत. तांचे वट्ट् 14 कविता संग्रह उजवाडाक आयिल्ले आसात. साहित्या वांगडा कायदो, राजकारण आनी हेर विशयांचेर म्हण तांणी बरयिल्ल्या वट्ट पुस्तकांची आतांमेरेनची संख्या 250 आसा.
ह्या संग्रहांतली जी माथाळो कविता ‘ओ, मिजोरम’ आसा, ही कवी मनाच्या तरल भावनांची उत्तम गवाय आसा. ते हे कवितेंत म्हणटात,
“ओ, मिज़ोरम तूं कितलें सुंदर!
कितलें राजकीपणान तूं म्हजा काळजाक धादोसकाय दिता!
पयलें तूं म्हाका इन्द्रधोणुच्या शेंवटा कडेन दिसतालें आनी आतां तूं म्हजा काळजाच्या खोलायेंत रावता”
कवीक आशिल्लो भारतीय संस्कृती विशींचो अभिमान तांच्या ‘विश्र्व विजयी‘ हे कवितेंत व्यक्त जाता. कोरोना काळार पुराय विश्र्वाक भारतीय प्रथा-परंपरांचें, भारतीय जीवन शैलीचें म्हत्व उमगलें. खास करून सोयऱ्यांक हात दिवचे बदला तांकां नमस्कार करून येवकारपाचे भारतीय परंपरेचे रितीची वाखाणणी सगळेकडेन जाली. हो विशय कवीन आपले विश्व विजयी हे कवितेंत बेस बरे तरेन मांडला.
“पश्चिमी लोकांनी आमच्या प्राचीन भूंयेर पावलां लायलीं
तेन्ना आमी तांकां ‘नमस्ते’ म्होणून येवकारलें
प्राचीन देश सोयऱ्यांक फायदेशीर आशिल्ले
आनी सोयऱ्यांक आमी देशाचे शासक म्होण मानून आयले
प्रजा हलकेचें म्होण मानून आयले
प्रजेक गोरें मनशालें ‘वजें’ म्होण मानून आयले!
शतकां खूब गेल्लीं,
आतां आमका समजल्ले–
काळ सोदताली ती काव्यनीती मेळोवंक
कोरोना दुयेंतेची भीती विश्व भर पसरताली
पश्चिमी लोकांक आतां
पूर्विल्ले ‘नमस्ते’ आपणावंक पडलें”
कवीचो जल्म जरी पश्चिम भारतांत जालो तरी. भारतखंडांत वास्तव करपी पुराय मानव जाती विशीं तशेंच प्रदेशाविशीं तांकां आदर आनी आपलेपण आसा. ही एकात्मतेची भावना तांच्या कवितांनी येता.
वेग-वेगळ्या रुतूंत हे सृश्टीचेर जावपी परिवर्तना विशीं तांकां कुतूहल. ह्या कुतूहलांतल्यान ते आपले लेखणेंत चितारतात,
“नादमय ग्रीष्म येवकारूंक आशेतालो
फुलांनी फरिल्ल्या आनी शिंवरिल्ल्या वसंताक
शरद ऋतून आपल्या प्रवेशानी
हें सपन पुण तोडलें
सगल्या झाडावेल्यान
पानां घसघशीत गळून पडलीं”
हे कवितेंत एक गूढ भावार्थ आसा. वयर वयर पळयतल्याक जरी ही कविता सैमांतल्या ऋतूबदलाचेर बरयिल्ली दिसली तरी बारकायेन अभ्यासल्यार ती मनीस जिणेच्या संचिता विशीं आसा, हें लक्षांत येता. आमी चिंततात, येवजितात तशें जिणेत घडटाच अशें ना, ह्या सगळ्यांची कर्ता-करविता शक्त वेगळीच आसा, तीच ताचें नियंत्रण करता, हे कवी कवितेंत नकळत सांगून वता.
प्रशासनांतले आपले उच्च सेवेंत वेग-वेगळ्या वाठारांत खास करून भारताच्या इशान्य भागांत कांय काळ भौ. राज्यपालांचें वास्तव करप जालें, त्या वेळार आयिल्ले अणभव वा नियाळिल्लो तो वाठार, तशेंच त्या वाठाराचे सोबाये वांगडाच थंयच्या लोकांचे उमाळे-उत्फर्के कवीन आपले लेखणेंत नुलयत माडल्यात. ‘प्रिय, लक्षव्दिपा’ ही त्या कवितांतली एक सुंदर कविता म्हण उल्लेखूंक जाय.
“ओ, लक्षव्दिपा! तूं कितलें मायेस्त!
दर्या वेळेवेली मृदूल रेंव
पोवळ्यां माळेक देग लायता
कॉन्क्रीट अरण्याची क्रूरदायेक सुटका दीत
प्राचीन लागूण चंदाय प्रगटायता”
भुरगेपणांतले आपलें जीवन आनी ग्राम संस्कारय कवी कवितेच्या माध्यमांतल्यान आपल्या कवितांनी मांडटा. आधुनीक जगांतले विशयूय ह्या कवितांनी येतात. खास करून फाटल्या दोन-वर्सांच्या काळांत कोरोना म्हामारीन मनशाक जिवनाच्या सत्याविशींच्या कडू पूण अटळ सत्याविशींचो जो दिश्टावो घडयलो, तो ह्या संग्रहांतय दिसता. सामाजीक विशयाचेरूय कविता आसात. तांची कविता सादी –सरळ. ती उतरांचो गूढ खेळ खेळना. जें अभिव्यक्त करपाचें आसता, तें सोपे भाशेंत मांडटा. ताका लागून तांचे कवितेंत काव्य कमी दिसता, मात त्यो आशयसंपन्न आसात.
राज्यपाला सारक्या म्हत्वाच्या पदार वावुरतले व्यक्तीन आपल्या मनांतले काव्य जितें दवरप आनी आपले प्रतिभेचो सांबाळ करप ही खूब मोठी गजाल. ते फक्त आपले प्रतिभेचोच सांबाळ करनात तर हेरांचेय प्रतिभेचो आदर करतात हे गजालीचो
प्रत्यय गोंयकारांक आयला. गोंयच्या इतिहासांत पयलेच फावट तांणी केंद्रीय साहित्य अकादेमी पुरस्कार मानेल्यांक राजभवनाचेर आमंत्रित करून तांचो भोवमान केला.
आर.एस. भास्कर हांणी कवितेच्या मूळ भाशेकडेन प्रामाणीक रावन तांकां
कोंकणींत हाडपाचे बरोच यत्न केल्लो आसा. तो यत्न फळादीक जातलो आनी हो कवितासंग्रह वाचकांक मानवतलो अशी आस्त आसा.
डॉ. जयंती नायक
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
