ओड पांडुरंगाची….आस पंढरीची!

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

जय जय विठोबा रखुमाई, जय जय विठ्ठल जय हरी विठ्ठल… अश्या विठ्ठलाच्या जयघोशान आनी टाळ- मृदंगाच्या गजरान गोंयचे हजारांनी वारकरी पांयीं वारी करून पंढरपूराक पावल्यात. तान- भूक विसरून विठ्ठलाच्या नामघोशांत तल्लीन जाल्यात. तांकां सगल्यांक विठोबाच्या दर्शनाची ओड लागल्या. तांच्या मनांत आनी काळजांत विठू माऊलीचो ध्यास लागला. विठ्ठलाचो सांगात आसल्यार आमकां कसलोच भंय ना अशी ह्या वारकऱ्यांची विठोबाचेर श्रद्धा, विठुमाऊली आमकां सगल्या संकश्टांतल्यान मुक्त करतली हो विस्वास, पांडुरंग आमचें रक्षण करतलो हो तांचो भावार्थ, विठ्ठल आमकां पावतलोच हो तांचो विठुमाऊलीचेर भरवंसो आनी ह्याच भरवंशाचेर लाखांनी वारकरी पांयीं वारी करतात. विठ्ठलाचें कवच आशिल्ल्या ह्या वारकऱ्यांचेर वताचो आनी पावसाचो कसलोच परिणाम जायना. आयज हे लाखांनी वारकरी पंढरपूराक पावल्यात. श्रीविठ्ठलाच्या दर्शनान धन्य जाल्यात. जिणेचें सार्थक जाल्ल्याचें समाधान तांच्या मुखामळार फांकलां.

आयज आषाढी एकादस! ह्या दिसाचें म्हत्व आगळेंच! हो दीस पवित्र मानतात. म्हणुनूच हे एकादशीक महाएकादशीय म्हणटात. ह्या दिसा म्हणल्यार आयज चंद्रभागेचे देगेर श्रीविठ्ठल भक्तांची अक्षरशः जात्राच भरल्या. हो सुवाळो अवर्णनीय आसता. पंढरपूराक पाविल्ले लाखांनी वारकरी एकादशीच्या दिसा फांतोडेर चंद्रभागेचे देगेर न्हातले आनी अठ्ठावीस युगां विटेर उबो आशिल्ल्या श्रीविठ्ठलाचें दर्शन घेवन तृप्त जातले. जिणेचें सार्थक जाल्ल्याचें समाधान तांच्या मुखामळार फुलतलें. तांचे दोळे सुखावतले. ज्या दिसाची, ज्या खिणाची ते वाट पळयताले त्या खिणाचे साक्षिदार जावपाची अनुभुती ते घेतले. आस्तिकां पासून नास्तिकां मेरेन सगलेच श्रीविठ्ठला मुखार नतमस्तक जातले आनी विठ्ठल आपली मनोकामना पूर्ण करतलोच हे निश्ठेन, ह्या विस्वासान घरा परततले. 

श्रीविठ्ठल हो देव दरेकाक आपलोसो दिसता. भाविकांचें इतलें प्रेम मेळोवपी घडये हो एकमेव देव आसुये. विठोबाचें वेगळेपण म्हणल्यार ताका ताचे उपासक तर मानतातूच, पूण हेर लोकूय ताका मानतात. श्रद्धेन ताचें दर्शन घेतात आनी विठ्ठल आपणाक पावतलोच हो विस्वास बाळगितात. सगल्यांच्या अंतस्कर्णांत भक्तीप्रेमाचो ओलावो निर्माण करपाचें बळगें विठ्ठलांत आसा आनी म्हणुनूच संतांनी आपल्या कितल्याश्याच रचनांतल्यान ताचें गूणगान गायलां, आपल्या हजारांनी अभंगांनी ताचीं रुपां वर्णिल्यांत, कितल्याश्याच ओंवयांनी ताची व्हडविकाय रचल्या. निर्गुणवादी कबीराकूय सगुण विठोबा आपलोसो दिसला तो संत नामदेवाक लागुनूच अशें म्हणल्यार तें लटीक थारचें ना. 

एकादशी संबंदान एक कथा सांगतात. मृदुमान्य नांवाच्या राकेसान भगवान शंकरा कडेन वचून ताची व्हडा भक्तीभावान आनी तल्लीन जावन आराधना केली. श्रीशंकरान प्रसन्न जावन ‘तूं कोणा कडल्यानूच मरचो ना, पूण एके बायलेच्या हातांतल्यान तुका मरण येतलें’, असो वर दिलो. असो वर मेळटकच मृदुमान्य राकेस अदीक मदांत जालो आनी ताणें सगल्या देवांचेर घुरी घालून देवांचो पराभव केलो. 

सगले देव शंकरा कडेन गेले, पूण शंकरानूच ताका तसो वर दिल्ल्यान ताका ताचे आड कांयच करूंक मेळनासलें. उपरांत सगले देव शंकरा सयत एके होंवरेंत वचून लिपून बसले. थंय त्या सगल्यांच्या स्वासांतल्यान एक देवता निर्माण जाली. तिचें नांव एकादशी. तिणें त्या मृदुमान्य राकेसाक जिवेशीं मारून सगल्या देवांची मुक्तताय केली. त्या दिसा पावस पडटालो. ताका लागून सगल्या देवांक आपसूक न्हाण मेळ्ळें. तशेंच सगले होंवरेंत लिपून बशिल्ल्यान तांकां उपासूय घडलो. त्या दिसा सावन एकादशीचें व्रत म्हणून उपास करपाची प्रथा सुरू जाली. 

विठ्ठलाचें सावळें, सुंदर रुप मनोहर तर आसाच, पूण ताका वेगळ्यावेगळ्या पोशाकांनी, दागदागिन्यांनी सजयतकच ताच्या अलोकीक तेजान दोळे दिपावतात. श्रीविठ्ठल आपल्या भक्तां कडेन कांयच मागिना. तो मागता भक्तांचो प्रेमळ भाव आनी ते खातिरूच तो भक्तांची वाट पळयत कमराचेर हात दवरून विटेर उबो आसा….वर्सानवर्सां.. युगानयुगां…..!

– अतुल र पंडित