ओंकार नादब्रह्म : पं. सुरेश वाडकर

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

2011 वर्सा  ‘मी सिंधुताई सपकाळ ’ ह्या मराठी चित्रपटातल्या गायना खातीर उत्कृश्ट गायकाचो राष्ट्रीय पुरस्कार मेळ्ळो.

कलाकार

शिरवणा म्हयनो लागलो काय धर्मीक परबांक सुरवात जाता. बद्द चवथी मेरेन भक्तीमय वातावरण पातळटा. देवळांनी घरांनी भक्ती गितां आयकूंक मेळटात. भौशिक गणेशोत्सव माटवांनी तर ‘ओंकार स्वरूपा सद्गुरु समर्था’ हें गीत आयकपाक मेळटाच. रसिकाक भक्तीरसांत बुडोवपी ह्या गिताचो गायक सुरेश वाडकर. स्वतंत्र आवाजाचो असो हो गायक.

ताचो जल्म 7 ऑगस्ट 1955 दिसा कोल्हापूरांत एका मध्यमवर्गीय कुटुंबांत जालो. ताचो बापूय ईश्वर कापड गिरणी कामगार. आवय कामगारां खातीर जेवणाचे डबे करताली. गायनाची आवड आशिल्लो आपलो पूत गायक जावचो, अशी बापायली इत्सा. सुरेशान पिरायेच्या आठव्या वर्सा पं. जियालाल वसंत हांचे लागीं संगीताचें  शिक्षण घेवपाक सुरवात केली. पार्श्वनाथ डिग्रजकर (गायन) तशेंच सदाशिव पवार (तबलें) हांचे कडेन प्रशिक्षण घेतलें. बी. एड. पदवी घेतले उपरांत मुंबयच्या आर्य विद्या मंदिर शाळेंत संगीत शिक्षक म्हणून नोकरेक  लागलो. 

1976 वर्सा संगीतकार जयदेव आनी रवींद्र जैन परिक्षक आशिल्या ‘सुर-सिंगार’ गायन सर्तींत ‘मदन मोहन श्रेष्ठ पुरुष गायक पुरस्कार’ सुरेशान जिखलो. 1977 त “पहेली” चित्रपटांत ‘सोना करे झिलमिल झिलमिल’ ह्या गीता वरवीं रवींद्र जैन हाणें सुरेशाक पार्श्वगायनाची पयली संद दिली. जयदेवान सुरेशाक 1978 त गमन सिनेमांत संद दिली. राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार फावो जाल्लो ‘गमन’ सिनेमा हो सुरेशा खातीर मैलाचो वाटचिरो थारलो. कारण ह्या सिनेमांत ताणें गायिल्ली ‘सिने में जलन, आंखों में तुफान सा क्यूं है’ ही गजल गाजली. आयज लेगीत ती गायनांतलो अभिजात वास्तुपाठ मानतात. सुरेशाचें शिक्षण हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीत पद्दतीचेर आदारिल्लें आसलें तरी तो स्वरांतल्यान उतरांचो अर्थ आनी कथा मुखार हाडपाचेर चड भर दिता. भक्तीगीतां आसूं वा फिल्मी गितां, दरेका गीतांत तो शास्त्रीय तंत्रांचो संतुलीत वापर करता. उच्चाराची स्पश्टताय हे ताचे खाशेले गूण. ताची गायक, गुरू म्हूण भारतीय संगीत जगांत खाशेली सुवात आसा. 

‘जीजाजी जीजाजी होनेवाले जीजाजी (साजन बिना सुहागन)’ ‘रात अंधेरी धूम मची है (चक्र)’ ‘हम पांच पांडव, ये शकुनी मामा (हम पांच)’ साथी मेरे तुम जो बने (सौ दिन सांस के), चल चमेली बाग में (क्रोधी), जबसे देखा है तुम्हे, (दिल आखिर दिल है), गोरों की ना कालो की (डिस्को डान्सर), गुंजा रे चंदन (नदिया के पार), हाथों की चंद लकीरों में (विधाता), हुजूर इस कदर (मासूम), ये जिंदगी गले लगा ले (सदमा), और क्या अहदे वफा, तेरी याद तेरा नाम (सनी), सांज ढले गगन तले (उत्सव), मैं हू मैं हू, राम तेरी गंगा मैली हो गयी, हुस्न पहाडों का (राम तेरी गंगा मैली), झू झू झू (संजोग), बैठ मेरे पास तुझे देखता रहू (यादों की कसम) ही ताचीं कांय गाजिल्लीं गीतां. 1982 वर्सा राज कपूरान ताका ऋषी कपूराचो आवाज  म्हूण वेंचून काडलो. ‘भंवरेने खिलाया फूल’,‘मोहब्बत है क्या चीज’,‘मैं हूँ प्रेम रोगी’ आनी ‘मेरी किस्मत में तू नहीं शायद’ ह्या लता मंगेशकारा वांगडा गायिल्या पदां खातीर ताका फिल्मफेयर नामांकनां मेळ्ळीं. खरें म्हणल्यार ‘प्रेम रोग’ ह्या सिनेमा वरवी ताका चित्रपट मळार येस मेळोवपाची चावी मेळ्ळी म्हणल्यार अतिताय जावची ना. कारण उपरांत ताका फाटोफाट ‘मासूम’ (1983),’सदमा’ (1983), ‘उत्सव’ (1984), ‘राम तेरी गंगा मैली’ (1985), ‘सबेरेवाली गाडी (1986), ‘ईमानदार’ (1987), ‘वारीस’ (1988), ‘चांदनी’ (1989), ‘परिंदा’ (1989), ‘दिल’ (1990), ‘पत्थर के फूल’ (1991), ‘हिना’ (1991), ‘लेकिन…’ (1991), ‘लम्हे’ (1992), ‘दिल आशना है’ (1992), ‘संगीत’ (1992), ‘आयना’ (1993), ‘घातक’ (1995), ‘रंगीला’, प्रेमग्रंथ (1996), ‘विवाह’  (2006) अशे जायते सिनेमा मेळ्ळे. 

ह्याच काळांत सुरेश वाडकराचो आवाज हिंदी आनी मराठी सिनेमांत एक मुखेल घटक जालो. “चप्पा चप्पा चरखा 

चले “,’ छोड़ आये हम वो गलियाँ” (माचिस) ‘तेरे लिए (7 खून माफ)”,”तुम मेरे हो ” (बेताबी), “सपने में मिलती है ओ कुडी मेरी (सत्या)”, “टोटे उड गये (एक थी डायन) ‘मेरा कर्मा तू (कर्मा), पतझड सावन बसंत बहार (सिंदूर), और इस दिल में क्या रखा है (समुंदर) गंगा जमुना सरस्वती (गंगा जमुना सरस्वती), सूनी सूनी अंखियों में (लाल दुपट्टा मलमल का) खामोश सा अफसाना (लिबास), तेरे नैना मेरे नैनो से मीठी बातें करते हैं (भ्रष्टाचार) लगी आज सावन की, तू मुझे सुना मैं तुझे सुनाऊं अपनी प्रेम कहानी (चांदनी), ओ ढोला ढोल मंजीरा बाजे (जोशीला)  तुमसे मिलके ऐसा लगा (परिंदा), ओ प्रिया प्रिया (दिल) सुरमई शाम इस तरह (लेकिन), देर ना हो जाये कहीं, मैं देर करता नहीं (हिना), बोल राधा बोल तूने ये क्या किया (बोल राधा बोल), प्यार ये जाने कैसा है (रंगीला) परदेसी परदेसी जाना नहीं (राजा हिंदुस्तानी), हीं गीतांय लोकप्रीय जालीं. ताणें मराठी, भोजपुरी, ओडिया, सिंधी, कोंकणी ह्या सारक्या वेगवेगळ्या भारतीय भाशांनी गितां गायल्यांत. 

ओंकार स्वरुपा सदगुरु समर्था, तू सप्तसूर माझे अशीं कितलीशीं मराठी भक्तीगितां,फिल्मी गितां ताणें अज्रंवर केल्यांत. रोमान्टिक गितां आसूं, गझल वा भजन, ताचो आवाज सदांच प्रेक्षकांच्या काळजाक स्पर्श करता. 2007 वर्सा सुरेश वाडकाराक ‘महाराष्ट्र भूषण’ पुरस्कार फावो जालो. 2011 वर्सा  ‘मी सिंधुताई सपकाळ ’ ह्या मराठी चित्रपटातल्या गायना खातीर उत्कृश्ट गायकाचो राष्ट्रीय पुरस्कार मेळ्ळो. 2018 वर्सा सुगम संगीता खातीर संगीत नाटक अकादेमी पुरस्कार आनी 2020 वर्सा प्रतिश्ठीत पद्मश्री आनी मध्य प्रदेशांतलो ‘लता मंगेशकर सम्मान’ दिवन ताचो भोवमान केला. सुरेश वाडकर टिव्हीचेर संगीत सर्तींनीय परिक्षक आसता. तांचें लग्न शास्त्रीय गायिका पद्मा कडेन जालां. तांकां अनन्या आनी जिया ह्यो दोन धुवो आसात. 

गायन कारकिर्द सोडल्यार सुरेश वाडकाराक नव्या भुरग्यांक संगीत शिकोवपाची आवड आसा. ताणें मुंबय आनी न्यू जर्सींत (अमेरिका) संगीत शाळा सुरू केल्यात. अमेरिकेच्या मुक्त विद्यापिठा खाला ऑनलायन संगीत अकादेमी 

सुरू केल्या. ‘सुरेश वाडकर अजिवासन संगीत अकादमी’ ही संगीत शाळाय सुरू केल्या, ताचे वरवीं तो नवे गायक घडयता. तांची शिक्षणीक संस्था ‘श्रीमती सावित्री वसंत हायस्कुल’ मुंबयंत कार्यरत आसा. संगीत, शिक्षणीक वावराक लागून ताका फकत नामनाच न्हय तर बऱ्याच काळा सावन चलत आयिल्ले संगीत परंपरा मळाचेरुय म्हत्वाचें स्थान मेळ्ळां.

—————————————

सुदिन वि. कुर्डीकार