भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गोंयांत पुर्तुगेजांनी 1510 वर्सा पावल दवरलें. तांचे राजवटके वेळार गोंयांत जायत्यो घडामोडी चलताल्यो. बऱ्यो तश्यो वायट. सोळाव्या शेकड्यांत गोंयांत जायतीं फळ फळावळीचीं कलमां, रोपां तांणी हाडलीं. काजू हें तातूंत म्हत्वाचें.
मुट्टे, तांतल्यांत येवपी रोस, फळा भायर लांबपी देवनागरीत स बरयिल्लेवरीं गोबऱ्या रंगाची बी, रुचीक आनी मोलादीक म्हण कळपाक गोंयकारांक खूब कळाव लागलो. उपरांत गोंयकारांनी काजू बागायती लागवडीचेर भर दिवपाक सुरवात केली. कुमेरी करतात, त्या जाग्यांचेरुय कांय जाणांनी काजू लागवड केली, म्हूण कळटा. इतलें आसूनूय काजू लागवड आनी ते संबंदीच्या वावराचेर एक खालतिकायेचे नदरेन सदां काळ पळोवप जातालें. हालींसराक सरकारान ताचेर लक्ष केंद्रींत केलां.
काजुचे मुट्टे कालेतीकूय खूब बरे. आदीं ते सोंपेपणी खावपाक मेळनासले. बागायत करपी लोकांची वळख आसल्यारुच थंय वचून ते खावप जातालें. मुट्टे मेळटाले, मात बियो मात कोण दिनासले. कारण तांकां मोल आसतालें. लोक काजी राखताले. ही लागवड चड करून दोंगरांचेर. काजू लागवड करपी डिसेंबर लागना फुडें वावराक लागताले. शिंयांत काजू रूख बरे चंवरताले. पावसांत वाडलेलीं झोपां, रुखांचेर चडिल्ल्यो वाली हें सगळें साफ करपाचो वावर आसतालो. वांगडा आंबे, भिंडां, पणस हेय रुख आसलेल्यान बेंदूल काड, खांदे बेण असलो वावर जातालो. ताका दोंगर बेणप अशेंय म्हणटात. जमनीर पडलेले मुट्टे सहज एकठांय करपाक मेळपाक जाय म्हण हो वावर करचो पडटा. ताचे पयलीं काजू बागायत वा दोंगराच्या राखणदाराक रोंट, सूर, विडी दवरून ताचो मान करताले. राखणदारा कडेन मागणें करून वावराक सुरवात जाताली. बेंडपाच्या कामा सयत दोंगर वोडपाचें काम आसतालें. म्हटल्यार काण्णाचे वा खैरीचे खांदे कापून दोंगराच्या वा बागयतीच्या दुरगार घालताले. काजुचो हंगाम सोंपलो म्हणतच हे खांदे काडटाले. ताका दोंगर सोडलो अशें म्हणटाले. हे कांट्याचें खांदे घालिना जाल्यार कोणूय काजू बियो चोरून व्हरतलो हाचो भंय आसलो.
जानेर मेरेन काजुचीं फोकां (तरण्यो बियो) रुखा -रुखांचेर धोलूंक लागतालीं. बिबे पयलीं तांबसार आनी पाचवे आसतात. सारके जून जाले म्हणटच चिरून खांवपाक एकदम रुचीक. ते चिरून खावपाची एक कला आसा. सोलिल्ल्या बिब्यांक बरो दर येता. गिमांत बिब्यांचें तोंडाकय करतात. पूण बिबे काडल्यार मुट्ट्यांचें पीक देंवता आनी काजू बियो मेळनात. काजू पिकले उपरांत रुखार धोलपी हळदुवे, तांबडे मुट्टे पळोवपाक एकदम सुंदर दिसतात. वोताच्या कडार रानांत कसलो तरी सुवाळो चलता आनी कोणे तरी रंगीत बोंदेरां (पताका) लायिल्ले वरी दिसतात. कितलोय वारो मारूं हे मुट्टे रुबाबांत धोलतात आनी पुराय तरेन पिकले बगर कशेच सकयल पडनात. रोसान रशरशीत भरलेले मुट्टे खावपाक रुचीक, तेहून बियेंतले गर रुचीक. हरशिल्ल्या फळांच्यो बियो बी शेवटून दितात, पूण न्हय काजूची.
मुट्टे पिकून सकयल पडटकच ते एकठांय करपांत दिसाची सुरवात जाता. आपले बागायतींत भोंवून मुट्टे पुंजावप. ते खातीर खाशेंले आवत करतात. मानीची एक बडी घेवन तिका बरी सुळसुळीत करतात. एका पोंतांक खिळ्याची तकली मानींत घालतात आनी टोंक आशिल्लें पोंत भायर दवरतात. मुट्ट्याचेर हें पोंत मारलें म्हणटच तो खिळ्याक तोंपता. मागीर ते बादलेंत वा पाटल्यांत घालतात.मुट्ट्याक हात लायनासतना ते पुंजावपाची कला मोटे तरबेजीन जाता. बागायतींत वा रानांनी फातरांनी एक येवजण केल्ली आसता. तिका कळमी म्हणटात. हांगासरूय देवस्पण करून राखणदाराचो आशिर्वाद घेतात.
सकाळी एकठांय केल्ले मुट्टे कळमेर हाडटात. बियो सहजा येनात, त्यो पिळवटून काडच्यो पडटात. ताका काजू पिळप म्हणटात. कळमेर मुट्ट्यांची रास दोग वा तीग जाण गमबूट घालून मळटात. आदल्या तेंपार निकट्या पायांनी मुट्टे मळून रोस काडटाले. आतां गमबूट घालतात. मळलेले मुट्टे घट्ट बांदतात आनी फातरा पोंदां चेपणाक दवरतात. पयलो रोस मात्सो तांबसार येता तो कुशीन दवरतात आनी मागीर जो रोस येता तो रोस एकठांय करतात. तो पयलीं राखणदाराक अर्पण करतात. हो निरो. गोंयकार जानेर लागलो म्हणटच हो निरो पिवपाची वाट पळेता. कळमेर वचून निरो पियेवप म्हणल्यार कसलो तरी व्हड पराक्रम केल्लेवरीं. आतां फ्रिजांत दवरून दुसरे दिसा पियेवपाक मेळटा. काजुची फेणी करपाक वेगळी प्रक्रिया आनी साधनां लागतात. कळमेर वचून निरो पियेवप आनी मुट्टे खावपाची मजा विसाव्या शेकड्यांतल्या तरनाट्यांनी आनी भुरग्यांनी अणभवल्याच आसतली. आतां हो निरो सहसा मेळप कठीण जालां. रानांतल्या अळम्यां भशेन.
काजुच्या तेंपार दोंगरार वचून, कांटयो ल्हवूच कुशीन काडून, कुशळटायेन मुट्टे काडून हुस्केचे वेलीक बरे गुंथून ती तांबड्या, हळदुव्या मुट्ट्यांची माळ जैतिवंतावरीं झेतान सगल्यांक दाखयत घरा हाडटाले. मुट्टे सांबाळून खांवचे पडटात. काजू बी पिळवटून काडप, बियेच्या जाग्यार दोनूय हातांचे आंगठे घालून मुट्टो पिंजप, रोस आंगार पडूंक दिवप ना. मुट्टे घरा हाडटच ताच्यो बऱ्यो फोडी करप, इल्लें खड्यांचें मीठ आनी उब्यो चिरून घाल्ल्यो मोटव्यो मिरसांगो बऱ्यो कोलसून घेवप आनी खावप. खांवचे पयलीं मात एका खोल्यार घालून पावळे भायर दवरपाक विसरप ना.
आयच्या भुरग्यांक हें सगळें सांगप म्हटल्यार, तीं म्हणटलीं, राव आं, गुगलाचेर पळेतां. हालींच जाल्ल्या काजू महोत्सवांत सरकारान काजू पोट भरपाचें साधन कशें जांव येता हाचे विशीं कांय येवजण्यो मांडपाचो यत्न केला.
प्रिता परब
9921382375
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
