भांगरभूंय | प्रतिनिधी
एक फावट एका कावळ्याक खंय रानांत भोंवतां भोंवतां सोबीत बरो एक मोर दिश्टी पडलो. ताचीं तीं लकलकीत, पांचवीं-निळशीं- दुरंगी पांखां, सोबीत-सोबीत पिसांचो तो पिसारो, पिसा-पिसा कणकणी ते पितारलेवरी सुंदर दोळे… मोराची सुंदरकाय पळोवन कावळ्याचे दोळे सामके दिपकावले. आपल्याकय देवा अशींच, सोबीत सुंदर पांखां आशिल्लीं जाल्यार? अशें येवजून तो विरूस जालो. तितल्यांत थंय लागींच एक मोरा पांख जमनीर पडिल्लें ताका दिश्टी पडलें. पांख पळोवन ताचे तकलेंत एक विचार आयलो. हें पांख जर हांव म्हज्या पांखांनी खोयत तर हांवूय बी मोरा भशेन कितलो सोबीत दिसन? ताणें तें पांख बेगिबेगीन उबारलें, आनी आपल्या पांखांमदीं खोयलें. आतां आपूणय मोरावरी सुंदर जालों अशें दिसून तो सामको फ़ुल्लो. गर्वान ताका कावळ्यांमदीं भोवंक लज दिसपाक लागली. कावळ्यांक तो हिणसावपाक लागलो. आतां आपूण मोर जाला म्हणपाच्या भ्रमांत तो मोरांमदीं मिसळूंक सोदपाक लागलो. पूण मोराचें एक पांख खोयलें म्हण कावळो मोर जावचो पडला? सगळे मोर एकठांय ताच्या आंगार जुडून गेले. ते ताका चोचावंक लागले. कावळो रक्तबंबाळ जालो.
मनशान आपल्या कडेन चिमटीभर कितेंय आसत तर ताचें व्हडलें भांडवल करून मस्तेंत वागूंक फावना. अशी शिटकावणी ‘एका पांखान मोर’ ही ओपार आमकां दिता.
पुराणांतलीं वायंगी पुराणांत!
ह्या म्हणी फाटली काणी अशी: एकदां खंय एक बुवा देवळांत पुराण सांगतना वांयगीं खवप हें धर्मा आड अशें कितेंशें ताणें सांगलें. एक दीस बुवाक कोणें तरी एकल्यान आपल्यागेर जेवंक आपयलो. जेवणाक बरी मसाल्याचीं भरिल्लीं वांयगीं केल्लीं. पूण बुवाच्या पानार तीं वाडलीं नात. भरिल्लीं वांयगीं पळोवन बुवाच्या तोंडाक रुच आयली. ताणें वांयगीं मागून घेतलीं आनी पोटभर खालीं. तें पळोवन येजमानान बुवाक विचारलें, “बुवा, वांयगीं खावप धर्मा आड अशें तुमी काल पुराण सांगतना म्हणिल्लें न्हय?” बुवान जाप दिली, “पुराणांतलीं वांयगीं पुराणांत. वेव्हारांत ताचो उपेग ना.”
खंयचोय मनीस उलयता एक आनी करता ताचे उरफाटें तेन्ना ही म्हण वापरतात.
देवा तूं पाव, आमी दोग भाव, भावाचे बायलेक आसा एक जाव, तिका पाव आनी म्हाका पाव!
एका घराब्यांत खंय दोग भाव आसले. तातूंतलो व्हडलो भाव मोटो कपटी आसलो. कितें करता तितलेंय आपल्या बायले- भुरग्यां खातीर आनी आपल्याक कितें बऱ्याक पडटा तें पळोवनूच करतालो. सामको सुवार्थी. पूण वयल्याचाराक मात आपल्या भावाचेर, भावजयीचेर आनी तांच्या भुरग्यांचेर जिव आसा अशें जगाक दाखयतालो.
एक फावट सगळें कुटुंबच देवळांत गेल्लें. देवाची भेट घेवंक लागलीं तशीं हो व्हडलो भाव आनी कुटुंबाचो मुखेली म्हण्टगीर हाणें देवाक गाराणें करपाक सुरवात केली. ताणें म्हळें खंय, ‘देवा तूं पाव, आमी दोग भाव, भावाचे बायलेक आसा एक जाव, तिका पाव आनी म्हाका पाव!’
लोक बाबडे हागेलें खंय गाराणें आयकून खोशी जाले. हो भावाचें आनी ताचें भावाचे बायलेचें बी आपले पयलीं बरें मागता अशें आयकतल्याक दिसतालें. पूण खरेपणीं हो आपल्या खातीर आनी आपले बायले खातीर मागतां मागतां देवाकूय घोळकावंक सोदपी कपटी मनीस हें लोकाक कळनासलें. कोंकणींतली ही सगळ्यांत बरी काव्यमय ओपार.
वयलेचाराक लाग करुन पोंदयां कपट खेळटल्या मनशाक ही ओपार मारतात.
बेबकेन पोट कितलेंय फ़ुगयलें म्हण ती बैला येदी जावंची पडल्या?
एका ल्हान बेबकान खंय बैलाक पळयलो. ताचें व्हडलें पोट पळोवन बेबूक चकासूर जावन आवयकडेन धांवलें आनी व्हडल्या पोटाचो कोण तरी शेतांत चरता म्हण सांगलें. आवयन म्हळे ताचें केदेशें पोट रे? अशें म्हणून तिणें आपलें पोट दोन चारदां फ़ुगोवन दाखयलें. हाच्या परस व्हड अशी बेबका कडल्यान परत परत जाप मेळ्ळी. आवय पोट फ़ुगयत रावली आनी निमाणे कडेन जावपाचें तेंच जालें. तिचें पोट फ़ुगोवन फ़ुगोवन फ़ुटलें.
बढायो मारून आपलेंच नुकासान करुन घेता ताका ही ओपार मारतात.
माथ्यार दातें दवरुन जड जाल्लो जांवय
ह्या म्हणी फाटली काणी अशी: एक जांवय मावोड्या वचूंक भायर सरिल्लो. आवयन ताका सांगलें, हेंपळय मनशान मावोड्या वता थंय वय्स बसूंक जाय, जड जड उलोवंक जाय, आपलें वजन दाखोवंक जाय. जांवय मावोड्या पावलो. वचना फ़ुडें वयर बसूंक जाय म्हण्टगीर हो निसणी वेल्यान मावोडेच्या घराच्या पांख्यार चडलो. मांवान तें पळयलें. पाखें शिंवपाक मानाय आयल्यात तुमी सकयल देंवात पळोवंया म्हुणून ताका सकयल देंवयलो. मांवान ताका प्रस्न विचारले तेन्ना हाची जाप म्हळ्यार वान, फातर, खलबतो. आवयन सांगिल्लें न्हय जड जड उलोवंक जाय, आपलें वजन दाखोवंक जाय. इतलेंच उरिल्लें. अणव्या जांवयाक एक युक्ती सुचली. तो तडक गेलो आनी वण्टीक उबें करुन दवरिल्लें दातें माथ्यार घेतलें.
शाणेपण आपल्या आंगांत आसचें पडटा. कित्याय कितें केल्यार पिशेपण पदरांत येता. ही देख ह्या जांवयान दिली.
मंत्र तंत्र बाबा जाणां, दक्षणां घेवंक हांव जाणां
ह्या म्हणी फाटली काणी अशी: एका जाणट्या भटाक जिवाक बरें दिसना जालें. म्हण्टगीर ताणे आपल्या चल्याक येजमानागेर धाडलो. चल्याक मंत्र तंत्र कांय येना आसलें. चलो येजमानगेर गेलो. येजमानान ताका मंत्र म्हणपाक सांगलें तेन्ना ताणें म्हळे: हांव मंत्रबींत्र कांय नकळो. दक्षणां तितली हांव घेवंक जाणां. जेन्ना कोणूय लायकी नासतना मुशारो उपटूंक सोदता तेन्ना ही ओपार मारतात.
फ़ुडल्या भागांत तुमकां आनिकुय म्हणी फाटल्यो काणयो वाचूंक मेळटल्यो.
सखाराम शेणवी बोरकार
9923306751
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
